Phil Spector ( 26 Δεκεμβρίου 1939 - 16 Ιανουαρίου 2021)
Υπάρχουν τρία είδη μουσικών παραγωγών: Το πρώτο είδος είναι ο …”ντοκιμαντέρ” τύπος. Kάποιος π.χ. όπως ο Leonard Chess, ο οποίος πηγαίνει σε ένα μπαρ στη νότια πλευρά του Σικάγου, βλέπει το Muddy Waters με την κιθάρα του, στη συνέχεια τον καλεί στο στούντιο την επόμενη μέρα και λέει: "Παίξε ότι έπαιξες χθες το βράδυ”. Ο δεύτερος είναι ο τύπος που προσπαθεί να εξυπηρετήσει τον καλλιτέχνη. Όπως, π.χ. ο John Hammond, ο οποίος ξέρει να ανακαλύπτει νέα ταλέντα κι απλώς προσπαθεί να τα προωθήσει στη μουσική βιομηχανία. Τέλος, υπάρχει ο παραγωγός που τα κάνει …ΟΛΑ.
O Phil Spector ανήκει σ’ αυτήν την κατηγορία! Με εκατομμύρια θαυμαστές της δουλειάς του, αλλά και πολλούς άσπονδους εχθρούς, ο επανομαζόμενος και ως “Tycoon of Teen”, μέσα στην 50χρονη καριέρα του, ως μουσικός, τραγουδοποιός - και κυρίως - παραγωγός δίσκων, αναδείχθηκε ως το αδιαμφισβήτητο Νο. 1 πρόσωπο στην pop ιστορία.
Ποιος είναι όμως ο πραγματικός άνθρωπος πίσω από τις μεγαλύτερες επιτυχίες στη μουσική, τις φοβερές περούκες και ακανόνιστη συμπεριφορά; Αυτό θα προσπαθήσουμε να αναλύσουμε σε αυτό το αφιέρωμα.
Γεννήθηκε ως Harvey Phillip Spekter στις 26 Δεκεμβρίου του 1939, με εβραϊκές ρίζες από την Ουκρανία, στο Bronx της Νέα Υόρκης. Πριν να κλείσει τα δέκα του χρόνια, ο πατέρας του αυτοκτόνησε – το γεγονός έπαιξε σίγουρα ρόλο στον χαρακτήρα του – και με τη μητέρα του μετακόμισαν στο Los Angeles, το 1953.
Ο Spector έμαθε κιθάρα και άρχισε να γράφει τραγούδια στο Γυμνάσιο της Fairfax. Εκεί σχημάτισε την πρώτη του μπάντα, τους Teddy Bears με τους συμμαθητές του Annette Kleinbard, Marshall Leib και Harvey Goldstein μετά την αποφοίτησή τους. Ο Phil άρχισε να επισκέπτεται τα τοπικά στούντιο ηχογράφησης κι εκεί γνωρίζει τον μέντορά του: τον παραγωγό και συνιδιοκτήτη των Gold Star Studios του Hollywood, Stan Ross. Από αυτόν ο Phil έμαθε πολλά μυστικά για την παραγωγή, από πρώτο χέρι και επηρεάστηκε σημαντικά το κατοπινό του στυλ.
Το 1958, οι Teddy Bears κυκλοφόρησαν το "Do not You Worry My Little Pet" του Spector. Την ηχογράφηση μάλιστα την ανέλαβε προσωπικά ο ίδιος. Και το άρτιο αποτέλεσμα βοήθησε να εξασφαλίσουν μια συμφωνία με την Era Records. Η μεγάλη επιτυχία ήρθε την άνοιξη της ίδιας χρονιάς, με το “To Know Him Is to Love Him”, εμπνευσμένο από στίχους στον τάφο του πατέρα του. Το κομμάτι τους έφερε στο Νο 1 Billboard Hot 100, για τρεις εβδομάδες, με τρομερές πωλήσεις.
Teddy Bears - To Know Him Is to Love Him
Έτσι σε ηλικία 19 ετών, ο Spector έγραψε, έπαιξε, τραγούδησε κι έκανε την παραγωγή στον δίσκο με τις καλύτερες πωλήσεις στη χώρα! Μετά την επιτυχία της, η ομάδα υπέγραψε την Imperial Record. Όμως την επόμενη χρονιά, κι αφού έβγαλαν ένα αποτυχημένο single “I Don’t Need You Anymore”, οι Teddy Bears διαλύθηκαν.
Μετά τη διάσπαση, η καριέρα του Spector μετακόμισε γρήγορα από την ερμηνεία και την παραγωγή τραγουδιών. Κατά την εγγραφή του άλμπουμ των Teddy Bears, είχε συναντήσει τον Lester Sill, πρώην παραγωγό, ο οποίος ήταν σύμβουλος του Jerry Leibel και του Mike Stoller. Το επόμενο έργο του, το “Spectors Three”, πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του Sill και του συνεργάτη του, Lee Hazlewood. Το 1960 ο Sill κανόνισε να εργαστεί ο Spector ως μαθητευόμενος στους Leiber και Stoller, στη Νέα Υόρκη. Ο Spector γρήγορα έμαθε πώς να χρησιμοποιήσει ένα στούντιο. Έγραψε μαζί με τον Ben E. King την επιτυχία " Spanish Harlem" και επίσης εργάστηκε ως μουσικός, κυρίως παίζοντας το σόλο κιθάρας στο τραγούδι των Drifters, "On Broadway ”. Οι δικές του παραγωγές κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου περιελάμβαναν κυκλοφορίες από τους LaVern Baker, Ruth Brown και Billy Storm, καθώς και την αρχική έκδοση των Top Notes, "Twist and Shout ".
Το 1961, o Spector κι ο Sill σχημάτισαν τη δική τους δισκογραφική εταιρεία με την επωνυμία “Philles Records”. Από τα πρώτα ονόματα εκεί, ήταν τα γυναικεία συγκροτήματα των The Crystals και The Ronettes. Με το πρώτο είχε κάνει πολλά singles - επιτυχίες, όπως τα “No Other (Like My Babe)” και ”Uptown”. Με τις Ronettes τα πράγματα προχώρησαν περισσότερο. Οι επιτυχίες ακολουθούσαν η μία την άλλη. Το μεγάλο μπαμ έγινε το 1963 με το τραγούδι “Be My Babe”, το οποίο έγραψε ο Spector μαζι με τον Jeff Barry και την Ellie Greenwich (αργότερα έγινε - κι αυτή – γυναίκα του Phil). Έφτασε ως το Νο 2 και κυκλοφόρησε με το άλμπουμ “A Cristmas Gift For You”.
The Ronettes - Be My Babe
Μέχρι την ηλικία των 21 ετών, ο Spector ήταν εκατομμυριούχος υπεύθυνος για την παραγωγή 20 διαδοχικών επιτυχιών. Ήταν τότε που καθιέρωσε το εμπορικό σήμα του “Wall of Sound”. Μια τεχνική παραγωγής που εκμεταλλευόταν στο έπακρο τις στούντιο ηχογραφήσεις. Δημιουργούσε μια ασυνήθιστα “πυκνή”, ορχηστρική αισθητική, χαρακτηριστικό των ραδιοφώνων και των τζουκ-μποξ της εποχής. Το αποτέλεσμα ήταν η pop μουσική να διέπεται από έναν πλούσιο, πυκνό ήχο, που ο Spector περιγράφει ως μία “Wagnerian approach to rock & roll: little symphonies for the kids". Αυτή η τεχνική έκανε τον Spector ακόμη πιο διάσημο στη μουσική βιομηχανία και πολλοί καλλιτέχνες θα άρχιζαν να την μιμούνται τα επόμενα χρόνια, όπως οι the Beach Boys και ο Bruce Springsteen.
Μια βασική ομάδα μουσικών στις ηχογραφήσεις του (γνωστή ως The Wrecking Crew) περιελάμβανε μουσικούς όπως: Hal Blaine, Carol Kaye, Glen Campbell και Leon Russell. Ο Sonny Bono, επίσης, επέβλεπε για λογαριασμό του Spector. Χρησιμοποιήθηκαν επίσης μια σειρά τραγουδοποιών, μεταξύ των οποίων οι: Ellie Greenwich, Jeff Barry, Gerry Goffin και η Carole King!
Αλλά η ζωή δεν έρχεται πάντα ακριβώς όπως περιμένεις. Ο Phil - ειδικά ο Phil – δεν αποτελεί εξαίρεση σε αυτό. Το 1966 έκανε παραγωγή στο "River Deep, Mountain High" του Ike και της Tina Turner. Ο Spector τη θεωρούσε ως τη μεγαλύτερη παραγωγή του μέχρι και σήμερα. Το κομμάτι, αν και πήγε στο Νο. 3 στα βρετανικά pop charts, κατόρθωσε να φτάσει μόνο μέχρι το Νο. 88 στις ΗΠΑ. O Spector αυτό δεν το χώνεψε ποτέ. Αποσύρθηκε για δύο χρόνια, κατά τη διάρκεια των οποίων υπήρξαν αναφορές για παράξενη, σχεδόν ψυχωτική συμπεριφορά. Έκανε ελάχιστα την υπόλοιπη δεκαετία του '60.
Το 1969, ο Spector επέστρεψε στη δουλειά του, αρχικά υπογράφοντας μια συμφωνία παραγωγής με την A & M Records. Λίγο αργότερα του ζητήθηκε να επιμεληθεί τα σόλο άλμπουμ του George Harrison και του John Lennon. Μετά από επιτυχημένα αποτελέσματα, του ζητήθηκε να μετατρέψει μια σειρά ηχογραφήσεων των Beatles σε ένα …εμπορεύσιμο άλμπουμ. Αυτό δεν ήταν άλλο από το "Let It Be". Από εκεί απέσπασε το μοναδικό No. 1, με το "The Long and Winding Road". Αν και το στυλ παραγωγής του Spector ήταν σημαντικά διαφορετικό από τον George Martin, η επιρροή του σημάδεψε τις ηχογραφήσεις των Beatles.
Ο Spector εφάρμοσε τις τεχνικές Wall Of Sound σε πολλά τραγούδια των the Beatles, παρόλο που η πολιτική back-to-basics τηρήθηκε στην πλειοψηφία των tracks του Let It Be, ο Spector εφάρμοσε τη βαριά παραγωγή σε τέσσερα τραγούδια: “Across The Universe”, ”I Me Mine” , “Let It Be” και “ The Long and Winding Road” .
Μετά την ολοκλήρωση των “εργασιών” του, έστειλε σε κάθε ένα από τους Beatles ένα αντίγραφο, μαζί με μια μακροσκελή επιστολή που εξηγούσε τις αποφάσεις του και υποσχόταν να κάνει κάθε ζητούμενη αλλαγή. Αυτή ήταν η πρακτική του. Αυτός ήταν ο Phil!
“ Ήμουν πάντα ένας μεγάλος θαυμαστής του. Πάντα πίστευα ότι οι ηχογραφήσεις του ήταν φανταστικές - και δημιούργησε πραγματικά σπουδαίους ήχους. Αλλά αυτό που έκανε με το “Let It Be”… ζητούσε να γίνουν πράγματα πέρα απ΄τις δυνατότητές μας… και εγώ τον απείλησα γι 'αυτό... Δεν μου άρεσε το άλμπουμ αυτό με τη μορφή που του έδωσε ο Spector”, έλεγε αργότερα ο George Martin.
Η άποψη του Spector για το “The Long And Winding Road”, ειδικότερα, ήταν ένα σημείο διαμάχης που εξόργιζε τον McCartney. Ωστόσο, το άλμπουμ κυκλοφόρησε στις 8 Μαΐου του 1970, χωρίς να γίνουν οι αλλαγές που ήθελε ο McCartney. Μαζί του δεν θα υπήρχε πλέον καμία επικοινωνία.
Αντίθετα, ο Lennon υπερασπίστηκε το έργο του Spector για το άλμπουμ, υποδηλώνοντας ότι ίσως τα τραγούδια θα παρέμεναν ανέκδοτα χωρίς την συμβολή του.
the Beatles - The Long And Winding Road
Παρόλα αυτά, για τα επόμενα χρόνια, ο Spector συνέχισε να παράγει επιτυχημένα σόλο άλμπουμ για τους Lennon και Harrison. Το 1970 παρήγαγε το ακατέργαστο, απογυμνωμένο album “John Lennon / Plastic Ono Band” και το περίτεχνο και ενορχηστρωμένο τριπλό άλμπουμ του Harrison “All Things Must Pass”.
Το 1971 διορίστηκε διευθυντής της A & R για την Apple Records, μια θέση την οποία κατείχε για ένα μόνο χρόνο. Με τον Lennon συνεργάστηκε για το single “Power To the People” και για το άλμπουμ “Imagine”. Εργάστηκε επίσης, με την πρώην σύζυγό του, Ronnie Spector, για το τριπλό άλμπουμ του Harrison "The Concert For Bangla Desh" (για το οποίο λέγεται ότι χρησιμοποίησε 44 μικρόφωνα (!) κατά τη διάρκεια των ζωντανών εμφανίσεων).
Περαιτέρω συνεργασία με τον Lennon περιελάμβανε single του 1971, “Happy Cristmas (War Is Over)” και το άλμπουμ Some Time In New York City, του 1972. Την επόμενη χρονιά άρχισε να δουλεύει στο άλμπουμ Rock ‘N’ Roll του Lennon. Η σχέση τους όμως στις ηχογραφήσεις έφτασαν κι εδώ στο απροχώρητο, εν μέσω κατηγοριών για άγρια συμπεριφορά. Ο Spector λέγεται ότι μπούκαρε με ένα όπλο στο στούντιο κι ύστερα εξαφανίστηκε με τις master tapes! Ο Lennon ολοκλήρωσε τελικά το άλμπουμ ο ίδιος. Έλεγε μάλιστα: “Ο Phil είναι, πιστεύω, ένας σπουδαίος καλλιτέχνης. Αλλά όπως όλοι οι μεγάλοι καλλιτέχνες, είναι πολύ νευρωτικός…”.
Στις αρχές του 1974, ιδρύει την “Warner-Spector” και το επόμενο έτος δημιουργεί την “Phil Spector International” με την Polydor.
Τον Μάρτιο της ίδιας χρονιάς, ο Spector τραυματίζεται σοβαρά σε ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα στο Hollywood. Σύμφωνα με τον βιογράφο του, Dave Thompson ("Το τείχος του πόνου: Η βιογραφία του Phil Spector "), οι τραυματισμοί που προκλήθηκαν στο κεφάλι ήταν ο λόγος που ο Spector άρχισε να φοράει περούκες για τα επόμενα χρόνια.
Ο Spector επανεμφανίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του '70, για να κάνει παραγωγή σε δουλειές της Cher, της Dion, του Leonard Cohen και των Ramones, πριν ξαναγυρίσει στην απομόνωση. Αναφορές για τις σπάνιες δημόσιες εμφανίσεις του έγιναν ολοένα και πιο έντονες, καθώς και για παράξενη - εως αλλόκοτη - συμπεριφορά. Παράδειγμα, στην ομιλία που έκανε στην εκδήλωση του Rock ‘n’ Roll Hall of Fame, το 1989, όταν παρουσιάστηκε με τρεις οπλισμένους σωματοφύλακες μέσα στην αίθουσα, προκαλώντας αμηχανία και αναστάτωση στους προσκεκλημένους. Στις δεκαετίες του ΄80 και του ΄90, λόγω ίσως του χαρακτήρα και της αυτο-απομόνωσής του, οι αξιόλογες δουλειές του θα είναι ελάχιστες.
Ο Phil Spector δημιούργησε μια φήμη - όχι άδικα - ως ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς μουσικής όλων των εποχών. Ήταν σίγουρα ιδιόρρυθμος. Αυτό δεν το έχει αρνηθεί κανείς. Όμως ήξερε, αν μη τι άλλο, να βγάζει επιτυχίες. Είχε τον … δικό του τρόπο. Ήταν ο μοναδικός παραγωγός δίσκων που μπορούσε να διεκδικήσει πλήρως τον ρόλο του “auteur”, μιας πρωταρχικής, δημιουργικής και οργανωτικής δύναμης πίσω από τη μουσική που παρήγαγε. Σύμφωνα με τον τρόπο που ενεργούσε, ο ρόλος του παραγωγού ήταν περισσότερο παρόμοιος με αυτόν ενός σκηνοθέτη στον κινηματογράφο. Ο Hal Blaine, ο αγαπημένος του drummer, περιγράφει τη συνεργασία με τον Spector, παραστατικά, θεωρώντας τον “σκηνοθέτη του στούντιο”: "Ο Phil είναι ο μεγαλύτερος σκηνοθέτης στον κόσμο. Είχε τον τρόπο του να μας κουμαντάρει. Αντιμετώπιζε τους μουσικούς σαν αγωνιστικά άλογα: "Μην παίζετε ακόμα”. “Δεν παίζεις ακόμα”. Θα προβάριζε τον κιθαρίστα για μια ώρα. Θα προβάριζε το βιολί. Θα προβάριζε το συγκρότημα. "Όλοι παίζουν, αλλά Hal, μην παίζετε. Παίρνω έναν ήχο εδώ ». Τότε θα έλεγε:« Hal, παίζεις τώρα!".
Είχε μία δική του άποψη για κάθε τραγούδι - εξάλλου πολλά από αυτά που έκανε παραγωγή είχαν, αν όχι δικό του credit, τουλάχιστον βαθιά την προσωπική του σφραγίδα. Το στιλ του ήταν φιξαρισμένο. Μετά τις πρώτες πρόβες, έφερνε κάποια στιγμή το τραγούδι στους καλλιτέχνες, έτοιμο καθ’ όλα, και τους έλεγε: “Αυτό είναι. Και τώρα, παίξτε το”!
Και τώρα κάποιοι ίσως αναρωτηθούν: “Μα πού βρίσκεται σήμερα αυτή η φοβερή μουσική ιδιοφυϊα” ; Η απάντηση δυστυχώς, για όσους δεν ξέρουν την ιστορία, είναι σοκαριστική: “Στις φυλακές Corcoran της Καλιφόρνια, καταδικασμένος σε πολυετή φυλάκιση για φόνο”! Το είπαμε ότι η ζωή είχε άλλα σχέδια για τον Phil. Η ιστορία περιληπτικά: Στις 3/2/2003, η Lana Clarkson βρίσκεται νεκρή, πυροβολημένη στο κεφάλι, σε μια βίλα του Spector. Ο τελευταίος συλλαμβάνεται ως κύριος ύποπτος και κατηγορείται για φόνο. Η πλευρά του εκκεντρικού παραγωγού μιλάει για αυτοκτονία αλλά δεν γίνεται τελικά πιστευτός. Ακουλουθεί μια μακροχρόνια δικαστική διαμάχη, η οποία μάλιστα, ως γνωστόν στους φανατικούς του φίλους, αποτέλεσε έμπνευση για μια ταινία του HBO! Το 2008 έγινε επανάληψη της δίκης, όπου εκεί τουλάχιστον πέντε γυναίκες κατέθεσαν ότι ο Spector είχε τρομακτική τάση για πυροβόλα όπλα και εκρηκτικά μεθύσια. Ότι κι αν είπαν οι δικηγόροι του ήταν πλέον μάταιο. Τον Απρίλη του 2009, λήγει οριστικά η εγγύηση που τον άφηνε ελεύθερο και καταδικάζεται τελεσίδικα σε 19 έτη φυλάκισης. . Δυστυχώς, ακόμη και το 2012, το Ανώτατο Δικαστήριο επέλεξε να μην αναθεωρήσει την καταδίκη.
Ήταν, δεν ήταν ένοχος, κανείς δεν ξέρει, παρά ο ίδιος. Μια την νοσταλγική μελωδία ενός τραγουδιού (που έγραψε και παρήγαγε ο ίδιος) από το 1964, ενός γκρουπ-πουλέν του Phil, των Righteous Brothers:
Righteous Brothers - You've Lost That Lovin' Feelin'
ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΕΡΜΗΓΚΑΣ
