Από τη στιγμή που γεννιόμαστε μέχρι τη στιγμή που πεθαίνουμε, ο μόνος άνθρωπος που έχουμε και θα έχουμε κοντά μας, είναι ο εαυτός μας. Όλοι οι άλλοι έρχονται και παρέρχονται κάποια στιγμή, ακόμα και οι πιο οικείοι κι όχι απαραίτητα από δική τους ή δική μας επιλογή.
Η ζωή είναι από τη φύση της απρόβλεπτη, ρευστή, ευμετάβλητη. Και η στιγμή και της τελευταίας ανάσας μας ακόμα – όπως και της πρώτης – έχει έναν σίγουρο σύντροφο μόνο: τον εαυτό μας. Κι όμως, η σχέση που θα έπρεπε πρωταρχικά να δομήσουμε -σε στέρεες και υγιείς βάσεις- προκειμένου να μη νιώθουμε ποτέ μόνοι, ποτέ ανεπαρκείς, ποτέ ανικανοποίητοι, είναι αυτή που ιεραρχείται τελευταία στα πλαίσια της ανάπτυξής μας ως κοινωνικά όντα, μέλη ενός αρμονικού συνόλου.
Από τη στιγμή που γεννιόμαστε σχεδόν, διδασκόμαστε τρόπους για να ενταχθούμε στο κοινωνικό περιβάλλον. Μικρότερο στην αρχή και ευρύτερο αργότερα. Διαχωρίζουμε σωστές και λάθος συμπεριφορές και μαθαίνουμε εκείνες που θα μας βοηθήσουν να ταιριάξουμε και να ενσωματωθούμε σ’αυτό, ενώ συνηθίζουμε να θεωρούμε φυσιολογικό να δημιουργούμε και να συντηρούμε προσωπεία που θα μας βοηθήσουν να πετύχουμε καλύτερα το σκοπό μας. Εστιάζουμε στη δημιουργία σχέσεων λειτουργικών που εξυπηρετούν στην ομοιόσταση του κοινωνικού συνόλου, είτε αυτό είναι ένα μικρό και οικείο σύνολο, είτε μεγάλο και απρόσωπο.
Διδασκόμαστε έτσι από πολύ νωρίς τους βασικούς κανόνες που πρέπει να διέπουν τις σχέσεις με τους άλλους, αφήνοντας συνήθως πίσω τους κανόνες που πρέπει να διέπουν την υγιή σχέση με τον εαυτό μας. Ξεχνώντας δυστυχώς, πως η πρώτη σχέση που δημιουργήσαμε ήταν αυτή (ακόμη και πριν τη σχέση με την μητέρα μας) και πως ανεξάρτητα με το πώς ζούμε τη ζωή μας και ποιες σχέσεις αναπτύσσουμε κατά τη διάρκειά της, ο μόνος που πάντα έχουμε και θα έχουμε ως το τέλος της ζωής μας κοντά μας, είναι ο εαυτός μας.
Μαθαίνουμε από πολύ νωρίς πως ο εγωισμός είναι κακός και πρέπει να τιμωρείται. Πως το κέντρο του σύμπαντος δεν είμαστε εμείς (αλλά κάποιοι άλλοι ίσως, που πρέπει να τους υπηρετούμε). Πως η μοναξιά είναι κατάρα και προκειμένου να την αποφύγει κανείς πρέπει να κάνει κάθε είδους υποχώρηση. Και πως η αποδοχή των άλλων είναι η μέγιστη (και ίσως η μοναδική) απόδειξη της αξίας μας.
Κι όμως, ο εγωισμός είναι απαραίτητος, αρκεί να είναι υγιής. Το κέντρο του σύμπαντος για τον καθένα είναι ο εαυτός του, αφού όλα τα αντιλαμβάνεται με κεντρικό άξονα την ύπαρξή του. Η μοναξιά είναι ανύπαρκτη για εκείνον που έχει φίλο και σύντροφο τον εαυτό του. Και η αποδοχή των άλλων δεν έχει καμία απολύτως σημασία για εκείνον που γνωρίζει ποιος είναι και ξέρει την αξία του.
Για να γνωρίσουμε κάποιον και να αποφασίσουμε αν μας αρέσει και αν ταιριάζουμε μαζί του, αρχικά τον παρατηρούμε, τον ρωτάμε να μάθουμε γι’ αυτόν και τελικά σταθμίζουμε τις ποιότητές του από τις συμπεριφορές του. Μια διαδικασία στην οποία μπαίνουμε με ευκολία συνήθως ξανά και ξανά προκειμένου να κάνουμε φίλους, συνεργάτες, δεσμούς, ακόμη κι αν έχουμε, πληγωθεί, απογοητευτεί, προδοθεί…
Πόσο συχνά όμως κάνουμε το ίδιο με εμάς; Πόσο χρόνο διαθέτουμε για αυτοπαρατήρηση, εκτίμηση και αξιολόγηση; Και πόσο επηρεασμένη είναι η οπτική και η κρίση μας από τις φοβίες και τις ανασφάλειές μας, προκειμένου να γίνουμε φίλοι με τον μοναδικό άνθρωπο που έχουμε κάθε στιγμή δίπλα μας; μαζί μας;
Συγχωρούμε συχνά με μεγαλύτερη ευκολία τους άλλους για τα λάθη τους από ότι εμάς για τα δικά μας, είμαστε πιο επιεικείς μαζί τους, τους δικαιολογούμε πιο εύκολα και αφήνουμε τις ενοχές να δηλητηριάζουν την ψυχή μας, ενώ φροντίζουμε να τις απαλύνουμε σε εκείνους που είναι έξω από εμάς. Επιτρέπουμε στις ανασφάλειές μας να κλονίζουν την ισορροπία μας και στις φοβίες να υπονομεύουν την ευτυχία μας. Κι έτσι σχετιζόμαστε με άλλους, δημιουργούμε δεσμούς, κάνουμε παιδιά και συχνά βάζουμε προτεραιότητα τη δική τους ζωή έναντι της δικής μας.
Όμως, όταν πέφτουν οι μάσκες οξυγόνου στο αεροπλάνο, οι οδηγίες ασφαλείας είναι σαφείς ως προς την φροντίδα των παιδιών από τους ενήλικες συνοδούς τους: πρώτα πρέπει να τις φορέσουν οι ίδιοι και κατόπιν σε εκείνα, προκειμένου να διασφαλίσουν την δική τους επιβίωση πρώτα, ώστε να είναι σε θέση να τα φροντίσουν έπειτα. Κι αυτό είναι ένα παράδειγμα υγιούς «εγωισμού». Γιατί κανείς δεν μπορεί να προσφέρει κάτι που δεν έχει πρώτα ο ίδιος. Κι αυτός που δεν είναι υγιής (ψυχικά ή σωματικά) δεν μπορεί να φροντίσει ουσιαστικά κανέναν.
Το να φροντίζει κάποιος τον εαυτό του και να ικανοποιεί τις ανάγκες του δεν είναι μόνο δικαίωμα (όπως ίσως νομίζουν κάποιοι). Είναι υποχρέωση και καθήκον του απέναντι στον ίδιο. Αρκεί να μην προσβάλλει, να μην πληγώνει και να μην κακοποιεί άλλους προκειμένου να το πετύχει αυτό. Γιατί όλες οι σχέσεις δομούνται με βάση τη σχέση μας με τον εαυτό μας. Και γιατί η μόνη σχέση που μένει άρρηκτη στη ζωή μας μέχρι την τελευταία της ανάσα, είναι αυτή.
Γι’αυτό κοιτάξου στον καθρέφτη, αναρωτήσου πόσο καλά γνωρίζεις τον άνθρωπο που βλέπεις μέσα σ’αυτόν, ποιες είναι οι ανάγκες του, πόσο φροντίζεις γι΄αυτές, πόσο σου αρέσει να κάνεις παρέα μαζί του και όποιες κι αν είναι οι απαντήσεις σου, χαμογέλασέ του, απολογήσου αν τον έχεις παραμελήσει και υποσχέσου του πως θα γίνεις ο καλύτερός του φίλος. Ο σύντροφός του. Τόλμησε να τον γνωρίσεις από την αρχή αν χρειαστεί και δεσμεύσου να τον ελευθερώσεις από τα δεσμά στα οποία τον έχεις υποβάλει ίσως χωρίς να το θέλεις.
Γιατί, όποιες σχέσεις κι αν έχεις τώρα στη ζωή σου, ο μόνος που είχες πάντα κοντά σου και θα έχεις μέχρι την τελευταία σου ανάσα, είναι ο εαυτός σου!
Πηγή: sxeseis-kai-sunaisthimata.com, της Στέβης Σαμέλη
