Η ταινία «Chinatown» (1974) του Ρόμαν Πολάνσκι θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα φιλμ νουάρ στην ιστορία του κινηματογράφου. Με πρωταγωνιστή τον Τζακ Νίκολσον στον ρόλο του ιδιωτικού ντετέκτιβ Τζέικ Γκίτις και τη Φέι Ντάναγουεϊ ως Έβελιν Μαλρέι, η ταινία συνδυάζει το αστυνομικό μυστήριο με την κοινωνική και πολιτική κριτική, δημιουργώντας μια σκοτεινή και απαισιόδοξη εικόνα της Αμερικής της δεκαετίας του 1930.
Η ιστορία διαδραματίζεται στο Λος Άντζελες την εποχή της Μεγάλης Ύφεσης, σε μια πόλη όπου η έλλειψη νερού αποτελεί κρίσιμο ζήτημα. Ο Τζέικ Γκίτις είναι ένας κυνικός αλλά ικανός ιδιωτικός ντετέκτιβ που ειδικεύεται σε υποθέσεις μοιχείας. Η καθημερινότητά του ανατρέπεται όταν μια γυναίκα που παρουσιάζεται ως Έβελιν Μαλρέι τον προσλαμβάνει για να παρακολουθήσει τον σύζυγό της, Χόλις Μαλρέι, επικεφαλής της υπηρεσίας ύδρευσης της πόλης. Ο Γκίτις σύντομα συγκεντρώνει στοιχεία που υποδηλώνουν εξωσυζυγική σχέση και τα δημοσιοποιεί, μόνο για να ανακαλύψει ότι η γυναίκα που τον προσέλαβε δεν ήταν η πραγματική κυρία Μαλρέι.
Από εκείνο το σημείο, ο Γκίτις μπλέκεται σε μια πολύ πιο περίπλοκη υπόθεση. Ο Χόλις Μαλρέι βρίσκεται νεκρός υπό μυστηριώδεις συνθήκες, και ο ντετέκτιβ αρχίζει να ερευνά βαθύτερα τα γεγονότα γύρω από τον θάνατό του. Καθώς ξετυλίγει το κουβάρι, έρχεται αντιμέτωπος με ένα δίκτυο διαφθοράς που σχετίζεται με τη διαχείριση του νερού, τις πολιτικές αποφάσεις και τα οικονομικά συμφέροντα ισχυρών προσώπων της πόλης.
Στο επίκεντρο της συνωμοσίας βρίσκεται ο Νόα Κρος, πατέρας της πραγματικής Έβελιν Μαλρέι, ένας πλούσιος και επιδραστικός επιχειρηματίας. Ο Κρος αντιπροσωπεύει την απόλυτη μορφή εξουσίας και ανηθικότητας, έναν άνθρωπο που κινεί τα νήματα στο παρασκήνιο, χωρίς να λογοδοτεί σε κανέναν. Η σχέση του με την κόρη του είναι περίπλοκη και σκοτεινή, και αποκαλύπτεται σταδιακά μέσα από την έρευνα του Γκίτις, οδηγώντας την ιστορία σε ιδιαίτερα τραγικά μονοπάτια.
Το «Chinatown» δεν είναι απλώς μια αστυνομική ταινία μυστηρίου. Χρησιμοποιεί τα στοιχεία του φιλμ νουάρ –τον ιδιωτικό ντετέκτιβ, τη μοιραία γυναίκα, τη διεφθαρμένη κοινωνία– για να σχολιάσει την αδυναμία του ατόμου να νικήσει ένα διεφθαρμένο σύστημα. Ο Τζέικ Γκίτις, παρότι έξυπνος και επίμονος, αποδεικνύεται τελικά ανίσχυρος μπροστά στη δύναμη των ισχυρών. Η απαισιόδοξη κατάληξη της ταινίας ενισχύει το μήνυμα ότι η αλήθεια δεν οδηγεί πάντα στη δικαιοσύνη.
Η σκηνοθεσία του Πολάνσκι είναι λιτή αλλά ατμοσφαιρική, με έμφαση στη λεπτομέρεια και στην ένταση. Το σενάριο του Ρόμπερτ Τάουν θεωρείται υποδειγματικό για τη δομή και την πολυπλοκότητά του, ενώ η μουσική του Τζέρι Γκόλντσμιθ συμβάλλει καθοριστικά στη μελαγχολική και μυστηριώδη αίσθηση της ταινίας. Συνολικά, το «Chinatown» παραμένει ένα διαχρονικό έργο που συνδυάζει συναρπαστική αφήγηση με βαθιά κοινωνικά νοήματα.
