Η Αύξηση στις Βαριατρικές Επεμβάσεις Εφήβων Δεν Σημαίνει ότι οι GLP-1 Έχουν Αποτύχει.

Η παχυσαρκία περιγράφεται εδώ και καιρό ως χρόνια νόσος. Ωστόσο, στην κλινική πράξη, εξακολουθείται να διαχειρίζεται σαν δύο διαφορετικές καταστάσεις: μία που αφορά τα παιδιά και μία που αφορά τους ενήλικες. Αυτός ο τεχνητός διαχωρισμός κατακερματίζει τη φροντίδα και αγνοεί την πραγματικότητα ότι η παχυσαρκία εξελίσσεται διαχρονικά. Πουθενά δεν φαίνεται αυτό πιο καθαρά απ’ ό,τι στην πρόσφατη και απρόσμενη τάση που καταγράφηκε όσον αφορά τις μεταβολικές και βαριατρικές επεμβάσεις (MBS – χειρουργικές επεμβάσεις για τη μείωση του σωματικού βάρους) σε εφήβους. Παρά την έγκριση νέων, ισχυρών φαρμάκων κατά της παχυσαρκίας για εφήβους, τα ποσοστά MBS στους εφήβους στις ΗΠΑ αυξήθηκαν σχεδόν κατά 15% από το 2021 έως το 2023. Την ίδια περίοδο, τα ποσοστά βαριατρικών επεμβάσεων στους ενήλικες μειώθηκαν.

Αυτά τα ευρήματα, που δημοσιεύτηκαν στο The Journal of Pediatrics, αναδεικνύουν την ανάγκη να αναθεωρηθεί η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας ως ζήτημα που αφορά ολόκληρη τη διάρκεια της ζωής και να πάψει να θεωρελιται ότι τα νέα φάρμακα θα αντικαταστήσουν τις χειρουργικές επεμβάσεις. Αντίθετα, θα πρέπει να εξεταστεί πώς αυτά τα μέσα μπορούν να λειτουργήσουν συνδυαστικά σε διάφορα στάδια της ζωής.

Όταν οι αγωνιστές του υποδοχέα GLP-1, όπως η σεμαγλουτίδη (Wegovy) και η λιραγλουτίδη (Saxenda), εγκρίθηκαν για εφήβους, πολλοί προέβλεψαν ότι θα μείωναν δραστικά την ανάγκη για MBS, (οι GLP-1 είναι φάρμακα που μιμούνται μια φυσική ορμόνη του εντέρου, μειώνουν την όρεξη, επιβραδύνουν την πέψη και οδηγούν σε απώλεια βάρους.)
Αυτά τα φάρμακα μπορούν να επιφέρουν απώλεια βάρους 15% έως 20%, προσφέροντας έτσι μια σημαντική εναλλακτική στη χειρουργική επέμβαση.

Αλλά η πραγματικότητα είναι πιο περίπλοκη. Πρώτον, η πρόσβαση παραμένει σημαντικό εμπόδιο. Η ασφαλιστική κάλυψη για τα φάρμακα GLP-1 είναι ασυνεπής και το κόστος από την τσέπη είναι απαγορευτικό για πολλές οικογένειες. Ακόμα και όταν καλύπτονται, το υψηλό κόστος συμμετοχής καθιστά τη μακροχρόνια θεραπεία απρόσιτη. Αντίθετα, η MBS, παρότι κοστίζει αρκετά αρχικά, συνήθως καλύπτεται από την ασφάλιση ως μία και μοναδική παρέμβαση για εφήβους με σοβαρή παχυσαρκία.

Δεύτερον, η μακροπρόθεσμη διατήρηση της απώλειας βάρους από τα φάρμακα GLP-1 είναι αβέβαιη όταν αυτά χορηγούνται σε νεότερες ηλικίες. Αν και είναι πολύ αποτελεσματικά για τη μείωση του βάρους, η έρευνα δείχνει σημαντική επαναπρόσληψη βάρους όταν διακοπεί η θεραπεία. Αυτό αποτελεί πρόκληση για τους εφήβους και τις οικογένειές τους, οι οποίοι πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο ισόβιας φαρμακευτικής αγωγής και κόστους.

Αντίθετα, η MBS έχει μακρά πορεία επιτυχίας στη διατήρηση της απώλειας βάρους και στη βελτίωση του διαβήτη τύπου 2, της υπνικής άπνοιας και άλλων παθήσεων που σχετίζονται με την παχυσαρκία. Η διατηρήσιμη απώλεια βάρους είναι ιδιαίτερα σημαντική σε αυτές τις ομάδες. Στη μελέτη μας, οι περισσότεροι έφηβοι που υποβλήθηκαν σε MBS είχαν σοβαρή παχυσαρκία, με σχεδόν το 40% να παρουσιάζει ΔΜΣ (Δείκτη Μάζας Σώματος) άνω των 50 kg/m², κάτι που αναδεικνύει τη βαρύτητα της νόσου.

Οι παρενέργειες παίζουν επίσης ρόλο στην απόφαση. Η ναυτία, ο έμετος και τα γαστρεντερικά προβλήματα είναι συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες που οδηγούν πολλούς στην διακοπή των GLP-1. Ορισμένοι έφηβοι και οι οικογένειές τους μπορεί να προτιμούν το χειρουργείο ως μια πιο οριστική λύση, παρά τους δικούς του κινδύνους.

Αυτό ίσως εξηγεί γιατί, παρά τα νέα φάρμακα, περισσότεροι έφηβοι – ιδίως ισπανόφωνοι και αφροαμερικανοί – επιλέγουν χειρουργική επέμβαση. Ενθαρρυντικό είναι ότι αυτό υποδηλώνει πως πληθυσμοί με ιστορικά μειωμένη πρόσβαση αποκτούν πλέον δυνατότητα χειρουργικής φροντίδας. Όμως ταυτόχρονα, αναδεικνύει πως μία λύση δεν ταιριάζει σε όλους όσον αφορά την παχυσαρκία.

Τα σημερινά συστήματα υγείας κάνουν έναν έντονο διαχωρισμό ανάμεσα στην παιδιατρική και την ενήλικη αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. Οι παιδίατροι εστιάζουν στην ανάπτυξη, την οικογένεια και την ψυχοκοινωνική εξέλιξη. Οι γιατροί ενηλίκων δίνουν έμφαση στον καρδιομεταβολικό κίνδυνο και στην ατομική ευθύνη.

Όμως η παχυσαρκία δεν “επαναρυθμίζεται” στα 18. Στην πραγματικότητα, σχεδόν το 80% των εφήβων με σοβαρή παχυσαρκία συνεχίζουν να ζουν με αυτή και ως ενήλικες. Πολλοί κουβαλούν μαζί τους μεταβολικούς κινδύνους, προβλήματα ψυχικής υγείας και στίγμα επί σειρά ετών. Όταν μεταβαίνουν στην ιατρική φροντίδα ενηλίκων, συχνά χωρίς πλήρες ιστορικό, οι γιατροί αδυνατούν να προσφέρουν εξατομικευμένη, αποτελεσματική φροντίδα.

Είναι σαν να αντιμετωπίζουμε δύο διαφορετικές ασθένειες – την παιδική και την ενήλικη παχυσαρκία – ενώ στην πραγματικότητα είναι η ίδια νόσος που εξελίσσεται με την πάροδο του χρόνου. Πρέπει να ξεπεράσουμε αυτούς τους διαχωρισμούς και να υιοθετήσουμε ένα μοντέλο δια βίου φροντίδας, που να αναγνωρίζει την παχυσαρκία ως μία και ενιαία χρόνια νόσο, με ρίζες ήδη από την παιδική ηλικία και πιθανή ανάγκη για παρεμβάσεις που διαρκούν δεκαετίες.

Ήρθε η ώρα να πάψει να θεωρείται η φαρμακευτική αγωγή και η MBS ως ανταγωνιστικές ή εναλλακτικές λύσεις. Συχνά, λειτουργούν καλύτερα σε συνδυασμό. Ορισμένοι ασθενείς που φτάνουν σε πλατό με τα φάρμακα μπορεί να ωφεληθούν από χειρουργική επέμβαση. Άλλοι που παίρνουν βάρος ξανά μετά από επέμβαση ίσως ωφεληθούν από φάρμακα για να διατηρήσουν την πρόοδο. Αυτή η ευελιξία είναι κρίσιμη για την εξατομίκευση της θεραπείας ανάλογα με το προφίλ υγείας, τις κοινωνικές συνθήκες και τις προτιμήσεις κάθε ατόμου.

Στη μελέτη, τονίζεται η σημασία μιας προσωποποιημένης προσέγγισης στην ιατρική της παχυσαρκίας: που δεν εξετάζει μόνο το βάρος, αλλά και τις συννοσηρότητες, το κοινωνικό και ψυχολογικό πλαίσιο και τον μακροπρόθεσμο κίνδυνο. Η ίδια προσέγγιση πρέπει να διέπει τη φροντίδα και σε εφήβους και σε ενήλικες, και να προϋποθέτει καλύτερη επικοινωνία και συντονισμό κατά μήκος της ζωής.

Φυσικά, ακόμη και η πιο ακριβής στρατηγική θεραπείας μπορεί να εκτροχιαστεί από το κόστος. Μια ισόβια θεραπεία με GLP-1 (π.χ. 50 έτη) μπορεί να κοστίσει πάνω από 600.000 δολάρια ανά ασθενή. Αντίθετα, η MBS κοστίζει κατά μέσο όρο από 17.000 έως 26.000 δολάρια, και είναι πιο πιθανό να καλύπτεται από την ασφάλιση. Μέχρι να μειωθούν οι τιμές των φαρμάκων, οι οικονομικές πραγματικότητες θα συνεχίσουν να επηρεάζουν τις θεραπευτικές επιλογές και να διευρύνουν τις ανισότητες στην πρόσβαση και στα αποτελέσματα, ειδικά στους ευάλωτους πληθυσμούς.

Η αύξηση στη χρήση MBS από εφήβους δεν σημαίνει ότι τα νέα φάρμακα απέτυχαν. Αντίθετα, δείχνει ότι η παχυσαρκία είναι μια περίπλοκη, χρόνια νόσος που απαιτεί ολοκληρωμένη και συντονισμένη προσέγγιση. Τα φάρμακα, η χειρουργική και οι συμπεριφορικές παρεμβάσεις έχουν όλα τον ρόλο τους – αλλά η μέγιστη αποτελεσματικότητα έρχεται όταν συνδυάζονται, διαχρονικά.

Το επόμενο βήμα είναι να γεφυρώθεί το χάσμα μεταξύ της ιατρικής παιδιατρικής και ενηλίκων και να διασφαλίστούν ομαλές μεταβάσεις καθώς οι ασθενείς μεγαλώνουν, και να παρέχεται δια βίου, εξατομικευμένη φροντίδα. Μόνο τότε μπορεί να προσφερθεί φροντίδα που αντικατοπτρίζει την πραγματική, μακροχρόνια φύση της παχυσαρκίας και να στηριχθεί ένα υγιέστερο μέλλον για τους ασθενείς.

https://www.medpagetoday.com/opinion/second-opinions/116675

Η συγγραφέας του άρθρου είναι η Jaime Almandoz σύμβουλος των φαρμακευτικών  εταιρειών AbbVie, Amgen, Boehringer Ingelheim, Eli Lilly, Novo Nordisk και Rhythm που παράγουν τα παραπάνω φάρμακα.

Επιμέλεια απόδοση Δημήτριος Φυλακτόπουλος MD-PhD 29/7/2025