Νέα ελπίδα στην πρόληψη του Αλτσχάιμερ.
Μετά από επιστημονική παρατήρηση αμερικανών επιστημόνων, διαπιστώθηκε ότι τα αντιρετροϊκά φάρμακα (NRTI) κατά του ιού HIV (που προκαλεί το AIDS), βελτιώνουν την νόσο Alzheimer.
Οι NRTI (Nucleoside Reverse Transcriptase Inhibitors – Αναστολείς Νουκλεοσιδικής Αντίστροφης Μεταγραφάσης) είναι φάρμακα που χρησιμοποιούνται εδώ και δεκαετίες κατά του HIV και της ηπατίτιδας Β, αναστέλλοντας φλεγμονώδεις μηχανισμούς του εγκεφάλου.
Η ανάλυση σε πάνω από 270.000 ασθενείς έδειξε ότι όσο περισσότερα χρόνια λάμβανε κάποιος αυτά τα φάρμακα, τόσο χαμηλότερος ήταν ο κίνδυνος. Μέχρι και 13% μείωση ανά έτος θεραπείας.
Πώς δρουν αντιφλεγμονωδώς στον εγκέφαλο τα NRTIs;
Αναστέλλουν τα φλεγμονωσωμάτα (inflammasomes):
Τα φλεγμονώσωματα, κυρίως το NLRP3 inflammasome, είναι πρωτεϊνικά συμπλέγματα που ενεργοποιούνται όταν υπάρχει κυτταρικό στρες, λοιμώξεις ή τοξικές ουσίες. Η ενεργοποίησή τους οδηγεί σε έκκριση κυτοκινών που προκαλούν φλεγμονή στον εγκέφαλο — ένα από τα πρώιμα χαρακτηριστικά της νόσου Αλτσχάιμερ.
Τι είναι οι κυτοκίνες;
Είναι μικρά "σύντομα μηνύματα" που στέλνουν τα κύτταρα του σώματός μας για να επικοινωνούν όταν υπάρχει λοίμωξη, τραυματισμός ή φλεγμονή.
Όταν χρειάζεται άμυνα, οι κυτοκίνες ενεργοποιούν το ανοσοποιητικό.
Όταν όμως η απάντηση είναι πολύ έντονη, μπορούν να προκαλέσουν βλάβες, όπως συμβαίνει στον εγκέφαλο στη νόσο Αλτσχάιμερ.
Μερικές κυτοκίνες ανάβουν τη "φωτιά" της φλεγμονής, άλλες τη σβήνουν. Η ισορροπία τους είναι ζωτικής σημασίας για την υγεία μας. Αυτό συνέβη και στις αρχές της λοίμωξης COVID, και όλοι οι ερευνητές μιλούσαν για την καταιγίδα φλεγμονής που ξεκινούσε το σώμα να κατασρέψει τον ιό αλλά ήταν τόσο έντονη η αντίδραση που δεν είχε σταματημό και κατέστρεφε το ίδιο το σώμα.
- Μελέτες έχουν δείξει ότι οι NRTIs καταστέλλουν την ενεργοποίηση του NLRP3, περιορίζοντας έτσι τη νευροφλεγμονή.
- Ελάττωση της μικρογλοιακής υπερδραστηριότητας:
Τα κύτταρα της μικρογλίας δηλαδή τα ανοσοκύτταρα του εγκεφάλου, όταν είναι υπερδραστήρια, προκαλούν φλεγμονή. Τα NRTIs φαίνεται να ρυθμίζουν τη δράση της μικρογλίας, μειώνοντας τη βλαπτική φλεγμονή και ενδεχομένως επιβραδύνοντας τη νευρωνική βλάβη. - Μείωση των τοξικών πρωτεϊνών:
Έμμεσα, μέσω της μείωσης της φλεγμονής, τα NRTIs συμβάλλουν στη μείωση της συσσώρευσης β-αμυλοειδούς και ταυ πρωτεΐνης, που είναι τοξικές για τα νευρικά κύτταρα και χαρακτηριστικές της νόσου Αλτσχάιμερ.
Ενδεικτική μελέτη:
Η εργασία του Jayakrishna Ambati και των συνεργατών του (2023) έδειξε ότι ασθενείς που λάμβαναν NRTI είχαν στατιστικά σημαντικά μικρότερο κίνδυνο ανάπτυξης Αλτσχάιμερ και ότι η προστασία αυξανόταν με τη διάρκεια της θεραπείας.
Σε έναν κόσμο που γερνάει, τέτοια επιστημονικά «παραθυράκια» μάς δίνουν ελπίδα.
Επιμέλεια Δημήτριος Φυλακτόπουλος MD PhD 10/5/2025
