45 ψυχολογικά, κοινωνικά, πολιτικά και πνευματικά αποφθέγματα του Φιόντορ Ντοστογιέφσκι

Ο Φιόντορ Μιχαήλοβιτς Ντοστογιέφσκι (1821-1881) ήταν Ρώσος συγγραφέας και φιλόσοφος.

Τα λογοτεχνικά του έργα εξερευνούν την ανθρώπινη ψυχολογία στην προβληματική κοινωνική, πολιτική και πνευματική ατμόσφαιρα της Ρωσίας του 19ου αιώνα. Πολλά από τα έργα του περιέχουν δυνατή έμφαση στον Χριστιανισμό και στο μήνυμα του για την απόλυτη αγάπη, συγχώρεση και φιλανθρωπία και διερευνούνται μέσα στο χώρο του ατόμου που αντιμετωπίζει όλες τις δυσκολίες και την ομορφιά της ζωής.

Γεννημένος στην Μόσχα το 1821, ο Ντοστογιέφσκι γνώρισε την λογοτεχνία σε μικρή ηλικία μέσα από παραμύθια και μύθους και από βιβλία Ρώσων και ξένων. Η μητέρα του πέθανε το 1837, όταν ήταν 15 και σε αυτή περίπου την ηλικία άφησε το σχολείο και μπήκε στο Ινστιτούτο Στρατιωτικής Μηχανικής Νικολαέφ (Nikolayev Military Engineering Institute). Αφού αποφοίτησε, εργάστηκε ως μηχανικός και για λίγο απολάμβανε μια άνετη ζωή, μεταφράζοντας βιβλία για να κερδίσει παραπάνω χρήματα. Στα μέσα του 1840 έγραψε το πρώτο του μυθιστόρημα «Φτωχοί άνθρωποι» το οποίο του εξασφάλισε την είσοδο στους λογοτεχνικούς κύκλους της Αγίας Πετρούπολης.

Τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε παραπάνω από 170 γλώσσες. Ο Ντοστογιέφσκι επηρέασε πλήθος συγγραφέων και φιλοσόφων, από τον Άντον Τσέχωφ και τον Έρνεστ Χέμινγουεϊ μέχρι τον Φρίντριχ Νίτσε και τον Ζαν-Πωλ Σαρτρ.

Ίσως αυτά τα αποφθέγματα από τα βιβλία του επηρεάσουν κι εσάς!

1. «Καλύτερα να πηγαίνεις λάθος στον δρόμο σου παρά σωστά στον δρόμο κάποιου άλλου» (Έγκλημα και Τιμωρία).

2. «Ο πόνος και η ταλαιπωρία είναι πάντα αναπόφευκτα για κάποιον με μεγάλη νοημοσύνη και με βαθιά καρδιά. Ο πραγματικά σπουδαίος άνθρωπος πρέπει, νομίζω να έχει μεγάλη θλίψη στη γη» (Έγκλημα και Τιμωρία).

3. «Όσο πιο σκοτεινή η νύχτα, τόσο πιο φωτεινά τα αστέρια. Όσο πιο βαθιά η θλίψη, τόσο πιο κοντά είναι ο Θεός!» (Έγκλημα και Τιμωρία)

4. «Ένα καινούργιο βήμα, μια καινούργια λέξη είναι ότι οι άνθρωποι φοβούνται » (Έγκλημα και Τιμωρία).

5. «Πάντα σκεφτόμαστε την αιωνιότητα σαν μια ιδέα που δεν μπορεί να κατανοηθεί, κάτι απέραντο. Αλλά γιατί πρέπει να είναι; Αν, σε αντίθεση με όλα αυτά, ξαφνικά έβρισκες ένα μικρό δωμάτιο, κάτι σαν ένα μπάνιο χωριού, βρώμικο και με αράχνες σε κάθε γωνιά, και όλη η αιωνιότητα αυτό είναι. Μερικές φορές, ξέρεις, δεν μπορώ να σταματήσω να αισθάνομαι πως αυτό είναι» (Έγκλημα και Τιμωρία).

6. «Η αγάπη είναι μια πράξη σκληρή και τρομακτική σε σύγκριση με την αγάπη των ονείρων» (Αδελφοί Καραμάζοφ)

7. «Πάνω από όλα, μην λες ψέματα στον εαυτό σου. Ο άνθρωπος που λέει ψέματα στον εαυτό του και ακούει το ίδιο του το ψέμα, φτάνει σε ένα σημείο όπου δεν μπορεί να διακρίνει την αλήθεια μέσα του, ή γύρω του και έτσι χάνει όλο τον σεβασμό για τον εαυτό του και για τους γύρω του. Και χωρίς σεβασμό, σταματά να αγαπά» (Αδελφοί Καραμάζοφ).

8. «Τι είναι η κόλαση; Υποστηρίζω ότι είναι ο πόνος του να μην μπορείς να αγαπάς» (Αδελφοί Καραμάζοφ).

9. «Το απαίσιο είναι πως η ομορφιά είναι μυστηριώδης όσο και τρομερή. Ο Θεός και ο διάβολος μάχονται εκεί και το πεδίο μάχης είναι η καρδιά του ανθρώπου» (Αδελφοί Καραμάζοφ).

10. «Μπορώ να δω τον ήλιο, αλλά ακόμα και αν δεν μπορώ να τον δω ξέρω ότι υπάρχει. Και ξέρω ότι είναι εκεί-ότι ζει» (Αδελφοί Καραμάζοφ).

11. «Σκέφτομαι πως αν δεν υπάρχει διάβολος και αν κατά συνέπεια τον δημιούργησε ο άνθρωπος, τότε σίγουρα τον δημιούργησε κατ΄ εικόνα και ομοίωση του» (Αδελφοί Καραμάζοφ).

12.«Μην ξεχνάτε, ότι οι αιτίες των ανθρώπινων πράξεων είναι συνήθως πιο πολύπλοκες και ποικίλες από τις εξηγήσεις τους» (Ο Ηλίθιος).

13. «Η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο» (Ο Ηλίθιος).

14. «Υπάρχει κάτι στον πυθμένα κάθε νέας ανθρώπινης σκέψης, κάθε ιδιοφυούς σκέψης ή ακόμα και σε κάθε σοβαρή σκέψη που δημιουργείται από οποιοδήποτε εγκέφαλο, που δεν μπορεί να μεταδοθεί σε άλλους ακόμα και αν κάποιος γράψει τόμους γι αυτή και εξηγήσει την ιδέα κάποιου για τριανταπέντε χρόνια. Υπάρχει κάτι που δεν μπορεί να προκληθεί από το μυαλό και παραμένει μαζί σου για πάντα. Και με αυτό θα πεθάνεις, χωρίς να μεταδώσεις σε κανέναν ίσως την πιο σημαντική σου ιδέα» (Ο Ηλίθιος).

15. «Ένας ανόητος με καρδιά και κανένα νόημα είναι εξίσου δυσαρεστημένος με έναν ανόητο με νόημα και χωρίς καρδιά» (Ο Ηλίθιος).

16. «Σας ορκίζομαι κύριοι, ότι το να σκέφτεσαι υπερβολικά είναι μια αρρώστια, μια πραγματική ασθένεια» (Το υπόγειο).

17. «Λέω άσε τον κόσμο να πάει στο διάολο, αλλά θα πρέπει πάντα να έχω το τσάι μου» (Το υπόγειο).

18. «Να αγαπάς σημαίνει να υποφέρεις και δεν μπορεί να υπάρξει αγάπη αλλιώς» (Το υπόγειο).

19. «Στον άνθρωπο αρέσει μόνο να μετρά τα προβλήματα του. Δεν υπολογίζει την ευτυχία του» (Το υπόγειο, Λευκές Νύχτες, Το όνειρο ενός γελοίου).

20. «Μιλώντας για ανοησίες είναι το μοναδικό προνόμιο που έχει το ανθρώπινο είδος σε σχέση με άλλους οργανισμούς. Με ανοησίες κάποιος φτάνει στην αλήθεια! Λέω ανοησίες, επομένως είμαι άνθρωπος» (Το υπόγειο, Λευκές Νύχτες, Το όνειρο ενός γελοίου).

21. «Το να σκοτώσω τον εαυτό μου ήταν ένα θέμα τέτοιας αδιαφορίας για μένα, που αισθάνθηκα σαν να περιμένω μια στιγμή που θα έκανε κάποια διαφορά» (Το όνειρο ενός γελοίου).

22. «Τίποτα δεν είναι ευκολότερο από το να καταγγείλεις τον κακοποιό. Τίποτα δεν είναι δυσκολότερο από το να τον καταλάβεις»

23. «Θεέ μου, μια στιγμή ευτυχίας. Γιατί δεν είναι αρκετή για μια ολόκληρη ζωή;» (Λευκές Νύχτες).

24. «Μα πως θα μπορούσες να ζήσεις και να μην έχεις μια ιστορία να πεις;» (Λευκές Νύχτες).

25. «Είμαι ονειροπόλος. Ξέρω τόσα λίγα για την πραγματική ζωή που δεν μπορώ να αντισταθώ στο να ξανά-ζήσω τέτοιες στιγμές όπως αυτές στα όνειρα μου, γιατί τέτοιες στιγμές είναι κάτι που σπάνια έχω ζήσει. Θα σας ονειρεύομαι όλη την νύχτα, όλη την εβδομάδα, όλο τον χρόνο. Αισθάνομαι πως σας ξέρω τόσο καλά που δεν θα μπορούσα να σας γνωρίσω καλύτερα ακόμα και αν ήμασταν φίλοι για είκοσι χρόνια. Δε θα με απογοητεύσετε, έτσι; Μόνο δύο λεπτά και με κάνατε ευτυχισμένο για πάντα. Ναι, ευτυχισμένο. Που να ξέρει κανείς μπορεί να με κάνετε να συμφιλιωθώ με τον εαυτό μου, μου λύσατε όλες τις αμφιβολίες μου..Όταν ξύπνησα, μου φάνηκε πως κάποιο τραγούδι που ήξερα εδώ και πολύ καιρό, που είχα ακούσει κάποτε πριν αλλά είχα ξεχάσει, μια μελωδία γλυκύτητας, ερχόταν πίσω σε μένα τώρα. Μου φαινόταν πως προσπαθούσε να βγει από την ψυχή μου όλη μου τη ζωή και μόνο τώρα-Αν και όποτε ερωτευτείς, να είσαι ευτυχισμένος μαζί της. Δεν χρειάζεται να της ευχηθώ τίποτα, γιατί θα είναι χαρούμενη μαζί σου. Μακάρι ο ουρανός σας να είναι πάντα καθαρός, το αγαπητό σου χαμόγελο να είναι πάντα φωτεινό και ευτυχισμένο και να είστε ευλογημένοι για εκείνη τη στιγμή ευδαιμονίας και ευτυχία ς που δώσατε σε μια άλλη μοναχική και ευγνωμονούσα καρδιά. Δεν είναι αρκετή αυτή η στιγμή για όλη τη ζωή κάποιου;» (Λευκές Νύχτες).

26.«Τίποτα σε αυτόν τον κόσμο δεν είναι δυσκολότερο από το να λες την αλήθεια, τίποτα δεν είναι ευκολότερο από να κολακεύεις» (Λευκές Νύχτες).

27. «Εξάλλου σήμερα, σχεδόν όλοι οι ικανοί άνθρωποι φοβούνται τρομερά να μην γελοιοποιηθούν και είναι δυστυχισμένοι εξαιτίας αυτού» (Αδελφοί Καραμάζοφ).

28. «Πολλή δυστυχία έχει έρθει στον κόσμο λόγω της αμηχανίας και των πραγμάτων που μένουν ανείπωτα».

29. «Η ψυχή γιατρεύεται όταν είσαι κοντά σε παιδιά».

30. «Δεν είναι το μυαλό που έχει την περισσότερη σημασία, αλλά αυτό που το καθοδηγεί- ο χαρακτήρας, η καρδιά, οι γενναιόδωρες ιδιότητες, οι προοδευτικές ιδέες».

31. Αν θέλεις να ανακαλύψεις μια ανθρώπινη ψυχή και να γνωρίσεις έναν άνθρωπο, μην αναλύεις τους τρόπους με τους οποίους είναι σιωπηλός, μιλά, κλαίει που αλλάζει από τις ευγενείς ιδέες. Θα πάρεις καλύτερα αποτελέσματα αν απλώς τον δεις να γελά. Αν γελά καλά, είναι καλός άνθρωπος».

32. «Μπορείς να είσαι ειλικρινής και ταυτόχρονα χαζός».

33. «Ο άνθρωπος είναι μερικές φορές ασυνήθιστος, με πάθος, ερωτευμένος, με βάσανα…»

34. «Ο άνθρωπος είναι μυστήριο. Πρέπει να ξετυλιχθεί και αν πέρασες όλη σου τη ζωή κάνοντας αυτό, μην πεις ότι σπατάλησες τον χρόνο σου. Μελετώ αυτό το μυστήριο επειδή θέλω να είμαι ανθρώπινο ον».

35. «Ο πιο έξυπνος από όλους, κατά τη γνώμη μου, είναι ο άνθρωπος που αποκαλεί τον εαυτό του ανόητο τουλάχιστον μια φορά τον μήνα».

36. «Στους ανθρώπους πραγματικά αρέσει να βλέπουν τους καλύτερους τους φίλους να ταπεινώνονται. Ένα μεγάλο μέρος της φιλίας βασίζεται στην ταπείνωση. Και αυτή είναι μια παλιά αλήθεια, γνωστή στους έξυπνους ανθρώπους». (Ο παίκτης).

37. «Είναι περίεργο και γελοίο το πόσα μπορεί να εκφράσει μερικές φορές το βλέμμα ενός σεμνού και οδυνηρά ενάρετου ανθρώπου που τον άγγιξε η αγάπη. Και αυτή ακριβώς τη στιγμή φυσικά θα χαρεί να εξαφανιστεί από την γη παρά να εκφράσει το οτιδήποτε με μια λέξη ή με ένα βλέμμα» (Ο παίκτης).

38. «Ήθελα να καταλάβω τα μυστικά της. Ήθελα να έρθει και να μου πει: “Σε αγαπώ,” και αν όχι αυτό, αν αυτό ήταν παράλογη παραφροσύνη, τότε… λοιπόν, τι υπήρχε για να με νοιάξει; Ήξερα τι ήθελα; Ήμουν σαν τρελός: Το μόνο που ήθελα ήταν εκείνη να βρίσκεται κοντά, στο φως της δόξας της, στη λάμψη της, πάντα, για πάντα, για όλη μου τη ζωή. Δεν ήξερα τίποτα παραπάνω!» (Ο παίκτης).

39. «Ότι διακρίνει ένα κομμάτι σάρκας από το άλλο όταν είμαστε ζωντανοί, είμαστε όλοι το ίδιο όταν πεθάνουμε. Απλώς χρησιμοποιημένα κελύφη» (Ο παίκτης).

40. «Ο άνθρωπος που συνειδητά υποφέρει αναγνωρίζοντας την αμαρτία του. Αυτή είναι η τιμωρία του» (Έγκλημα και Τιμωρία).

41. «Αγαπώ το ανθρώπινο είδος», είπε, «αλλά βρίσκω προς έκπληξη μου, ότι αγαπώ περισσότερο την ανθρωπότητα στο σύνολο της παρά τον άνθρωπο ξεχωριστά» (Αδελφοί Καραμάζοφ).

42. «Το μυστήριο της ανθρώπινης ύπαρξης δεν βρίσκεται στο να μένουμε απλώς ζωντανοί, αλλά στο να βρούμε κάτι για να ζούμε» (Αδελφοί Καραμάζοφ).

43. «Το ανθρώπινο γένος δε δέχεται τους προφήτες και τους θανατώνει, όμως οι άνθρωποι αγαπούν τους μάρτυρες και τιμούν εκείνους που οι ίδιοι θα βασάνιζαν» (Αδελφοί Καραμάζοφ).

44. «Είναι καλύτερο να είσαι δυστυχισμένος και να γνωρίζεις το χειρότερο παρά να είσαι ευτυχισμένος στον παράδεισο των ηλιθίων» (Ο Ηλίθιος).

45. «Σωστό ή λάθος, είναι πολύ ευχάριστο να σπας κάτι κατά καιρούς».