Stevie Ray Vaughan: Ένα σπάνιο ταλέντο με πολυποίκιλη τεχνική κι ιδιαίτερο ύφος

Δεν ξέρω για εσάς αλλά σε ό,τι αφορά εμένα, όταν ακούω το όνομα Stevie Ray Vaughan (SRV), το μυαλό μου πάει αμέσως και ταυτοχρόνως σε δύο λίστες: Η πρώτη αφορά τους καλύτερους κιθαρίστες της ηλεκτρικής εξάχορδης θεάς. Χωρίς καθόλου υπερβολή νομίζω πως δίκαια θεωρείται ένας από τους θρύλους της κιθάρας και των blues. Ένα σπάνιο ταλέντο με πολυποίκιλη τεχνική κι ιδιαίτερο ύφος, ένας κιθαρίστας που το όνομά του μπορεί να σταθεί άξια δίπλα σε μεγαθήρια όπως ο Jimi Hendrix και ο Rory Gallagher.

Κι αν η πρώτη λίστα σας φαίνεται υποκειμενική και συζητήσιμη, δυστυχώς η δεύτερη λίστα που κατατάσσεται είναι αδιαμφισβήτητη, ωμή κι αληθινή. Δεν είναι άλλη από τον μακρύ κατάλογο μουσικών που έχασαν τη ζωή τους σε αεροπορικά δυστυχήματα: Οι Buddy Holly, Ritchie Valens και Big Bopper (1959), η Patsy Cline (1963),ο Jim Reeves (1964),ο Otis Redding (1967),ο Jim Croce (1973),οι Ronnie VanZant και Steve Gaines (1977), ο Ricky Nelson (1985), John Denver (1997), είναι κάποιοι απ΄ αυτούς. Και μιλάω μόνο για Αμερικάνους! Το ότι απ΄ τους παραπάνω, μόνο ο Vaughan σκοτώθηκε με ελικόπτερο, δεν κάνει λιγότερο τραγική την περίπτωσή του.

Το τραγικό δυστύχημα της 27ης Αυγούστου του 1990 στέρησε τη σύγχρονη μουσική από έναν ήρωα της κιθάρας, έναν καλλιτέχνη που κατάφερε να ξανακάνει μόδα τα blues στα αφιλόξενα για το είδος 80's, γεφυρώνοντάς τα μοναδικά με τη ροκ και χαρίζοντάς τους ένα νέο και ευρύ ακροατήριο. Οι επτά δίσκοι που κυκλοφόρησαν όσο ζούσε o Stevie Ray Vaughan (με τον πρώτο, το Texas Flood του 1983 και τον τελευταίο, το In Step του 1989 να ξεχωρίζουν) απετέλεσαν –και αποτελούν μέχρι σήμερα- το αγκωνάρι της σύγχρονης blues κιθάρας για κάθε επίδοξο μουσικό και κάθε φανατικό οπαδό του είδους.

Και πώς να μην γίνει απ΄ τους πιο γρηγορότερους και ποιοτικότερους κιθαρίστες όταν το παίξιμό του ήταν έντονα επηρεασμένο από σημαντικούς μουσικούς όπως τους Albert King, B.B.King, Muddy Waters, Otis Rush, Chuck Berry, Wes Montgomery, George Benson κ.α. Και κυρίως τον Jimi Hendrix. Είχε πει για αυτόν: “Λατρεύω τον Hendrix για πάρα πολλούς λόγους. Ήταν τόσα περισσότερα από έναν μπλουζ κιθαρίστα. Μπορούσε να παίζει σε κιθάρα, οτιδήποτε". Άλλωστε, έβαλε τα καλύτερά του για να κάνει ένα αξιοπρεπές cover, στον δεύτερό του δίσκο Couldn’t Stand the Weather (1984), στο ανυπέρβλητο κομμάτι του ειδώλου του, “Voodoo Child (Slight Return)”. Εδώ σε μια αλησμόνητη live εκτέλεση του ’89, απ΄ την αγαπημένη πατρίδα του, το Τέξας:

Voodoo Child (live 1989)

Εντωμεταξύ τα δύο αδέρφια, Jimmie και Stevie Ray Vaughan, πάντα ήθελαν να κάνουν ένα άλμπουμ μαζί. Εξέχουσες φυσιογνωμίες της blues σκηνής του Texas αμφότεροι, αποφάσισαν να μην χρησιμοποιήσουν τα συγκροτήματά τους για την ηχογράφηση (τους Fabulous Thunderbirds και Double Trouble αντίστοιχα) άλλα να αναθέσουν το εγχείρημα στο διάσημο παραγωγό και μέλος των Chic, Nile Rodgers. Το αποτέλεσμα ήταν ένας υπερβολικά φίνος και λουστραρισμένος ηχητικά δίσκος, το Family Style, του 1990. Με στοιχεία pop και soul, που κάπως απογοήτευσε τους σκληροπυρηνικούς οπαδούς της blues rock, οι οποίοι περίμεναν την κιθαριστική μαεστρία του Stevie Ray Vaughan ενισχυμένη με αυτή του αδερφού του. Σε αντίθεση με τις προσδοκίες, η παρουσία του μεγαλύτερού του αδερφού φαίνεται να φρέναρε τον Stevie, o οποίος είτε από υπερβολικό σεβασμό προς αυτόν είτε από σεμνότητα δεν θέλησε να κλέψει την παράσταση από τον Jimmie. Οι καλύτερες στιγμές του δίσκου είναι το πιασάρικο, φτιαγμένο για hit, “Tick-Tock” και οι πιο κοντά στα blues συνθέσεις του Stevie Ray Vaughan με τον ντράμερ Doyle Bramhall, "Telephone Song" και "Long Way From Home". Ενδιαφέρον έχει το κομμάτι “Hillbillies From Outerspace”, σύνθεση των δύο αδελφών, που θυμίζει αρκετά το “Green Onions” των Booker T & the MGs. Αν σκεφτεί κανείς ότι το album κυκλοφόρησε ένα μήνα μετά τον χαμό του Stevie Ray Vaughan, η πιο συγκινητική ηχογράφηση είναι το τελευταίο κομμάτι, ένα instrumental με τίτλο “Brothers”. Εκεί τα δύο αδέρφια σολάρουν ο ένας μετά τον άλλο στην ίδια κιθάρα και, αν ακούσει κανείς προσεκτικά, σχεδόν καταλαβαίνει πότε η κιθάρα αλλάζει χέρια.

Brothers (1990)

Για την ιστορία το άλμπουμ, στον απόηχο του θανάτου του Stevie Ray Vaughan, έκανε μεγάλη εμπορική επιτυχία (πάνω από 1.000.000 πωλήσεις), παρ’όλο που δεν υπήρξε σε καμία περίπτωση καλλιτεχνικός θρίαμβος για τους αδελφούς Vaughan. Το κείμενο του άλμπουμ τελειώνει με τα λόγια: “Ευχαριστούμε τη μαμά Vaughan που μας άφηνε να παίξουμε”. Στα πλαίσια της προώθησης του άλμπουμ, προγραμματίστηκε μια τεράστια περιοδεία 18 μηνών. Δυστυχώς, ειδικά σ΄αυτήν, ο λόγος που κάτι θα πάει στραβά θα ήταν …άλλος! Αλλά ας πάμε λίγο πιο πίσω στον χρόνο: Κατά το μεγαλύτερο μέρος της ενήλικης ζωής του, ο Vaughan πολέμησε δύο εθισμούς. Τα ναρκωτικά και το αλκοόλ. Περίπου δύο χρόνια πριν από την έναρξη της τελευταίας του περιοδείας, ο Stevie και η μπάντα του Double Trouble (από το ομώνυμο τραγούδι του Otis Rush) ήταν στην Ευρώπη παίζοντας για να υποστηρίξει το τρίτο του άλμπουμ, Soul to Soul. Μετά από μια επίδειξη στο Ludwigshafen της Γερμανίας, η “έντονη” ζωή του Vaughan τελικά τον έκανε να καταρρεύσει κι έπρεπε να νοσηλευτεί για μια περίπτωση σοβαρής αφυδάτωσης. Λίγες μέρες αργότερα νοσηλεύτηκε ξανά στο Λονδίνο με εσωτερική αιμορραγία. Η υπόλοιπη περιοδεία ακυρώθηκε αμέσως και όταν ήταν σχετικά υγιής, ο Vaughan πέταξε πίσω στην Αμερική και εισήλθε σε κέντρο αποκατάστασης ναρκομανών. Όταν τελικά πήρε στα σοβαρά την απόφαση να μείνει “καθαρός”, έμεινε πραγματικά έκπληκτος απ΄αυτό που ανακάλυψε από τον απεξαρτημένο εαυτό του. Σε μια ομιλία που έδωσε σε μια ομάδα ανώνυμων αλκοολικών έλεγε ότι μετά από πολλά πολλά χρόνια θα έκανε κάποια κανονικά και φυσιολογικά πράγματα κι ήταν τρισευτυχισμένος γι’ αυτό. Για το υπόλοιπο της ζωής του, η νηφαλιότητα ήταν κάτι που πήρε εξίσου σοβαρά με τη μουσική του. Ήταν κάτι για το οποίο ήταν πολύ υπερήφανος και κάτι που ήθελε να μοιραστεί με τον κόσμο. Στην πραγματικότητα, ο τίτλος του επόμενου άλμπουμ In Step αφορούσε το νέο βήμα στο μέλλον, με τον “καθαρό” τρόπο ζωής του.

Let Me Love You Baby (1989)

Πίσω στην ιστορία μας και πάλι. Το βασικό πλάνο του Stevie ήταν να κάνει μερικές παραστάσεις με τον Eric Clapton - ίσως και με κάποιους άλλους – για τα είκοσι χρόνια από τον θάνατο του Hendrix. Πείσθηκε όμως απ΄τους παραγωγούς και τους μάνατζερ να αφήσει την ιδέα του για τα τέλη του ’91. Πρώτα θα έπρεπε να προωθήσει το τελευταίο του άλμπουμ και να προετοιμάσει τον δρόμο για το Family Style. Για τον σκοπό αυτό οργανώθηκε μια σειρά εκατοντάδων live shows, σίγουρα η μεγαλύτερη της καριέρας του. Σε κάποιες απ΄ αυτές θα συνεργαζόταν επί σκηνής με μεγάλα ονόματα, όπως για παράδειγμα είχε ήδη γίνει με τον Jeff Beck. Εκείνον τον μοιραίο Αύγουστο του ’90, σε μερικές παραστάσεις θα τζάμαρε στη σκηνή με τους Eric Clapton, τον Robert Cray, τον Buddy Guy και τον αδελφό του Jimmie. Αυτό ακριβώς έγινε κι εκείνη την ημέρα. Το ημερολόγιο έδειχνε 26 Αυγούστου 1990. Όλοι τους είχαν έρθει για την συναυλία στο Alpine Village του Wisconsin, περίπου 75 μίλια βορειοδυτικά του Σικάγο. Αυτή που τελικά έμεινε στην ιστορία. Με 30.000 κόσμο – sold out, τίποτε δεν προμήνυε το τι θα επακολουθούσε. Ίσως μόνο ένα όνειρο - εφιάλτη που είχε δει ο ίδιος την προηγούμενη βραδιά και το ανέφερε μάλιστα στους φίλους του, στα παρασκήνια. Αφορούσε την… κηδεία του, όπου όλοι τους, μαζί με χιλιάδες κόσμο, θα ήταν παρόντες και θα έκλαιγαν. Αν μη τι άλλο, προφητικό και τραγικό. Αρχικά ήταν σαφώς επηρεασμένος απ΄αυτό. “Ήταν τρομοκρατημένος αλλά εντελώς γαλήνιος”, έλεγαν οι συνεργάτες του. Όμως όλα ξεχάστηκαν γρήγορα μόλις έφτασε η ώρα του show. Ο Stevie πάντα ξεχωριστός με το …αχώριστο καπέλο του – σήμα κατατεθέν, το τζάκετ με τα κρόσια, τις καουμπόικες μπότες του. Για εκείνη την βραδιά μάλιστα διάλεξε να φορέσει ένα μωβ παντελόνι. Για ακόμη μία φορά άφησε το πλήθος με το στόμα ανοιχτό, παίζοντας φανταστική κιθάρα και με φαντεζί τρόπους: πίσω απ΄την πλάτη, πάνω απ΄το κεφάλι ή με τα δόντια. Το show κορυφώθηκε όταν όλοι τους ανέβηκαν στη σκηνή τζαμάροντας και τραγουδώντας, σχεδόν για δεκαεπτά λεπτά, το γνωστό “Sweet Home Chicago”. Το τελευταίο του τραγούδι…

Sweet Home Chicago (26 / 8 / 1990)

Η συναυλία έλαβε τέλος γύρω στις 12.15’ τη νύχτα, μέσα σε ξέφρενα χειροκροτήματα και φωνές. Και κάπου εκεί άρχισαν τα θλιβερά γεγονότα και οι τραγικές καταστάσεις. Είχε κανονιστεί από τον υπεύθυνο της συναυλίας και tour manager του Eric Clapton, Peter Jackson, όλα τα μέλη της παράστασης να φύγουν από εκεί, με κατεύθυνση προς Σικάγο, με τέσσερα ελικόπτερα, παρότι ο καιρός δεν ήταν καθόλου καλός. Πραγματικά, αν και Αύγουστος, λόγω του μεγάλου υψόμετρου, στην περιοχή έπεφτε συχνά ομίχλη και μάλιστα πυκνή. Στο ξενοδοχείο, αν και έγινε μια μίνι σύσκεψη σχετικά με το αν ήταν ασφαλές να πετάξουν τα ελικόπτερα, τελικά αποφασίστηκε ότι θα μπορούσαν. Ο Vaughan ήταν μαζί με τον αδελφό του Jimmie Vaughan και τη σύζυγο του Jimmy, Connie. Τα τελευταία του λόγια ήταν προς τον ντάμερ των Double Trouble, Chris Layton: “Σ’ αγαπώ”, του είπε. Όπως είχαν οδηγίες από τον Jackson, τα αδέλφια και η Connie πήγαν για να επιβιβαστούν στο (εφεδρικό) ελικόπτερο Bell 206B Jet Ranger, ιδιοκτησίας Omniflight Helicopters Inc, με πιλότο κάποιον Jeff Brown. Ωστόσο, τρία μέλη του συγκροτήματος του Clapton, είχαν ήδη καταλάβει σ΄αυτό τις θέσεις τους. Ο Stevie τότε ζήτησε απ΄ τον αδερφό του αν θα μπορούσε να πάρει αυτός την τελευταία πρόσφορη θέση που απέμεινε στο σκάφος, επιμένοντας ότι έπρεπε πραγματικά να επιστρέψει, όσο το δυνατόν συντομότερα στο Σικάγο. Μοιραία, η χάρη του έγινε. Τα ελικόπτερα που βρισκόταν σε ένα γήπεδο του γκολφ, πίσω ακριβώς απ τον συναυλιακό χώρο, άρχισαν να απογειώνονται κατά τις 1:00 τα ξημερώματα, μέσα σε χαοτική ομίχλη. Το υπ’ αριθμόν N16933 ελικόπτερο ξεκίνησε τρίτο κατά σειρά. Ο πιλότος αμέσως έκανε μια κίνηση προς τα αριστερά. Δυστυχώς όμως δεν ανέκτησε το ύψος που χρειαζόταν. Μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα έπεσε, χωρίς καν να γίνει έκρηξη ή να πάρει φωτιά, σε μια χιονοδρομική πίστα, περίπου ένα χιλιόμετρο μακριά. Δεν επέζησε κανείς. Ο Stevie ήταν μόνο 35 ετών!

The Sky Is Crying

Τα άλλα θύματα ήταν ο πιλότος και τα τρία μέλη της συνοδείας του κ. Clapton. Εκτός από τον Vaughan, σκοτώθηκαν ο Bobby Brooks (εκπρόσωπος του Clapton στην Creative Artists Agency), ο Nigel Browne (σωματοφύλακας), ο Colin Smythe (ένας από τους διαχειριστές περιοδείας του Clapton) καθώς και ο Jeff Brown, ο πιλότος. Εκείνη τη στιγμή κανείς δεν αντιλήφθηκε τη συντριβή. Μόνο όταν είδαν αργότερα ότι δεν επέστρεψε στον τόπο προορισμού, στο Meigs Field του Σικάγο, τότε άρχισαν οι έρευνες. Το βρήκαν τελικά στις 7:00 το πρωί. Σώματα και συντρίμια ήταν διάσπαρτα σε ακτίνα 200 μέτρων. Λίγο αργότερα, ο Clapton και ο Jimmie Vaughan κλήθηκαν στο νεκροτομείο για να αναγνωρίσουν τις σορούς. Σύμφωνα με μια έκθεση αυτοψίας, ο Stevie είχε υποστεί πολλούς τραυματισμούς κατά την πτώση, όπως διατομή της αορτής, πολλαπλά κατάγματα του κρανίου, καθώς και του σπλήνα και του ήπατος, όπως και κατάγματα του δεξιού μηριαίου οστού και των πλευρών. Άλλη μια έρευνα διαπίστωσε ότι δεν υπήρχε από κανέναν χρήση φάρμακων, ναρκωτικών ή αλκοόλ και ότι όλα τα θύματα φορούσαν ζώνες ασφαλείας. Δεν βρέθηκαν μηχανικές βλάβες ή δυσλειτουργίες με το ελικόπτερο. . Η αιτία του ατυχήματος του ελικοπτέρου αποδόθηκε σε πιλοτική αμέλεια. Σύμφωνα με το Εθνικό Συμβούλιο Ασφάλειας των Μεταφορών, η επίσημη αιτία του δυστυχήματος θεωρήθηκε η χαμηλή πτήση κοντά στο έδαφος, καθώς ο Brown δεν μπορούσε να δει το λόφο λόγω χαμηλής ορατότητας.

Όπως ήταν φυσικό το τραγικό δυστύχημα σόκαρε την οικογένεια, τους φίλους, τους συνεργάτες του κι όλη την μουσική κοινότητα. Η απώλεια του θλίβει επίσης τους θρυλικούς μουσικούς, των οποίων τα blues που τραγουδούσαν τον είχαν ωθήσει να μάθει κιθάρα από την ηλικία των 7 ετών, να εγκαταλείψει αργότερα, νεαρός ακόμη, το γυμνάσιο, εκεί στη γενέτειρά του, στο Ντάλας και να κάνει δικές του συναυλίες στα club από τα 13 του. Ο καθένας έχει να πει μόνο καλά λόγια γι’ αυτόν. Ο Buddy Guy, ο οποίος ήταν μακροχρόνιος φίλος του Vaughan, πραγματικά λύγισε αφού έμαθε για τη συντριβή: "Ήταν ένας από τους μεγαλύτερους που γνώρισα ποτέ”, είπε. Ο Albert King μάλιστα, το έτερο μεγάλο του είδωλο, του έγραψε και του αφιέρωσε τραγούδι. Επίσης ο μεγάλος B.B. King δήλωσε, αμέσως μετά: "Ο Stevie Ray Vaughan ήταν σαν ένα από τα παιδιά μου και ένιωσα μεγάλη απώλεια όταν άκουσα τα νέα. Ήταν μόλις στην αρχή της καριέρας του και είχε μόλις αρχίσει ν'αναπτύσσει τις δυνατότητές του". Και πράγματι, ο SRV είχε ήδη αρχίσει να δημιουργεί “σχολή” , τόσο με τον τρόπο παιξίματος της κιθάρας όσο και με την ιδιότυπη σύνθεση των τραγουδιών του. Είναι γνωστό άλλωστε ότι έχει επηρεάσει ένα μεγάλο αριθμό κατοπινών κιθαριστών. Ίσως μια ολόκληρη γενιά, από τον Gary Clark Jr. μέχρι τον John Mayer. Όλα αυτά αποτελούν παράσημα - μεταθανάτια φυσικά - πολύ πιο σημαντικά από τα βραβεία που του αποδόθηκαν κατά καιρούς, όπως τα Grammy που κέρδισε ή την είσοδό του στο Blues Hall Of Fame (2015). Όπως επίσης ότι το περιοδικό Guitar Player ανέφερε τον Vaughan ως τον καλύτερο παίκτη ηλεκτρικής μπλουζ τις χρονιές 1983, 1984, 1985, 1986 και το 1988, όπως επίσης τον έμπασε στο φημισμένο "Gallery of Greats". Αναλόγως και το περιοδικό Rolling Stone τον κατατάσσει μέσα στη δεκάδα με τους καλύτερους κιθαρίστες όλων των εποχών. Αναμφίβολα υπήρξε ένας μάγος της Stratocaster κι ο μεγαλύτερος αναβιωτής του μπλουζ στα ‘80s.

Στις 30 Αυγούστου 1990, ο Vaughan θάφτηκε στο πάρκο Laurel Land Memorial Park του Ντάλλας. Λίγο πολύ η κηδεία του έγινε όπως στο όνειρο που είδε την τελευταία νύχτα πριν πεθάνει. Χιλιάδες ο κόσμος που έκλαιγε. Δε νομίζω όμως ότι αρμόζει να κλαίμε μ΄ αυτόν τον τρόπο για εκείνον. Μάλλον δεν θα το ήθελε. Αντίθετα πρέπει να τον σκεφτόμαστε πάντα όπως εκείνος θα επιθυμούσε. Με …χαρά κι υπερηφάνεια !

Pride And Joy

Rest In Peace, Stevie Ray Vaughan…

ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΕΡΜΗΓΚΑΣ, musicoversixcenturies.blogspot.com/