Όπως είπαμε και στο πρώτο μέρος του αφιερώματος, ο ρομαντισμός είναι είδος προς εξαφάνιση, μελανό σημείο των καιρών μας. Ψάχνοντας στη μουσική αισθανόμαστε ζωντανό ακόμα τον παλμό του, καθώς εκφράζεται και μεταδίδεται μέσα από αυτήν. Ο τρόπος για να τον αισθανθούμε μέσα από τις νότες, είναι να διώξουμε όλες τις σκέψεις μας και να προσπαθήσουμε να μπούμε «μέσα» στο τραγούδι, να γίνουμε ένα μαζί του, προσέχοντας τους στίχους, τη μελωδία και την ερμηνεία του εκάστοτε καλλιτέχνη.
Επειδή κάθε εποχή έχει τη δική της μοναδικότητα για να μας φλερτάρει, όπως και κάθε είδος μουσικής, θα ταξιδέψουμε σε 8 δεκαετίες με αφετηρία του ’50 και προορισμό αυτήν που διανύουμε. Ίσως να χρειαστούμε ένα ποτό στο άκουσμα των παρακάτω μελωδιών, μπορεί να το θελήσουν οι αναμνήσεις μας που θα ξυπνήσουν στο άκουσμά τους…
Nat ‘King’ Cole – Around the world (1957)
Υπέροχος ρετρό ήχος, του 1956. Το συνέθεσε ο Victor Young για το φιλμ “Around the world in 80 days” της ίδιας χρονιάς, βασισμένο στο γαλλόφωνο ομότιτλο μυθιστόρημα του Ιουλίου Βερν. Πρωταγωνιστεί ο David Niven και η Shirley McLaine, ενώ συμμετέχουν περισσότεροι από 40 γνωστούς καλλιτέχνες, μεταξύ αυτών ο o Frank Sinatra και η Marlene Dietrich. Για την ιστορία, ο John Wayne απέρριψε έναν από τους ρόλους. Η ταινία ήταν υποψήφια για οκτώ βραβεία Όσκαρ και τρεις Χρυσές Σφαίρες, κατέκτησε πέντε και ένα αντίστοιχα, κέρδισε ως η καλύτερη της χρονιάς και στους δύο θεσμούς, ενώ ο συνθέτης πήρε Όσκαρ για τις ορχηστρικές δημιουργίες του.
Ο σπουδαίος Nat ‘King’ Cole, δεν είχε ακόμα χαρακτηριστεί «Βασιλιάς», το ερμήνευσε υποδειγματικά το 1958, υπό την ορχήστρα του Nelson Riddle. Ρομαντικό, αργό βαλς, με τρυφερούς στίχους. Κάποτε οι άνθρωποι φλέρταραν αφιερώνοντας ένα τραγούδι.
Luiz Bonfá – Perdido de amore (Lost in love) (1959)
Διόλου τυχαία προσωπικότητα. H πιο διάσημη σύνθεσή του είναι το “Manhã de carnaval”. Ήταν το κύριο θέμα της πορτογαλόφωνης ταινίας “Orfeu Negro” του 1959, βραβευμένη με Όσκαρ και Χρυσή Σφαίρα ως η καλύτερη. Το δραματικό και συνάμα ρομαντικό μιούζικαλ είναι βασισμένο στην τραγική μυθική ιστορία του Ορφέα και της Ευρυδίκης. Η μελωδία αναγνωρίστηκε και με αγγλόφωνο στίχο, το “Α day in the life of a fool” ταξίδεψε ανά τον κόσμο κυρίως μέσα από τις φωνές των Jack Jones, Harry Belafonte, Frank Sinatra και Buddy Greco, η Νάνα Μούσχουρη το διασκεύασε το 1993.
Έρωτας και ρομαντισμός σε παράλληλη πορεία, στο εξ ολοκλήρου δημιούργημά του “Perdido de amor”. Ο Βραζιλιάνος κιθαρίστας και συνθέτης έγραψε τη μουσική, τους πορτογαλόφωνους στίχους και το ερμήνευσε αρχικά μαζί με τον ομοεθνή του Dick Farney το 1953, γνωρίζοντας επιτυχία στη Λατινική Αμερική. Το επανεκτέλεσε πάλι ντουέτο το 1958, με την επίσης Βραζιλιάνα ερμηνεύτρια της τζαζ Sylvia Telles, ένα από τα πρώτα ονόματα που ταυτίστηκαν με τη σάμπα.
Στο μεθυστικό "Χαμένος στην αγάπη" η κιθάρα αποτελεί το μοναδικό όργανο που ακούγεται, μας υποδέχεται στην εισαγωγή και δε σταματά ως το τέλος του. Ανήκει στις δέκα κορυφαίες πρωτότυπες συνθέσεις που παίζονται παγκοσμίως, σύμφωνα με το βιβλίο των ρεκόρ Γκίνες. Ο Luiz Bonfá το απέδωσε μόνος του το 1959. Αξίζει να αναζητήσετε τους στίχους στα ελληνικά καθώς το ακούτε.
Τζένη Βάνου – Η αγάπη μας (1960)
Το αηδόνι του ελληνικού πενταγράμμου, oι αμερικανικές εφημερίδες τη χαρακτήρισαν εφάμιλλη της Ella Fitzgerald. Με διεθνείς διακρίσεις σε τζαζ φεστιβάλ, τη δεκαετία του ’70 την είχαν ακούσει να ερμηνεύει τζαζ ρεπερτόριο η Barbra Streisand και ο Charles Aznavour.
"Η αγάπη μας", σε μουσική του Μίμη Πλέσσα και αθεράπευτα ρομαντικούς στίχους του Κώστα Πρετεντέρη, κυκλοφόρησε σε 45αρι δίσκο το 1960. Ο προαναφερθέντας εμβληματικός συνθέτης την ξεχώρισε και πρότεινε να την προσλάβουν ως τραγουδίστρια στην Κρατική Ραδιοφωνία, ο ίδιος την έβαλε στο τραγούδι. Εκείνο που δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό, είναι ότι η Shirley Bassey της είχε προτείνει να κυκλοφορήσουν κοινό δίσκο αλλά αρνήθηκε.
Αυτό που δε διαπραγματεύτηκε η Τζένη Βάνου στην πολύχρονη πορεία της είναι η λατρεία για το τραγούδι, όπως κι εμείς την αντίστοιχη δική μας σε εκείνη. Άλλωστε... «Η αγάπη μας είναι στα λόγια μας, είναι στη σκέψη μας».
Roy Orbison – In dreams (1963)
Νοσταλγική μπαλάντα του 1963, σε δική του εξ ολοκλήρου δημιουργία. Όπως ο ίδιος είχε δηλώσει, οι στίχοι του ήρθαν σ’ ένα όνειρό του, τους αποτύπωσε σε χαρτί μόλις ξύπνησε. Έφτασε στο No.06 της Αγγλίας, στην κορυφή βρισκόντουσαν οι Beatles με τους οποίους ήταν σε κοινή περιοδεία, ενώ στο Νο.07 της Αμερικής.
Ακούστηκε σε βασική σκηνή της ταινίας “Blue Velvet” του David Lynch το 1986, υποψήφια για ένα Όσκαρ και δύο Χρυσές Σφαίρες, με την Isabella Rossellini. Ο Orbison αρχικά είχε απορρίψει το αίτημα του σκηνοθέτη να το χρησιμοποιήσει. Αργότερα, όταν το επανηχογράφησε, έφτιαξε ένα βίντεο κλιπ του τραγουδιού με σκηνές από αυτήν.
Boby Goldsboro – And I love you so (1971)
«And I love you so, the people ask me how. How I've lived till now, I tell them I don't know». Περιττός ο σχολιασμός. O κιθαρίστας και ερμηνευτής Don McLean έγραψε τους στίχους και τη μουσική το 1969. Το συμπεριέλαβε στο ντεμπούτο του άλμπουμ “Tapestry” που κυκλοφόρησε την επόμενη χρονιά, ενώ ως ξεχωριστό τραγούδι παρουσιάστηκε το 1971.
Στο πρώτο μισό της δεκαετίας του ’70 το διασκεύασαν κατά σειρά οι Bobby Goldsboro, Shirley Bassey, Bobby Vinton, Perry Como (Νο.01 στην κατηγορία “Easy Listening” του περιοδικού Billboard και Νο.03 στην Αγγλία), Johny Mathis, Harry Belafonte, Νάνα Μούσχουρη και ο Elvis Presley. Από τις πιο συναισθηματικά φορτισμένες εκτελέσεις, ενορχηστρωτικά και ερμηνευτικά, είναι αυτή του Goldsboro το 1975.
Santa Esmeralda – You’re my everything (1977)
Λατρεύτηκε από το γαλλοαμερικανικό ντίσκο συγκρότημα. H φωνή είναι του Αμερικανού τραγουδιστή και μουσικού Leroy Gomez, ο οποίος αποχώρησε από το σχήμα την επόμενη χρονιά. Κυκλοφόρησε το 1977, γνωρίζοντας μεγάλη επιτυχία στο αμερικανικό ραδιόφωνο επειδή οι ακροατές το ζητούσαν συνεχώς.
Συμπεριλαμβάνεται στον πρώτο τους δίσκο “Don’t let me be misunderstood”, που πούλησε το 1,5 εκατ. αντίτυπα παγκοσμίως και έγινε πλατινένιος στη Γαλλία και τη Γερμανία, ενώ χρυσός στην Αμερική και το Χονγκ Κονγκ.
Patti Austin & James Ingram – Baby, come to me (1982)
«Let me put my arms around you, this was meant to be». Περί πεπρωμένου ο λόγος. Οι στίχοι που φωτογραφίζουν το ιδανικό ζευγάρι, σε συνδυασμό με τη μελωδία δημιουργούν ένα άκρως ρομαντικό σκηνικό. Απίθανο ντουέτο. Την παραγωγή υπέγραψε ο τεράστιος Quincy Jones, το συνέθεσε το «δεξί» του χέρι, ο Rod Temperton. Γράφτηκε για το άλμπουμ της Patti Austin με τίτλο “Every home should have one”.
Όταν κυκλοφόρησε ως σινγκλ τον Απρίλιο του 1982, εμφανίστηκε αρχικά στο Νο.81 της Αμερικής και κατέληξε στο Νο.73. Αρκετούς μήνες αργότερα, η αμερικανική σαπουνόπερα “General Hospital” το χρησιμοποίησε αρκετές φόρες ως ερωτικό θέμα με αποτέλεσμα όταν επανακυκλοφόρησε τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς να φτάσει στην κορυφή της Αμερικής, τον Φεβρουάριο του 1983. Παρέμεινε στο Νο.01 για δύο εβδομάδες, χάνοντας την ύψιστη θέση από το “Billie Jean” του Michael Jackson που είναι επίσης παραγωγή του Quincy Jones.
Μαρινέλλα – Η αγάπη μας (1985)
Όταν έχουμε να επιλέξουμε ανάμεσα σε δύο εξίσου υπέροχα τραγούδια με τον ίδιο τίτλο, από δύο διαφορετικές τεράστιες προσωπικότητες, γυναίκες και οι δύο, η απόφαση ποιο να παρουσιαστεί είναι… βασανιστική. Για να το αποφύγουμε, θα παρουσιάσουμε για πρώτα φορά στο ίδιο άρθρο δύο ελληνικές συνθέσεις. Η αρχή έγινε παραπάνω με την Τζένη Βάνου, "Η αγάπη μας", του 1960.
Από τις περιπτώσεις που είναι δύσκολο να αποφασίσουμε τι μας κερδίσει περισσότερο. Η μουσική, οι στίχοι, η χροιά της φωνής, ή η ερμηνεία; «Η αγάπη μας είναι λίγο πιο μικρή απ’ το σύμπαν γιατί πρέπει να χωράει κάπου» έγραψε ο Νίκος Βρεττός το 1985, ο Σπύρος Παπαβασιλείου προσέθεσε τις νότες, για να εκφραστεί μέσα από μία από τις σημαντικότερες τραγουδίστριες που γέννησε ο τόπος αυτός. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο ότι έχει χαρακτηριστεί ως «Η μεγάλη Κυρία του ελληνικού τραγουδιού». Μαζί της στο ρεφραίν ο Μανώλης Λιδάκης.
Ο ομότιτλος δίσκος έγινε σύντομα χρυσός, ξεπερνώντας τα 50.000 αντίτυπα.
Billy Ocean – Suddenly (1985)
Αν και Βρετανός σάρωσε στην Αμερική, συγκριτικά με τη χώρα του. Το ντεμπούτο του άλμπουμ κυκλοφόρησε το 1976, η φήμη του όμως εκτοξεύτηκε με τον πέμπτο δίσκο “Suddenly” το 1984, που ξεπέρασε τα δύο εκατ. αντίτυπα στις Ηνωμένες Πολιτείες και πιστοποιήθηκε διπλά πλατινένιος, ενώ χρυσός στην Αγγλία με 100.000 αντίτυπα. Περιέχει τρεις επιτυχίες, τα ρυθμικά “Caribbean Queen (No More Love on the Run)" και “Loverboy”, καθώς και την ομότιτλη με το δίσκο μπαλάντα που έγραψε μαζί με τον παραγωγό του Keith Diamond, έχουν κοινή καταγωγή αφού γεννήθηκαν αμφότεροι στο Τρινιντάντ.
«I used to think that love was just a fairy tale until that first hello, until that first smile. But if I had to do it all again, I wouldn't change a thing». Ύμνος για το απρόβλεπτο συναίσθημα του έρωτα. Ο διακαής πόθος για τις ελεύθερες ψυχές κατέκτησε την κατηγορία “Adult Contemporary” του περιοδικού Billboard, No.04 στο “Hot 100” της Αμερικής, όπως και στην Αγγλία. Κι ενώ όσο διαρκεί μας κατακλύζει από έναν ωκεανό συναισθημάτων, ο Ocean το ολοκληρώνει με τη γεμάτη εικόνα φράση «You wake up and suddenly you’re in love».
Anita Baker – Sweet love (1986)
Ένας ακόμη τίτλος που μας προδιαθέτει για τη θεματολογία του τραγουδιού, το δε περιεχόμενο την επιβεβαιώνει περίτρανα. Από τα πιο χαρακτηριστικά ερωτικά της δεκαετίας του ’80. Συμπεριλαμβάνεται στον δεύτερο δίσκο της “Rapture” του 1986, που αποδείχτηκε ο εμπορικότερος της καριέρας της πουλώντας 5,3 αντίτυπα παγκοσμίως, πιστοποιήθηκε πέντε φορές πλατινένιος στην Αμερική ενώ μία φορά στην Αγγλία.
Η Anita Baker έγραψε το “Sweet love” μαζί με τον σαξοφωνίστα Gary Blas, το μετέπειτα μέλος των Earth, Wind & Fire, και τον κιθαρίστα Louis A. Johnson που ήταν ήδη αναγνωρισμένος στους Brothers Johnson, καθώς και από τη συμμετοχή του στον πολυπλατινένιο δίσκο “Thriller” του Michael Jackson που έπαιξε μπάσο. Βραβεύτηκε με Grammy ως το καλύτερο R&B τραγούδι της χρονιάς, ενώ το άλμπουμ της χάρισε ένα ακόμη, αυτό της καλύτερης γυναικείας R&B εμφάνισης με φωνητικά.
Regina Belle – Baby come to me (1989)
Ο ρομαντισμός στη μουσική έχει συνδεθεί κυρίως με τις μπαλάντες. Αυθεντικό ερωτικό τραγούδι του 1989, από τα πιο κλασικά των ‘80ς, με το οποίο η εξαιρετική ερμηνεύτρια ανέβηκε για πρώτη φορά στην κορυφή του "Hot R&B Chart” του Billboard, έγινε χρυσό σινγκλ. Είναι δίχως αμφιβολία το ωραιότερο από τον δεύτερο δίσκο της “Stay with me”, ο οποίο αποδείχτηκε ο πιο εμπορικός στις Ηνωμένες Πολιτείες, πιστοποιήθηκε επίσης χρυσός ξεπερνώντας το μισό εκατ. αντίτυπα.
Sade – Kiss of life (1993)
Η βελούδινη φωνή της μας έχει σαγηνεύσει κυρίως με ερωτικές, μελαγχολικές μελωδίες. Η Sade Adu μαζί με τη μπάντα που φέρει το όνομά της, αυτή τη φορά μας κέρδισαν με το άλμπουμ “Love deluxe” του 1992. Έκανε πωλήσεις άνω των 5,3 εκατ. παγκοσμίως και αποδείχτηκε το τέταρτο εμπορικότερό τους, τετραπλά πλατινένιο στην Αμερική, διπλά στην Ισπανία, μονά σε Αυστραλία, Καναδά και Γαλλία, ενώ χρυσό σε έξι χώρες μεταξύ αυτών η Αγγλία.
H Βρετανίδα νιγηριανής καταγωγής τραγουδίστρια συμμετέχει στη δημιουργία του, όπως και ο απίθανος σαξοφωνίστας του σχήματος Stuart Matthewman. Εξαίσια ηλεκτρονική τζαζ, το “Kiss of life” είναι ένα πραγματικό φιλί ζωής για τη μουσική. Η Sade, καθώς λέει «Look at the sky, it’s the colour of love» φέρνει την εικόνα αυτή ακριβώς μπροστά μας, ενώ με τη φράση «You gave me the kiss of life» οι ερωτευμένοι αυτομάτως ταυτίζονται, καθώς σκέφτονται το πρόσωπο της καρδιάς τους.
Rod Stewart – Have I told you lately (Live unplugged) (1993)
Το έγραψε και το ερμήνευσε ο τεράστιος Van Morrison το 1989, ενώ με τον δικό του ξεχωριστό τρόπο το παρουσίασε ο Rod Stewart δύο χρόνια αργότερα. Η οντότητα που του έδωσε ο τελευταίος όταν το επανεκτέλεσε το 1993, είναι το κάτι άλλο. Το τραγούδησε unplugged, ζωντανή εκτέλεση υπό τη συνοδεία ενός ή δύο μουσικών οργάνων, στην εκπομπή “MTV Unplugged” του διάσημου αμερικανικού μουσικού καναλιού. Στο τέλος της εμφάνισής του συναισθηματικά φορτισμένος δάκρυσε, ήταν ερωτευμένος με την τότε σύζυγό του, την ηθοποιό και μοντέλο Rachel Hunter. H συγκλονιστική ερμηνεία του έφτασε στο Νο.05 τόσο στην Αμερική όσο και στην Αγγλία, τον έθεσε υποψήφιο για βραβείο Grammy στην κατηγορία «Καλύτερη Ανδρική Ποπ εμφάνιση», το έχασε από τον Sting με το “If I ever lose my faith in you”.
To “Have I told you lately” τελικά κέρδισε Grammy, όταν ο Van Morrison το επανακτέλεσε με τους Chieftains το 1995, ως η «Καλύτερη Ποπ συνεργασία». Εκτός από την παραδοχή του έρωτα στους στίχους, η λέξη «lately» είναι σαν το κερασάκι στην τούρτα: «Have I told you lately that I love you? You fill my heart with gladness, take away all my sadness. Ease my troubles, that's what you do». Δεν υπάρχει ευαίσθητος άνθρωπος, ειδικά ερωτευμένος, που να μπορεί συγκρατήσει τη συγκίνησή του στο άκουσμά του. Πόσο μάλλον, αν του το αφιερώσουν.
Ο ζωντανά ηχογραφημένος δίσκος του Rod Stewart με τίτλο “Unplugged and… seated” πιστοποιήθηκε τρεις φορές πλατινένιος στην Αμερική και μία φορά στην Αγγλία, ξεπερνώντας τα 4,1 εκατ. αντίτυπα παγκοσμίως. Κιθάρα έπαιξε ο Rony Wood, με το μέλος των Rolling Stones είχαν συνεργαστεί στους Jeff Beck Group και στους Faces.
Richard Hawley – Tonight the streets are ours (2007)
Έβαλε όλες τις ιδιότητές του στο τραγούδι αυτό. Συνθέτης, κιθαρίστας, ερμηνευτής και παραγωγός, o Βρετανός καλλιτέχνης κυκλοφόρησε το πέμπτο και εμπορικότερο άλμπουμ της καριέρας του το 2007. Για να είμαστε ακριβείς, το “Lady’s bridge” ισοφάρισε σε πωλήσεις το “Coles corner” του 2005, αφού έγινε χρυσό και αυτό στη χώρα του πουλώντας 100.000 αντίτυπα.
Παρόλο που ο Richard Hawley έχει ξεχωρίσει κυρίως για τις ατμοσφαιρικές του μελωδίες, το ρυθμικό “Tonight the streets are ours” αναβλύζει τον ρομαντισμό που συνήθως συναντούμε στις μπαλάντες. Ίσως να μην είναι τυχαίο το ότι με αυτό απέκτησε την υψηλότερη θέση που έλαβε ποτέ στην Αγγλία, στο No.40.
Michael Buble – Where or when (2018)
Γεννήθηκε για το σανίδι, για την παράσταση του Μπρόντγουεϊ “Brothers in arms” το 1937. Ο τζαζ ήχος του ήταν «βούτυρο στο ψωμί» για την Ella Fitzgerald, που το διασκεύασε το 1956. Εκπληκτική είναι και αυτή της Etta Jones το 1960.
88 χρόνια μετά την πρωτότυπη θεατρική εκτέλεση ξαναζωντάνεψε, σαν να μην πέρασε μια μέρα. H ενορχήστρωση δίνει την αίσθηση ότι δεν ηχογραφήθηκε το 2018, αλλά δεκαετίες πριν. Μπορεί στους άνδρες να ξεχωρίζουν οι εκτελέσεις των Frank Sinatra, Bing Crosby και Tony Bennett, όμως αυτή του Michael Buble είναι αξιοζήλευτη. Ονειρικό στην εισαγωγή, στα δε τελευταία δευτερόλεπτα η ερμηνεία του στις ψηλές νότες είναι εντυπωσιακή.
The EQS feat. Louise Golbey – In our dream (2021)
Μία ακόμη σύνθεση που μας ξεγελά. Δίνει την εντύπωση ότι ηχογραφήθηκε αρκετές δεκαετίες νωρίτερα, όπως αυτή του ’60. Κι' όμως, κυκλοφόρησε το 2021. Δημιουργήθηκε ειδικά για την τηλεοπτική καμπάνια γνωστής εταιρίας αυτοκινήτων, το όνομα του μοντέλου αναγράφεται στον τίτλο.
Ρετρό ενορχήστρωση με τα βιολιά να πρωτοστατούν, σαγηνευτικά τα φωνητικά της Βρετανίδας τραγουδίστριας και μουσικού, σ’ ένα σύνολο που ο ρομαντισμός πρωτοστατεί. Μπορεί στις μέρες μας να είναι είδος προς εξαφάνιση, συμπέρασμα ρεαλιστικό όχι πεσιμιστικό, όμως o ρομαντισμός στη μουσική ζει και θα εξακολουθήσει να ζει, για πάντα. Αυτό το μαγικό αλισβερίσι των συναισθημάτων, το μοίρασμα, ανάμεσα σε εκείνη και εμάς...
