Punk Rock: Η γέννηση και γιγάντωση ενός μουσικού θρύλου (HighwayStar Stories)
Τα πρώτα χρόνια στη Νέα Υόρκη και η αγγλική έκρηξη
Η δεκαετία του 60 ήταν η εποχή με τις σημαντικότερες ίσως πολιτικές και κοινωνικές ζυμώσεις στην ανθρώπινη ιστορία. Ο πόλεμος του Βιετνάμ, ο Μάης του 68, τa κινήματα για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Αντίστοιχα, η μουσική που κυκλοφορούσε, ανταποκρινόταν στα κελεύσματα της εποχής, με τους Bob Dylan και Joan Baez - μεταξύ πολλών άλλων - να χτίζουν σταδιακά τους μύθους τους. Στα τέλη της δεκαετίας, το rock 'n' roll ήταν αγνώριστο. Ψυχεδέλεια, υπερβολικά μεγάλα σε διάρκεια τραγούδια, progressive αναζητήσεις με την Αγγλία να δείχνει τον δρόμο στην Αμερική, όπως και σαφής επιρροή από την κουλτούρα των χίππηδων. Ήταν επόμενο λοιπόν κάποια στιγμή να υπάρξει αντίδραση σε αυτή τη rock "παρακμή".
Το ξεκίνημα του θρύλου
Η ημερομηνία γέννησης του punk rock δεν είναι αυστηρά ορισμένη. Κάποιοι μιλάνε για το πρώτο album του ενός ή του άλλου καλλιτέχνη και άλλοι για μια σχετική συναυλία. Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί πως το κομβικό σημείο ήταν η δημιουργία του περιοδικού "PUNK" των John Holmstrom και Legs McNeil, το οποίο και φιλοξενούσε τη νέα φουρνιά συγκροτημάτων που επιδίωκαν να επιστρέψουν στις rock 'n' roll ρίζες. Υπήρξαν όμως και πριν από αυτό καλλιτέχνες και γκρουπ που αργότερα χαρακτηρίστηκαν με τον όρο "proto-punk". Οι σημαντικότεροι από αυτούς ήταν φυσικά οι MC5 από το Detroit, οι Velvet Underground του Lou Reed, οι Stooges του Iggy Pop, οι New York Dolls και οι Dictators από τη Νέα Υόρκη. Τα πράγματα όμως σοβαρεύουν απότομα, όταν ο επιχειρηματίας Hilly Krystal θα μετατρέψει ένα club μηχανόβιων του Νότιου Manhattan στο μεγαλύτερο φυτώριο συγκροτημάτων που υπήρξε ποτέ. Θα το ονομάσει "Country BlueGrass Blues and Other Music For Uplifting Gormandizers". To CBGB που προέκυψε ως αρκτικόλεξο από αυτή τη φράση, θα στεγάσει την πρώτη περίοδο της νέας μουσικής επανάστασης. Οι Ramones, η Debbie Harry και οι Blondie, οι Talking Heads, η ιέρεια Patti Smith και οι αδικοχαμένοι Dead Boys, θα κάνουν το ξεκίνημα τους από τον θρυλικό αυτό "Ναό" του punk.
Το punk rock ως μουσική και ιδεολογία
Κάθε διάσημο μουσικό κίνημα έχει την κοινωνική του υπόσταση, μια σειρά από αφηγήματα τα οποία συνήθως πηγαίνουν πακέτο με τη μουσική και το "attitude" των καλλιτεχνών. Οι punk rockers (ή punks για συντομία) ήταν ουσιαστικά άτομα που αγαπούσαν το πρωτόλειο rock 'n' roll των 50s και 60s, αντιδρώντας στην εμπορευματοποίηση και την "μόλυνση" από διάφορα άλλα είδη και επιρροές. Έτσι, μέσα από τραγούδια τα οποία μάλλον δεν επαίρονταν για την τεχνική τους κατάρτιση, παρά για την αμεσότητα και ορμή τους, προσπαθούσαν να αναπαράγουν εκ νέου το μουσικό αυτό ύφος. Στο κοινωνικό κομμάτι αντίστοιχα, οι punks έκριναν τον ακτιβισμό των χίππηδων ως υποκριτικό και αντίθετο προς το rock πνεύμα, πιστεύοντας πως η απάντηση στην κοινωνική αδικία είναι η οργή και όχι το γνωστό μήνυμα για ειρήνη και αγάπη. Με το πέρασμα του χρόνου, η χίππικη ιδεολογία έχανε σε ειδικό βάρος καθώς πολλοί εξ αυτών επιδόθηκαν σε ένα όργιο από καταχρήσεις που σόκαρε τη συντηρητική Αμερική, ενώ ο Πόλεμος του Βιετνάμ έδειχνε να κλιμακώνεται παρά τις συνεχείς διαμαρτυρίες των late 60s. Ενώ επίσης η California ήταν το επίκεντρο αυτών των ζυμώσεων, στην άλλη μεριά της χώρας και τη μητροπολίτικη Νέα Υόρκη, η ανεργία και οι ανισότητες δεν άφηναν περιθώρια στη νεολαία για αντίστοιχες αναζητήσεις. Το punk rock έμελλε έτσι να γίνει το soundtrack της αστικής καθημερινότητάς τους.
Πέρα όμως από το progressive rock και την ψυχεδέλεια, ήταν και η μουσική της δικής τους εποχής, απέναντι στην οποία έδειχναν την ανάγκη να εναντιωθούν. Από τη μία πλευρά, το CBGB υπήρξε το πολιτιστικό "αντίθετο" της Νέας Υόρκης, σε σχέση με τη γνωστή ντισκοτέκ "Studio 54" και τα πολυτελή parties των celebrities της εποχής που συνέβαιναν εκεί. Από την άλλη όμως και όπως δήλωσε ο ίδιος ο Joey Ramone, τα γκρουπ του punk ένιωθαν την ανάγκη να αντιδράσουν απέναντι στο "corporate" rock των Boston, Kansas, Toto και αντίστοιχων καλλιτεχνών που περνούσαν ατελείωτες ώρες στο studio, ώστε να πετύχουν την ιδανική "καλογυαλισμένη" παραγωγή. Αντίθετα, το ντεμπούτο των Ramones που από πολύ κόσμο θεωρείται το πρώτο αμιγώς punk rock album, ηχογραφήθηκε σε διάστημα μόλις επτά ημερών. Καθώς σιγά σιγά ξεκινάει και επισήμως η punk δισκογραφία, τραγούδια όπως το Blitzkrieg Bop, το Psycho Killer των Talking Heads, το Marquee Moon των Television και το σπουδαίο "I Belong to the Blank Generation" των Richard Hell & The Voidoids, γίνονται επισήμως οι πρώτοι ύμνοι του κινήματος.
Το υπερατλαντικό ταξίδι του punk rock
Όταν οι Voidoids θα εμφανιστούν στο CBGB, στο κοινό θα βρεθεί ένας δαιμόνιος Άγγλος επιχειρηματίας. Θα εντυπωσιαστεί από τα "καρφάκια" στο μαλλί του Richard Hell, όσο και από την αμφίεση του με το επιτηδευμένο σκίσιμο της μπλούζας του. Το όνομα του επιχειρηματία ήταν Malcolm Maclaren και διατηρούσε στο Λονδίνο μια μπουτίκ με το όνομα "SEX". Εκεί σύχναζε και ο κιθαρίστας Steve Jones ο οποίος μια μέρα θα συναντήσει έναν τύπο με μπλούζα που έγραφε "I hate Pink Floyd", κάτι που θεωρείτο ιεροσυλία εκείνα τα χρόνια. Ήταν ο John Lydon που αργότερα έγινε γνωστός ως "Johnny Rotten". Με παρότρυνση του Maclaren, οι δυο τους μαζί με τον παιδικό φίλο του Jones και τον μπασίστα Glen Matlock θα σχηματίσουν τους Sex Pistols. Το single "Anarchy in the UK" σοκάρει τη συντηρητική Αγγλία της προ-Θάτσερ εποχής ενώ τον Οκτώβριο του 1977 κυκλοφορεί ένα από τα σημαντικότερα, αν όχι το σημαντικότερο punk rock album παγκοσμίως:
Το "Nevermind the Bollocks, Here's the Sex Pistols" είναι μέχρι σήμερα το απόλυτο δείγμα απότομης λάμψης και αυτοκαταστροφής, με το συγκρότημα να μην καταφέρνει να σταθεί στα πόδια του, ανταποκρινόμενο στην τεράστια και ξαφνική δημοτικότητα. Ο Sid Vicious φεύγει από τη ζωή και το συγκρότημα διαλύεται άδοξα. Οι Sex Pistols υπήρξαν εξαιρετικά βραχύβιοι και την ίδια στιγμή αρκούντως επιδραστικοί για μια ολόκληρη σκηνή. Δεν είναι λίγος ο κόσμος που ήρθε πρώτα σε επαφή με την αγγλική punk σκηνή, αγνοώντας τις ουσιαστικές ρίζες του κινήματος. Ανακαλύπτοντας δηλαδή γκρουπ όπως οι σπουδαίοι The Clash του Joe Strummer, οι The Damned και οι Buzzcocks, αλλά και οι GBH και Discharge που επηρέασαν κατά πολύ καλλιτέχνες όπως οι Metallica και τα άλλα μέλη της αμερικανικής thrash σκηνής.
Post Punk, new wave και το punk rock μετά τους Sex Pistols
Τα πρώτα χρόνια της δεκατίας του 80 η όλη μουσική σκηνή γνωρίζει σημαντικές μεταβολές. Η disco φθίνει διαρκώς και αναφέρεται πλέον ως dance music, ενώ το punk rock μετατρέπεται σε "post punk" και "new wave". Μέσα από αυτό το rebranding, οι μουσικοί και οι δισκογραφικές εταιρείες επιδιώκουν το εξαιρετικά σημαντικό, για εκείνη την εποχή, ραδιοφωνικό airplay. To αυθεντικό punk rock όμως δεν έχει πει την τελευταία του λέξη, καθώς η σκηνή του Λος Άντζελες ετοιμάζεται να αντεπιτεθεί. Κάπως έτσι, συγκροτήματα όπως οι Black Flag (με frontman τον σπουδαίο Henry Rollins), Circle Jerks και Fear αποκτούν κύρος και ειδικό βάρος στη σκηνή, με τους τελευταίους μάλιστα να εμφανίζονται και στο πασίγνωστο show "Saturday Night Live". Την ίδια στιγμή, ένα γκρουπ από την Ουάσινγκτον, αποτελούμενο αποκλειστικά από Αφρο-Αμερικανούς, εντυπωσιάζει με τη μίξη του punk με είδη όπως η reggae, το funk και το hip-hop. Ονομάζονται "Bad Brains" και η δισκογραφία τους περιέχει κάποια από τα καλύτερα δείγματα punk rock των 80s. Κάπως έτσι τους ανακαλύπτουν δύο νέοι, ένας από το Σιάτλ και ένας από το Λονγκ Μπιτς της Καλιφόρνια, οι οποίοι ετοιμάζουν πυρετωδώς τις προσωπικές μουσικές επαναστάσεις τους. Ο πρώτος ονομάζεται Dave Grohl και ο δεύτερος Zack de la Rocha. Λίγα χρόνια αργότερα, θα μεγαλουργήσουν με τους Nirvana και τους Rage Against the Machine αντίστοιχα.
Τόσο το grunge rock των Nirvana και Pearl Jam, όσο και το ιδιαίτερο και επιτυχημένο μουσικό μίγμα των Rage Against the Machine δε χαρακτηρίζονται αμιγώς punk rock, αν και υπάρχουν σαφείς επιρροές από το είδος. Στη δεκαετία του 90, τα δύο γκρουπ που ταυτίστηκαν με τον όρο και το μουσικό αυτό ύφος ήταν οι The Offspring και κυρίως οι Green Day. Ωστόσο κατά καιρούς υπήρξαν αμφιλεγόμενες απόψεις για αυτά τα δύο ονόματα και το κατά πόσο θα πρέπει να αναφέρονται ως punk rock, δεδομένες κυρίως της μεγάλης εμπορικής επιτυχίας τους. Πρόκειται φυσικά για κάτι που επαφίεται στο προσωπικό γούστο του καθενός, ωστόσο αν υπήρξε μία χαρακτηριστική punk συμπεριφορά τα τελευταία χρόνια, ήταν αυτή του ηγέτη των Green Day, Billie Joe Armstrong, όταν τον ενημέρωσαν μέσω οθόνης στο I Heart Radio Music Festival, πως πρέπει το συγκρότημα να συντομεύσει το set του...
Το punk rock βρίσκεται μέχρι σήμερα εδώ, ποιοτικό και ακμαίο. Είτε μέσω των παλιών εκπροσώπων του είδους και τις σποραδικές επανενώσεις τους, είτε με τα μεγάλα ονόματα των 90s που συνεχίζουν την καριέρα τους μέχρι σήμερα, χάρης στα ιστορικά albums της εποχής. Με τα χρόνια, έχει γίνει πολύ περισσότερο συμπεριληπτικό και σήμερα έχει αρκετές νέες υποκατηγορίες, όπως και σημαντική εκπροσώπηση στην LGBT+ κοινότητα. Η μίξη δε με τα άλλα είδη και το εύρος της θεματολογίας των στίχων, μόνο στα θετικά μπορούν να συγκαταλέγονται. Το punk rock έχει γράψει τη δική του ξεχωριστή ιστορία στη μουσική του 20ου και 21ου αιώνα. Και συνεχίζει.
ΥΓ. Η ελληνική punk σκηνή αποτελεί ένα τεράστιο ξεχωριστό κεφάλαιο από μόνη της και ξεπερνάει τους σκοπούς του ανωτέρω αφιερώματος.
