Όπως είπαμε, τόσο στο πρώτο μέρος όσο και στο δεύτερο μέρος του αφιερώματος, ο ρομαντισμός είναι είδος προς εξαφάνιση, ένα μελανό σημείο των καιρών μας. Κι όμως, ψάχνοντας στη μουσική αισθανόμαστε τον παλμό του ακόμη ζωντανό, καθώς εκφράζεται και μεταδίδεται μέσα από αυτήν. Ο τρόπος για να τον νιώσουμε είναι να διώξουμε όλες τις σκέψεις μας και να προσπαθήσουμε να μπούμε «μέσα» στο τραγούδι, να γίνουμε ένα μαζί του, προσέχοντας τους στίχους, τη μελωδία και την ερμηνεία του εκάστοτε καλλιτέχνη.
Επειδή κάθε εποχή έχει τη δική της μοναδικότητα να μας φλερτάρει, όπως και κάθε μουσικό είδος, θα ταξιδέψουμε σε 8 δεκαετίες με αφετηρία του ’50 και προορισμό αυτή που διανύουμε. Για τις μελωδίες που ακολουθούν, η ακρόαση συνιστάται με χαμηλό φωτισμό.
Della Reese – Don’t you know (1959)
Ονειρική ρετρό σύνθεση του 1959, διασκευή της άριας “Musetta's waltz” από την όπερα “La bohème” του Puccini. Το “Don’t you know” από την 28χρονη τότε Αμερικανίδα τραγουδίστρια και ηθοποιό Della Reese έφτασε στο Νο.01 του R&B τσαρτ της χώρας της, χάνοντας την κορυφή του Hot 100 από το “Mack the knife” του Bobby Darin, το οποίο δεν σκόπευε να την αποχωριστεί πριν συμπληρώσει εννέα εβδομάδες παραμονής σε αυτήν. Πούλησε πάνω από 1 εκατομμύριο αντίτυπα και απονεμήθηκε χρυσό.
Το τραγούδι αρχικά γνώρισε επιτυχία μικρότερης εμβέλειας στην Αμερική το 1952 με τίτλο “You”, από την ορχήστρα του Sammy Kaye και τα φωνητικά του Tony Russo, που είναι επίσης αξιοπρόσεκτο. Μουσική πανδαισία και στις δύο εκτελέσεις, με τα βιολιά να πρωτοστατούν.
Luigi Tenco – Mi sono innamorato di te (1962)
Από τις χαρακτηριστικότερες επιτυχίες του Ιταλού τροβαδούρου. Ρομαντικό και συνάμα μελαγχολικό, ο Luigi Tenco έγραψε και ερμήνευσε το “Mi sono innamorato di te” το 1962, όταν ήταν 24 ετών. Οι στίχοι «Ερωτεύτηκα εσένα γιατί δεν είχα τίποτα να κάνω» εκφράζουν την υπαρξιακή διάσταση του έρωτα ως διαφυγή από τη μοναξιά, γεγονός που προκάλεσε συζητήσεις. Σε συνέντευξή του δήλωσε ότι η φράση αυτή είναι ειλικρινής και εμπεριέχει αλήθειες. Το τραγούδι διασκευάστηκε από την Ornella Vanoni το 1968, τη Luz Casal το 2013 και τον Tiziano Ferro το 2017.
Για την ιστορία, ο Tenco αυτοκτόνησε το 1967, τη νύχτα που αυτός και η Dalida, η διάσημη Γαλλίδα τραγουδίστρια ιταλικής καταγωγής ήταν τότε σύντροφός του, αποκλείστηκαν από το Φεστιβάλ του Σαν Ρέμο όταν το “Ciao amore ciao” δεν κατάφερε να φτάσει στον τελικό. Στο τελευταίο του σημείωμα ανέφερε πως η πράξη του δεν ήταν αποτέλεσμα απελπισίας, αλλά ένδειξη διαμαρτυρίας απέναντι σε μια μυωπική και αδιάφορη κριτική επιτροπή.
Gladys Knight and the Pips – Best thing that ever happened to me (1974)
Χαράχτηκε στο βινύλιο με τίτλο “The best thing that ever happened” τον Απρίλιο του 1974, με τη φωνή του Steve Laurence. Τον Ιούνιο και τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς ο Ray Price και ο Dean Martin το παρουσίασαν ως “You’re the best thing that ever happened to me” αντίστοιχα, όπως και τον Νοέμβριο που κυκλοφόρησε δύο ακόμη φορές, από τον Danny Thomas και την Gladys Knight με το συγκρότημά της The Pips.
Η πρώτη εκτέλεση του Ray Price το οδήγησε στο Νο.01 των Country Singles Chart του Billboard, ενώ των Gladys Knight and the Pips παρέμεινε για δύο εβδομάδες στην κορυφή των Hot Soul Singles και στο Νο.03 του Hot 100, καταφέρνοντας να ξεπεράσει το 1 εκατομμύριο αντίτυπα και να πιστοποιηθεί χρυσό σινγκλ στην Αμερική. Εμπορικά αναγνωρίστηκε και στην Ευρώπη, Νο.07 στην Αγγλία, μεταφέροντας τον ρομαντισμό μέσα από μια μπαλάντα που αποδείχτηκε πανάξια διαχρονική.
Liverpool Express – You are my love (1976)
Ο Paul McCartney είχε κάποτε δηλώσει ότι είναι ένα από τα πιο αγαπημένα του τραγούδια. Το βρετανικό ποπ ροκ συγκρότημα των Liverpool Express έναν χρόνο μετά τη σύστασή του μας χάρισε το “You are my love”, που έγραψαν τα μέλη τους Billy Kinsley, Roger Scott Craig. Παρόλο που η υψηλότερη θέση που έλαβε είναι το Νο.11 στην Αγγλία, η απήχησή του έφτασε μέχρι την Ελλάδα, όπου εξακολουθεί να μεταδίδεται από ραδιοφωνικούς σταθμούς adult ρεπερτορίου σχεδόν 50 χρόνια αργότερα.
Billy Preston & Syreeta – With you I’m born again (1979)
Από τις ωραιότερες μπαλάντες της δεκαετίας του ’70. Θέλει κότσια να κοιτάξεις τον άλλον στα μάτια και να πεις: «Μαζί σου ξαναγεννήθηκα». Το ντουέτο των Αμερικανών Billy Preston και Syreeta κυκλοφόρησε από τη θρυλική δισκογραφική εταιρεία Motown το 1979. Το “With you I’m born again” γράφτηκε για το σάουντρακ της ταινίας “Fast break” της ίδιας χρονιάς. Παρόλο που δεν προοριζόταν να προωθηθεί ως ξεχωριστό τραγούδι, όταν κυκλοφόρησε έφτασε στο No.02 στην Αγγλία και στο Nο.04 στην Αμερική. Άκρως ρομαντικοί οι στίχοι: «Ήμουν μισός, δεν ήμουν ολόκληρος, δεν ταίριαζα με κανέναν. Ψάχνοντας σ’ αυτόν τον κόσμο, χρειαζόμουν κάποιον».
Plácido Domingo – Adoro (1982)
Υπέροχη μελωδία με ρομαντικούς στίχους, σε μια συγκλονιστική ερμηνεία που κλέβει την παράσταση. Ο κορυφαίος Ισπανός καλλιτέχνης Plácido Domingo, αν και είναι παγκοσμίως γνωστός ως τενόρος της όπερας, έχει ερμηνεύσει πολλά τραγούδια εκτός του κλασικού ρεπερτορίου δείχνοντας την ευελιξία του. Το ισπανόφωνο “Adoro” είναι ιδιαίτερα γνωστό στη λατινοαμερικανική μουσική σκηνή. Δημιουργήθηκε από τον Armando Manzanero το 1967, έναν από τους πιο γνωστούς Μεξικανούς συνθέτες. Περιγράφει την λατρεία για τις καθημερινές στιγμές ενός ανθρώπου, τις οποίες μοιράζεται με το αγαπημένο του πρόσωπο, όπως το να περπατούν μαζί στο δρόμο και να ανταλλάσσουν χαμόγελα. Συμπεριλαμβάνεται στον ομότιτλο δίσκο του που κυκλοφόρησε το 1982.
Roberta Flack & Peabo Bryson – Tonight, I celebrate my love for you (1983)
Παγκόσμια επιτυχία που έκανε Ολλανδούς, Τσέχους και Κινέζους τραγουδιστές να το παρουσιάσουν στη δική τους γλώσσα. Ο συνθέτης του αισθαντικού “Tonight, I celebrate my love for you”, ο Michael Masser, το έγραψε μαζί με τον στιχουργό Gerry Goffin με πρόθεση να το δώσει στη Barbra Streisand. Προηγουμένως, η δισκογραφική εταιρεία RCA το είχε απορρίψει για τη Diana Ross. Όταν ο Masser το παρουσίασε στη Roberta Flack, εκείνη ενθουσιάστηκε. Έφερε τον Peabo Bryson στο σπίτι του συνθέτη για να το ακούσει, με αποτέλεσμα να γεννηθεί το ντουέτο που γνώρισε διεθνή επιτυχία το 1983. Έφτασε μέχρι το Νο.02 στην Αγγλία, ενώ το Νο.16 στην Αμερική. Αυτές οι νότες ακούγονται διαφορετικά τη νύχτα, πόσο μάλλον με την κατάλληλη παρέα.
Berlin – Take my breath away (1986)
Ο απόλυτος εναρμονισμός του ρομαντισμού με τον ερωτισμό, η ατμόσφαιρά του είναι που το κάνει αισθησιακό. Θρυλική ποπ επιτυχία που έγραψε ο Ιταλός παραγωγός Giorgio Moroder μαζί με τον Αμερικανό στιχουργό Tom Whitlock, ειδικά για την ταινία “Top gun” το 1986. Το “Take my breath away” του αμερικανικού συγκροτήματος Berlin με τα φωνητικά της Terri Nunn, χαρακτηριστικό το συνθεσάιζερ, ήταν το μουσικό θέμα του φιλμ, βοηθώντας σημαντικά το σάουντρακ να ξεπεράσει τα 9 εκατ. αντίτυπα παγκοσμίως. Ακούγεται σε μια καυτή σκηνή μεταξύ των δύο πρωταγωνιστών Tom Cruise και Kelly McGillis. Το δοκιμαστικό κοινό ζήτησε κάτι πιο οικείο, γεγονός που τους οδήγησε να επιστρέψουν στην κρεβατοκάμαρα.
Κέρδισε Όσκαρ ως το «Καλύτερο Πρωτότυπο Τραγούδι», όπως και Χρυσή Σφαίρα στην αντίστοιχη κατηγορία. Το 1992 οι φυσικές του πωλήσεις ξεπέρασαν τα 500.000 αντίτυπα στην Αμερική και αναδείχτηκε χρυσό, ενώ τo 2022 το άθροισμα των φυσικών πωλήσεων με το streaming το πιστοποίησαν πλατινένιο στην Αγγλία. Όχι μόνο τα κατάφερε περίφημα, έκανε πραγματικότητα και τον τίτλο του, μας έκοψε την ανάσα.
Glenn Medeiros – Nothing’s gonna change my love for you (1987)
Γνώρισε τόσο μεγάλη επιτυχία που έκανε αρκετούς να μάθουν τις στίχους τουλάχιστον του ρεφραίν. Τον συνθέτη Michael Masser και τον στιχουργό Gerry Goffin τους συναντήσαμε παραπάνω, στην κοινή τους επιτυχία “Tonight, I celebrate my love for you” που ερμήνευσαν η Roberta Flack και ο Peabo Bryson το 1983. Δύο χρόνια αργότερα θα γράψουν το ρομαντικό “Nothing’s gonna change my love for you” για τον George Benson, το οποίο κυκλοφόρησε στην Ευρώπη αλλά όχι στην Αμερική, χωρίς να σημειώσει ιδιαίτερη επιτυχία.
Η διασκευή του Glenn Medeiros ήταν αυτή που του έδωσε παγκόσμια αναγνωσιμότητα το 1987. Ηχογραφήθηκε το 1986, όταν ήταν 16 ετών. Ο Medeiros, γεννημένος στη Χονολουλού, είχε μόλις κερδίσει έναν τοπικό διαγωνισμό ταλέντων όταν το ηχογράφησε για ανεξάρτητη δισκογραφική εταιρία. Έγινε Νο.01 στον Καναδά και σε πέντε ακόμη ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ αυτών η Αγγλία όπου παρέμεινε στην κορυφή για τέσσερις συνεχόμενες εβδομάδες, πούλησε 500.000 αντίτυπα και πιστοποιήθηκε χρυσό. Το ερμήνευσε επίσης στα ισπανικά με τίτλο “Nada cambiará mi amor por ti”.
Natalie Cole with Nat King Cole – Unforgettable (1991)
Ο τεράστιος Nat ‘King’ Cole, ο πιο εμπορικός καλλιτέχνης της δισκογραφικής εταιρίας Capitol από τα τέλη της δεκαετίας του ’40 ως τις αρχές του ’50, κυκλοφόρησε ένα από τα ωραιότερα και διαχρονικότερα τραγούδια στην ιστορία της μουσικής το 1951. To “Unforgettable” εισήχθη στο Grammy Hall of Fame το 2000.
Το 1991 η τεχνολογία μας χάρισε μια συγκινητική ηχογράφηση, ιδέα του καλλιτεχνικού διευθυντή Joe Guercio που μεγαλούργησε με τον Elvis Presley. Ενώθηκαν στο στούντιο οι φωνές της κόρης με το αποθανόντα πατέρα. Η ρομαντική μπαλάντα συμπεριλήφθηκε στο 13o άλμπουμ της Natalie Cole με τίτλο “Unforgettable… with love”. Το τόλμημά της να διασκευάσει 24 επιτυχίες του θρυλικού Cole όχι απλά πέτυχε, αναδείχτηκε 7 φορές πλατινένιο στην Αμερική και ξεπέρασε τα 8,6 εκατ. αντίτυπα παγκοσμίως. Ανταμείφτηκε με τρία Grammy, "Άλμπουμ της Χρονιάς", "Δίσκος της Χρονιάς" και "Καλύτερη Παραδοσιακή Ποπ Εμφάνιση".
Στο συγκλονιστικό απόσπασμα που ακολουθεί, από τα βραβεία Grammy του 1992, η Natalie βρίσκεται επί σκηνής ενώ ο αλησμόνητος Nat ‘King’ Cole στο video wall. Έκτοτε, το επανέλαβε και με άλλα τραγούδια του σε ζωντανές εμφανίσεις της.
Barbra Streisand & Frank Sinatra – I’ve got a crush on you (1993)
Ο συνθέτης και πιανίστας George Gershwin μαζί με τον αδελφό του Ira που ήταν στιχουργός μεγαλούργησαν τη δεκαετία του ’20 και του ’30, γράφοντας τραγούδια για ταινίες του Χόλυγουντ και παραστάσεις του Μπρόντγουεϊ. Ένα από αυτά είναι το “I’ve got a crush on you” το 1928, για τη θεατρική παράσταση “Treasure girl” της ίδιας χρονιάς. Ηχογραφήθηκε για πρώτη φορά έντεκα χρόνια αργότερα, το 1939, από τη Lee Wiley, με τον Sinatra να το διασκευάζει το 1947 και να κυκλοφορεί το 1948.
Παραπάνω από τέσσερις δεκαετίες αργότερα, το 1993, κυκλοφόρησε ένα συγκλονιστικό παράδειγμα ψηφιακής συνεργασίας. Παρόλο που ακούγεται σαν ντουέτο, η Barbra Streisand και ο Frank Sinatra δεν ηχογράφησαν ποτέ το “I’ve Got a Crush on You” μαζί. Εκείνος ήταν 76 ετών και προτιμούσε να ηχογραφεί τα φωνητικά του μόνος του. Η Streisand ηχογράφησε το δικό της μέρος ξεχωριστά. Στη συνέχεια οι παραγωγοί συνδύασαν ψηφιακά τις φωνές τους, δημιουργώντας την ψευδαίσθηση ενός ζωντανού ντουέτου. Όσο για εμάς, πώς να μην νιώσουμε ένα «crush» στο άκουσμα αυτών των δύο σπουδαίων φωνών, που ανταλλάσσουν τρυφερά λόγια με τη συνοδεία μιας γαλήνιας ενορχήστρωσης. Συμπεριλαμβάνεται στο άλμπουμ “Duets” του Frank Sinatra.
Για την ιστορία, αξέχαστο είναι και το αντίστοιχο ντουέτο του Rod Stewart με την Diana Ross το 2005.
Tony Bennett with Celine Dion – If I ruled the world (2006)
Δύο εντελώς διαφορετικές γενιές ένωσαν τις φωνές τους σ’ ένα ονειροπόλο τραγούδι που γεννήθηκε για το σανίδι, την παράσταση “Pickwick” που ανέβηκε αρχικά στο Γουέστ Έντ του Λονδίνου το 1963, ενώ στο Μπρόντγουεϊ παρουσιάστηκε το 1965. Οι δημιουργοί του Leslie Bricusse και Cyril Ornadel τιμήθηκαν με το βραβείο Ivor Novello το 1963 ως το καλύτερο μουσικά και στιχουργικά, ύψιστη διάκριση που απονέμεται σε συνθέτες, στιχουργούς και μουσικούς παραγωγούς από τη Βρετανική Μουσική Ακαδημία. Η μπαλάντα “If I ruled the world” ηχογραφήθηκε αρχικά από τον Bobby Darin τον Μάρτιο του 1963, όμως παρέμεινε ανέκδοτη για δεκαετίες και κυκλοφόρησε το 1999. O Harry Secombe το ερμήνευσε πρώτος ζωντανά στην πρεμιέρα της προαναφερθείσας παράστασης τον Ιούνιο του 1963, που κυκλοφόρησε την ίδια χρονιά.
Ο Tony Bennett το παρουσίασε το 1965. Το επανηχογράφησε ντουέτο με τη Celine Dion το 2006 για το άλμπουμ του “Duets: An American Classic”, κερδίζοντας Grammy ως το «Καλύτερο Παραδοσιακό Ποπ Φωνητικό Άλμπουμ». Αν είστε αθεράπευτα ρομαντικοί αξίζει να προσέξετε τους στίχους, περιγράφουν τις σκέψεις δύο ερωτευμένων σχετικά με το τι θα έκαναν αν κυβερνούσαν τον κόσμο.
Βασίλης Παπακωνσταντίνου – Να κοιμηθούμε αγκαλιά (2007)
Το ωραιότερο μπέρδεμα που θα μπορούσε να συμβεί στη ζωή ενός ανθρώπου: «Να κοιμηθούμε αγκαλιά, να μπερδευτούν τα όνειρά μας». Η μελωδία αυτή δεν συγκινεί μόνο για τους στίχους του Γιώργου Κλεφτογιώργου, αλλά για τον τρόπο με τον οποίο ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου εξέφρασε κάθε λέξη. Δεν αναφέρεται απλά στη σωματική αγκαλιά, αλλά σε μια βαθύτερη ένωση ψυχών όπου τα όνειρα, το πιο προσωπικό και ασυνείδητο κομμάτι μας, γίνονται κοινά. Τη μουσική υπογράφει η Σοφία Βόσσου.
Από το 2007, όταν συναντήσαμε το “Να κοιμηθούμε αγκαλιά” στο άλμπουμ "Μετωπική", ο Παπακωνσταντίνου το επιλέγει σταθερά στις ζωντανές του εμφανίσεις.
Nancy Sinatra – Why did I choose you? (2013)
H Barbra Streisand το τραγούδησε και το δισκογράφησε πρώτη το 1965. Πριν φύγει η χρονιά, η Barbara Cook το ερμήνευσε στην παράσταση του Μπρόντγουεϊ “The Yearling”, καθώς οι δημιουργοί του “Why did I choose you?” είχαν αναλάβει την επιμέλεια του μιούζικαλ. H Nancy Sinatra το συμπεριέλαβε στο άλμπουμ της “Shifting gears” το 2013, μια συλλογή με ακυκλοφόρητες ηχογραφήσεις. Η εκδοχή της είναι εξίσου μαγική με την πρωτότυπη εκτέλεση, υπερτερεί ελαφρώς στην ενορχήστρωση. Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και παραμυθένια, ειδικά στην εισαγωγή της.
Elliot James Reay – I think they call this love (2024)
Ο 22χρονος Βρετανός τραγουδιστής Elliot James Reay αναδείχθηκε σε σταρ του TikTok το 2024, αποκτώντας 3,3 εκατομμύρια ακόλουθους και παγκόσμια αναγνωρισιμότητα μέσα σε ελάχιστο χρόνο. Εμφανής η επίδρασή του από το ροκ εντ ρολ και τον Elvis Presley, έχει δηλώσει πως αρχικά θαύμαζε τον Michael Jackson και στη συνέχεια τον Presley, ενώ ο Roy Orbison είναι ένας ακόμη που του άσκησε τεράστια επιρροή. Το ντεμπούτο του σινγκλ “I think they call this love” κυκλοφόρησε την ίδια χρονιά, με τον ήχο του να μας παραπέμπει στις νοσταλγικές δεκαετίες του '50 και του '60, τότε που ο ρομαντισμός είχε άλλη υπόσταση.
Εκτός από την αρχική εκτέλεση αξίζει να αναζητήσετε και την ακουστική εκδοχή της, με τη συνοδεία ενός πιάνου και μιας κιθάρας.
Baby Rose – That’s all (2025)
Πόσο σημαντικό είναι ένα τραγούδι να μεταφέρεται στον χρόνο και από άλλους καλλιτέχνες, αλλά και να διασκευάζεται με τον σεβασμό που του αξίζει. To “That’s all” παρουσιάστηκε αρχικά από τον εμβληματικό Nat ‘King’ Cole το 1952. Μερικοί από τους κορυφαίους ερμηνευτές που το ένταξαν στο ρεπερτόριό τους, κατά χρονολογική σειρά που το κυκλοφόρησαν, είναι οι Peggy Lee, Sarah Vaughan, Bobby Darin, Frank Sinatra, Sam Cooke, Nina Simone και Rod Stewart, ενώ η Judy Garland το ερμήνευσε στην τηλεοπτική της εκπομπή “The Judy Garland Show” το 1963.
Τόσο η φωνή της Αμερικανίδας Baby Rose που το διασκεύασε το 2025 όσο και η σόουλ και τζαζ ενορχήστρωση του “That’s all”, εκτός από το ότι σαγηνεύουν το μυαλό, δίνουν την εντύπωση ότι η ηχογράφηση έγινε τη δεκαετία του ’50, τότε που κυκλοφόρησε η αρχική εκδοχή του. Για να μην αδικήσουμε τους στίχους, θα σταθούμε στους εξής: «Μπορώ να σου δώσω μόνο αγάπη που διαρκεί για πάντα. Και μια υπόσχεση να είμαι κοντά κάθε φορά που τηλεφωνείς. Και η μόνη καρδιά που έχω, για σένα και μόνο. Αυτό είναι όλο». Ακούστηκε στην ταινία “Materialists”, μια ρομαντική κομεντί. Απλά, ονειρικό…
