Εκκολπώματα παχέος εντέρου: Αιτιολογία, συνέπειες και διατροφική προσέγγιση

Τα εκκολπώματα είναι μικρές προεκβολές του εντερικού βλεννογόνου προς τα έξω, μέσα από αδύναμα σημεία του τοιχώματος του παχέος εντέρου. Όταν υπάρχουν χωρίς φλεγμονή ή συμπτώματα, η κατάσταση ονομάζεται εκκολπωμάτωση. Αν συνοδεύονται από φλεγμονή ή επιπλοκές, γίνεται λόγος για εκκολπωματική νόσο ή εκκολπωματίτιδα.

Η εμφάνιση εκκολπωμάτων σχετίζεται με διάφορους παράγοντες, κυρίως με την αυξημένη ενδοαυλική πίεση στο έντερο. Η πίεση αυτή ασκείται συνήθως όταν τα κόπρανα είναι σκληρά, κάτι που συμβαίνει συχνά σε περιβάλλοντα με χαμηλή πρόσληψη φυτικών ινών. Μεταξύ των αιτίων συγκαταλέγονται:

• η διατροφή φτωχή σε φυτικές ίνες και πλούσια σε επεξεργασμένα τρόφιμα,
• η καθιστική ζωή,
• η χρόνια δυσκοιλιότητα,
• η παχυσαρκία,
• το κάπνισμα,
• η ηλικία,
• καθώς και πιθανή γενετική προδιάθεση.

Σε πολλές περιπτώσεις, τα εκκολπώματα παραμένουν χωρίς κλινικές εκδηλώσεις. Σε άλλες, μπορεί να οδηγήσουν σε επιπλοκές όπως:

• οξεία ή υποτροπιάζουσα εκκολπωματίτιδα,
• αιμορραγία από το παχύ έντερο,
• απόφραξη λόγω στένωσης,
• σχηματισμός συριγγίων,
• σε σπάνιες περιπτώσεις, διάτρηση του εντέρου.

Η εκκολπωμάτωση αντιμετωπίζεται κυρίως με προληπτικά μέσα. Σκοπός είναι η αποτροπή των επιπλοκών και η καλή λειτουργία του εντέρου. Η διατροφή έχει καθοριστικό ρόλο σε αυτό.

Η αύξηση της πρόσληψης φυτικών ινών είναι ο βασικός στόχος. Οι φυτικές ίνες διευκολύνουν την εντερική κινητικότητα και συμβάλλουν στη δημιουργία μαλακών κοπράνων. Προτείνεται:

• κατανάλωση δημητριακών ολικής άλεσης,
• αυξημένη πρόσληψη λαχανικών και φρούτων, κατά προτίμηση με τη φλούδα (εφόσον είναι ανεκτή),
• τακτική κατανάλωση οσπρίων και ξηρών καρπών,
• καλή ενυδάτωση (τουλάχιστον 1,5–2 λίτρα νερού την ημέρα),
• τακτική σωματική άσκηση,
• αποφυγή υπερβολικής κατανάλωσης κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος,
• μείωση των επεξεργασμένων υδατανθράκων (όπως λευκό ψωμί, ζυμαρικά από λευκό αλεύρι).

Η παλαιότερη άποψη ότι πρέπει να αποφεύγονται τροφές όπως ποπ κορν, σπόροι ή ξηροί καρποί δεν επιβεβαιώνεται από νεότερες μελέτες. Σήμερα θεωρείται ότι τέτοιες τροφές δεν αυξάνουν τον κίνδυνο επιπλοκών.

Σε περιπτώσεις όπου υπάρχει ενεργή φλεγμονή (οξεία εκκολπωματίτιδα), απαιτείται διαφορετική προσέγγιση, με προσωρινή διακοπή των ινών, ειδική δίαιτα ή και αντιβιοτική αγωγή, πάντα υπό ιατρική καθοδήγηση.

Η τακτική ιατρική παρακολούθηση είναι χρήσιμη, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις υποτροπιαζουσών φλεγμονών ή εμφάνισης νέων συμπτωμάτων.

Επιμέλεια Δημήτριος Φυλακτόπουλος MD PhD 6/6/2025

Τα εκκολπώματα είναι μικρές προεκβολές του εντερικού βλεννογόνου προς τα έξω, μέσα από αδύναμα σημεία του τοιχώματος του παχέος εντέρου. Όταν υπάρχουν χωρίς φλεγμονή ή συμπτώματα, η κατάσταση ονομάζεται εκκολπωμάτωση. Αν συνοδεύονται από φλεγμονή ή επιπλοκές, γίνεται λόγος για εκκολπωματική νόσο ή εκκολπωματίτιδα.

Η εμφάνιση εκκολπωμάτων σχετίζεται με διάφορους παράγοντες, κυρίως με την αυξημένη ενδοαυλική πίεση στο έντερο. Η πίεση αυτή ασκείται συνήθως όταν τα κόπρανα είναι σκληρά, κάτι που συμβαίνει συχνά σε περιβάλλοντα με χαμηλή πρόσληψη φυτικών ινών. Μεταξύ των αιτίων συγκαταλέγονται:

• η διατροφή φτωχή σε φυτικές ίνες και πλούσια σε επεξεργασμένα τρόφιμα,
• η καθιστική ζωή,
• η χρόνια δυσκοιλιότητα,
• η παχυσαρκία,
• το κάπνισμα,
• η ηλικία,
• καθώς και πιθανή γενετική προδιάθεση.

Σε πολλές περιπτώσεις, τα εκκολπώματα παραμένουν χωρίς κλινικές εκδηλώσεις. Σε άλλες, μπορεί να οδηγήσουν σε επιπλοκές όπως:

• οξεία ή υποτροπιάζουσα εκκολπωματίτιδα,
• αιμορραγία από το παχύ έντερο,
• απόφραξη λόγω στένωσης,
• σχηματισμός συριγγίων,
• σε σπάνιες περιπτώσεις, διάτρηση του εντέρου.

Η εκκολπωμάτωση αντιμετωπίζεται κυρίως με προληπτικά μέσα. Σκοπός είναι η αποτροπή των επιπλοκών και η καλή λειτουργία του εντέρου. Η διατροφή έχει καθοριστικό ρόλο σε αυτό.

Η αύξηση της πρόσληψης φυτικών ινών είναι ο βασικός στόχος. Οι φυτικές ίνες διευκολύνουν την εντερική κινητικότητα και συμβάλλουν στη δημιουργία μαλακών κοπράνων. Προτείνεται:

• κατανάλωση δημητριακών ολικής άλεσης,
• αυξημένη πρόσληψη λαχανικών και φρούτων, κατά προτίμηση με τη φλούδα (εφόσον είναι ανεκτή),
• τακτική κατανάλωση οσπρίων και ξηρών καρπών,
• καλή ενυδάτωση (τουλάχιστον 1,5–2 λίτρα νερού την ημέρα),
• τακτική σωματική άσκηση,
• αποφυγή υπερβολικής κατανάλωσης κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος,
• μείωση των επεξεργασμένων υδατανθράκων (όπως λευκό ψωμί, ζυμαρικά από λευκό αλεύρι).

Η παλαιότερη άποψη ότι πρέπει να αποφεύγονται τροφές όπως ποπ κορν, σπόροι ή ξηροί καρποί δεν επιβεβαιώνεται από νεότερες μελέτες. Σήμερα θεωρείται ότι τέτοιες τροφές δεν αυξάνουν τον κίνδυνο επιπλοκών.

Σε περιπτώσεις όπου υπάρχει ενεργή φλεγμονή (οξεία εκκολπωματίτιδα), απαιτείται διαφορετική προσέγγιση, με προσωρινή διακοπή των ινών, ειδική δίαιτα ή και αντιβιοτική αγωγή, πάντα υπό ιατρική καθοδήγηση.

Η τακτική ιατρική παρακολούθηση είναι χρήσιμη, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις υποτροπιαζουσών φλεγμονών ή εμφάνισης νέων συμπτωμάτων.

Επιμέλεια Δημήτριος Φυλακτόπουλος MD PhD 6/6/2025