TRAINSPOTTING : Η κινηματογραφική μεταφορά των αδιεξόδων μιας ολόκληρης γενιάς

Το διπλό αριστούργημα του Danny Boyle στο μικροσκόπιο

Spoiler Alert!

Το Εδιμβούργο των 80s, ιδανικό σκηνικό ώστε να στηθεί η σκευωρία μίας από τις πιο αλλόκοτες κινηματογραφικές παρέες. Μια χούφτα νέων ανθρώπων που προσπαθεί να δικαιολογήσει στον εαυτό της την απόρριψη του κοινωνικού status quo, πείθοντας τον ότι η ηρωίνη είναι το ιδανικό υποκατάστατο. Ανεργία, άθλιες υποδομές, κοινωνικοί και ταξικοί αποκλεισμοί. Από κοντά και ο έρωτας, η φιλία που δοκιμάζεται, το ποδόσφαιρο, οι ιστορίες του "βαρύμαγκα" και βετεράνου στην παρανομία φίλου μας. Όλα μέσα από το πρίσμα των ναρκωτικών, ως το μέσο της απόρριψης του υλιστικής προσέγγισης και της αναζήτησης κάτι ανώτερου. Μέσα από την ημιμάθεια, τη φτώχεια, τα πραγματικά ατελείωτα αδιέξοδα της βρετανικής εργατικής τάξης. Στο τέλος, στο όνομα 16.000 λιρών, οι ήρωες μας πράττουν κατά συνείδηση και ο θεατής αντιλαμβάνεται τη φάρσα που του έστησε ο σκηνοθέτης.

20 χρόνια αργότερα. Η παρέα συναντιέται ξανά, έχοντας περάσει σημαντικό μέρος της ενήλικης ζωής της, με όσα αυτή περιλαμβάνει και φέρει ως καθυστερημένος δάσκαλος. Υπάρχει φυσικά και η απουσία. Αυτού ο οποίος παραήταν ευαίσθητος για να αντέξει, τόσο την ερωτική απογοήτευση, όσο και τον θανατηφόρο πειραματισμό με τις ουσίες. Οι υπόλοιποι δείχνουν να ζούνε τις ημέρες τους σε επανάληψη. Η ηρωίνη θα κάνει σποραδικά την εμφάνιση της αλλά τα αδιέξοδα, η κατάθλιψη, η παραδοχή για τις ευκαιρίες που χάθηκαν και τα "εγκλήματα" που έγιναν, θα επηρεάσει τόσο πολύ τη συνείδηση των ηρώων που ίσως καμία ουσία να μην μπορεί να την επαναφέρει σε μια στοιχειωδώς καλή κατάσταση. Ο φυλακόβιος της παρέας ίσως είναι ο πιο ευτυχισμένος όλων. Μέσα στο "φτωχό" του μυαλό και την εγκληματική φύση του, η συμφιλίωση με τον άγνωστο προς αυτόν γιο είναι αποστολή ζωής. Η ερμηνεία του ηθοποιού καταφέρνει και κάνει τους θεατές να συμπαθήσουν και να "γλυκαθούν" με έναν από τους πιο αδίστακτους χαρακτήρες που είδαν ποτέ.

Το δίδυμο ταινιών του "Trainspotting" υπήρξε ένα είδος "soundtrack" για μια ολόκληρη γενιά. Η δεκαετία του 90 περιελάμβανε πολλές ιστορίες, γεγονότα και τάσεις που μπορούσαν να την χαρακτηρίσουν στο σύνολο της, σε καμία όμως περίπτωση δεν ανήκαν σε αυτές τα κομβικά πολιτικά γεγονότα, οι έντονες πολιτικές ζυμώσεις. Το ομώνυμο βιβλίο του Irvine Welsh (ο οποίος εμφανίζεται στην ταινία ως έμπορος ναρκωτικών) διαδραματίζεται στα τέλη των 80s, οπότε λίγο αργότερα και ύστερα από τα κομβικά γεγονότα με το τείχος του Βερολίνου και την πτώση της ΕΣΣΔ, πολλοί νέοι της εποχής μπορούσαν με ευκολία να ταυτιστούν. Δίχως κάποιο μεγάλο αντίπαλο δέος, τα θετικά και αντίστοιχα αρνητικά του δυτικού πολιτισμού γιγαντώθηκαν, με τα νεανικά αδιέξοδα για πρώτη ίσως φορά στην ιστορία να μην μπορούν (σε ευρεία κλίμακα) να ακουμπήσουν επάνω σε κάποια ριζοσπαστική ιδέα, σε κάποιο ουσιαστικό κίνημα αλλαγής. Το "Trainspotting" εξέφραζε τα ίδια αδιέξοδα με αυτά για τα οποία μίλησαν οι Nirvana και οι Alice in Chains, καθώς και το "Fight Club" λίγα χρόνια αργότερα. Το "Trainspotting" υπήρξε από τις πλέον διάσημες, ουσιαστικές και ρεαλιστικές απεικονίσεις της χρήσης ναρκωτικών, σε αντίθεση με όποια films έδιναν μια είτε πιο αθώα, είτε πιο glamorous προσέγγιση στη χρήση αυτή. Το "Trainspotting" υπήρξε τέλος ένα film το οποίο κατάφερε 20 χρόνια αργότερα, μέσω του sequel του, και απευθύνθηκε στους ίδιους ανθρώπους όπως τότε, με τον τρόπο που έπρεπε. Σαν να μεγάλωσαν μαζί τους, κάτι που σε κάποιο βαθμό όντως έγινε.

Έτσι μεγάλωσε ο Spud, μην μπορώντας να ξεφύγει από τους δαίμονες του μέχρι που τον συμμάζεψε ο μοναδικός άνθρωπος που είδε μέσα στην παιδική ψυχή του. Έτσι μεγάλωσε κι ο Sick Boy, παγιδευμένος σε μια μικρή κοινωνία και συμφιλιωμένος με την ιδέα ότι δεν κυνήγησε ποτέ κάτι ανάλογο με τις δυνατότητες του. Έτσι μεγάλωσε και η Diane, η μάχιμη δικηγόρος που πειραματίστηκε εκ του ασφαλούς και αισθάνεται προφανώς καλά με τα όποια νεανικά της λάθη. Έτσι (δεν) μεγάλωσε και ο Francis Begbie που μέσα από τα μάτια του γιου του - ο οποίος μετά βίας τον αναγνωρίζει - αναρωτιέται έστω και προσωρινά μήπως όλη του η ζωή υπήρξε ένα λάθος. Έτσι (δεν) μεγάλωσε (κυριολεκτικά) και ο Tommy ο οποίος πλήρωσε τη σιγουριά του ότι οι συναναστροφές με αυτά τα άτομα θα τον αφήσουν ανεπηρέαστο.

Και τέλος έτσι μεγάλωσε και ο Mark Renton που ως "τουρίστας στην ίδια τη νεότητα του" ψάχνει να βρει το χαμένο της κομμάτι μέσα από το Lust for Life του Iggy Pop.

Το διπλό μανιφέστο του Trainspotting υπήρξε ιδιαίτερα ώριμο ως παραγωγή, τόσο στην πρώτη πράξη του 1996 όσο και στο sequel του 2017. Το δε πρώτο υπήρξε ταυτόχρονα και αποθέωση του ανεξάρτητου κινηματογράφου, κλέβοντας την παράσταση στις Κάννες εκείνη τη χρονιά. Στο δεύτερο μέρος και κατά την έξοδο από τον κινηματογράφο, ο θεατής ένιωθε για τα καλά την τελεία που έβαζε ο Mark Renton σε όλη την αναζήτηση του, συγχωρώντας πρωτίστως τον ιδιο του τον εαυτό.

Η γενιά του Trainspotting έχει μεγαλώσει, έχει κάνει δικά της παιδιά, προσπαθεί να αξιολογήσει και να περιγράψει τα δικά τους αδιέξοδα. Αναρωτιέται αν και πόσο μοιάζουν με τα δικά της.