Ας φανταστούμε για λίγο τη σκηνή, που δεν είναι διόλου απίθανο να γίνει πραγματικότητα:
Ο Κλιντ Ιστγουντ, στα 94 του χρόνια, καθώς δίνει οδηγίες στον οπερατέρ του για τη νέα ταινία που σκηνοθετεί και στην οποία επίσης πρωταγωνιστεί, καταρρέει και πέφτει στο έδαφος. Ίσως σηκωθεί ξανά, ίσως και όχι· σε αυτές τις ηλικίες τίποτε δεν είναι βέβαιο και δεν έχει και τεράστια σημασία.
Ερχεται κάποτε κι εκείνη η παράσταση στης οποίας το φινάλε οι νεκροί δεν σηκώνονται και δεν υποκλίνονται για το χειροκρότημα. Φυγείν αδύνατον.
Ποιος, αναρωτιέμαι, θα πει για τον Ιστγουντ «μα, κι αυτός, δεν καθόταν σπίτι του, τι ήθελε κι έκανε ταινίες στα 94;»
Νομίζω κανείς. Αρχικά, γιατί να κάτσεις σπίτι σου στα 94; Μην και πάθεις κάτι; Μην και πεθάνεις, ας πούμε; Ενώ στο σπίτι σου δεν θα πεθάνεις ποτέ; Ή θα ζήσεις 2-3 χρόνια παραπάνω;
Ο Τζον Κόρνγουελ (τον ξέρετε ως Τζον Λε Καρέ) έγραφε το τελευταίο του βιβλίο όταν πέθανε, σε ηλικία 89 ετών, το 2020. ΠΙθανώς πέθανε πάνω στις σελίδες. Το βρήκε ο γιος του ατελές, το ολοκλήρωσε και δημοσιεύθηκε μετά το θάνατό του, το 2021.
Ο Γκέρχαρντ Ρίχτερ έκανε ατομική έκθεση στη Νέα Υόρκη πέρυσι με έργα που ζωγράφισε πρόσφατα. Είναι 92 ετών και συνεχίζει να ζωγραφίζει.
Είναι πάμπολλα τα παραδείγματα. Στην πραγματικότητα νομίζω ότι είναι ο κανόνας: Εξαιρέσεις είναι οι καλλιτέχνες κάθε είδους που σταμάτησαν να δουλεύουν στην Τέχνη τους πριν τους σταματήσει ο θάνατος.
Ας αφήσουμε στην άκρη τα ταξικά (και κυρίως τα τοξικά) κι ας κάνουμε μια παραδοχή: Υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που είναι προικισμένοι. Ταλαντούχοι, όπως θέλετε πείτε το.
Αυτοί οι -πολύ τυχεροί- άνθρωποι, δεν αντιμετωπίζουν αυτό που κάνουν ως «επάγγελμα», ή ως «δουλειά». Είναι η φύση τους. Δεν είναι αυτό που «κάνουν», αλλά αυτό που «είναι».
Κι αυτό που είσαι, δεν τελειώνει ποτέ, παρά μόνο όταν παύεις να υπάρχεις. Σε πολλές περιπτώσεις, δε, συνεχίζει να υφίσταται και μετά, ίσως και στους αιώνες των αιώνων.
Δεν τελειώνει ποτέ η επιθυμία και η παρόρμηση να ζωγραφίσεις, να τραγουδήσεις, να παίξεις, να γράψεις. Ούτε η ικανότητα. Μπορεί να μειώνεται η δύναμη, να ατονούν τα «εργαλεία», αλλά το ταλέντο παραμένει ολοζώντανο.
Συνεχίζει να σε «πυροβολεί από μέσα», έτσι το αισθάνομαι εγώ, δεν του γλιτώνεις. Δεν σταματούν ποτέ οι ιδέες, η έμπνευση, δεν παύεις ποτέ να πετάγεσαι στον ύπνο σου και να σκαλίζεις νότες, ή λέξεις, ή σκίτσα, ή να οραματίζεσαι νέους τρόπους ερμηνείας.
Και δεν ισχύει μόνο για τους καλλιτέχνες.
Διάβαζα τις προάλλες μια συνέντευξη του χειρούργου Μαγκντί Γιακούμπ, ο οποίος στα 88 του εχει πάψει να χειρουργεί, αλλά είναι ενεργότατος στην έρευνα, ενώ ασχολείται και με ένα ίδρυμα που έχει φτιάξει για την περίθαλψη στην Αφρική. Δεν θα μπορούσε ο Γιακούμπ να βγει «στη σύνταξη»;
Δεν ξέρω αν είναι «καταραμένοι» αυτοί οι άνθρωποι, ή ευλογημένοι.
Είναι αυτό που είναι.
Κάποτε θα το αντιμετώπιζα πολύ πιο «ηρωικά» το θέμα, θα έγραφα (νομίζω ότι το έχω γράψει κιόλας) ότι είναι θέμα απόφασης να μην γίνεις απόμαχος. Τώρα τους καταλαβαίνω τους ανθρώπους που δεν βρίσκουν κανένα ενδιαφέρον στο να συνεχίσουν να είναι «ενεργοί» στη ζωή, κουρασμένοι από χρόνια επανάληψης σε πράγματα που ίσως δεν αισθάνθηκαν ποτέ ότι τους παρείχαν κάποια ουσία.
Σε κατατρώει αυτό.
Από την άλλη, όλα αυτά αποτελούν και μια απόδειξη ότι η κινητήριος δύναμη, το καύσιμό μας, υπάρχει μόνο μέσα μας. Αλλοι το βρίσκουν, άλλοι όχι.
Σεβαστά αμφότερα.
____
Κείμενο: Maria Dedousi
Από την σελίδα The Institute for Experimental Arts
