Neil Peart : 20 σπουδαίες στιχουργικές στιγμές του drummer των Rush (Μέρος πρώτο)

Αφιέρωμα στους σπουδαίους στίχους που άφησε ο εκλιπών drummer και στιχουργός του επιδραστικού progressive rock σχήματος

Drummer, συγγραφέας, «περσόνα», λέξεις λίγο πολύ κλισέ που χρησιμοποιούνται συχνά για να αποδώσουν ιδιότητες ή καθ’ υπερβολή τιμές . Η περίπτωση του Neil Peart είναι διαφορετική. Σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά το θάνατο του, ένας από τους ελάχιστους ανθρώπους που μπορούσε να χαρακτηριστεί ως rock ευπατρίδης, συνεχίζει να συγκινεί εκατομμύρια κόσμου ανά τον υφήλιο, με τα έργα και τις ημέρες του με τους Καναδούς θρύλους Rush. Όντας ένας από τους πλέον άρτιους τεχνικά drummers των 70s, έθεσε τις βάσεις για την προοδευτική προσέγγιση των τυμπάνων πάνω στην οποία στηρίχτηκε όλος o progressive rock (και όχι μόνο) ήχος των επόμενων δεκαετιών. Ως ανήσυχο πνεύμα που αναζητά συνεχώς τη βελτίωση, έκανε μαθήματα με τον guru των drums Freddie Gruber, εν έτει 1995 και ύστερα από 20+ χρόνια καριέρας, προσπαθώντας να εξερευνήσει περαιτέρω τη μαγεία του οργάνου. Ο Neil Peart μία larger than life φιγούρα, κύριος υπεύθυνος όχι για τη μουσική, αλλά σίγουρα για το πρεστίζ και τη φήμη που απολάμβανε το Καναδικό τρίο.

"Music by Lee & Lifeson, Lyrics by Peart"

Οι στίχοι του Peart, του "Professor" όπως ήταν ένα από τα πολλά nicknames του, ήταν ένα απαύγασμα μιας ευαίσθητης και ιδιαίτερα εξερευνητικής παιδικής ηλικίας, ενός ανήσυχου πνεύματος που συνοδεύτηκε μέχρι το τέλος της ζωής του από πολλά, πάρα πολλά, βιβλία και συγγράμματα. Σε κάθε μικρή ή μεγάλη περιοδεία, σε κάθε αεροπορικό ταξίδι με τους Rush, ο Peart δε σταμάτησε ποτέ να έχει ένα βιβλίο στο χέρι, κάτι που είχε άμεσο αντίκτυπο στους στίχους του. Από την πρέσβειρα του κινήματος του Αντικειμενισμού Ayn Rand μέχρι την sci-fi ιδιοφυία του Kevin J. Anderson, ο Neil Peart είχε μια ευρεία γκάμα επιρροών ώστε να καταθέσει στιχουργική αρτιότητα, η οποία έδενε με τον καλύτερο τρόπο με την απαιτητική μουσική που συνέθεταν οι συνοδοιπόροι του. Σημαντικό επιρροή αποτέλεσε σίγουρα και η επιρροή του Καναδού Saul Bellow, ο οποίος περιέγραφε τις ιστορίες κατώτερων κοινωνικά ηρώων και τους αγώνες τους στη σύγχρονη κοινωνία (είδος μυθιστορήματος γνωστό ως "Πικαρέσκο"). 

Στις παρακάτω γραμμές αποδίδεται ένα μικρό μέρος μόνο της στιχουργικής ιδιοφυίας του Neil Peart, μέσα από γνωστά τραγούδια των Rush, αλλά και άλλα λιγότερο δημοφιλή που παραγκωνίστηκαν λόγω του αχανούς της δισκογραφίας τους.

Μέρος πρώτο.

1) Subdivisions (Signals - 1982)

"Nowhere is the dreamer, or the misfit so alone
Subdivisions, in the high school halls, in the shopping malls,
conform or be cast out."

Στο εισαγωγικό τραγούδι του δίσκου που είχε το βαρύτατο φορτίο να διαδεχτεί το Moving Pictures, ο Neil Peart μιλάει για πρώτη φορά ίσως τόσο ανοιχτά για τις ανησυχίες που είχε ως έφηβος, την έννοια του outcast, την κοινωνική προσομοίωση του γνωστού άσματος "Δε χωράς πουθενά". Πολύ πριν από πολιτικά ορθές εποχές όσο η σημερινή, ο Neil εξερευνά τα στερεότυπα ενός χωροχρόνου όπως το σχολείο περασμένων δεκαετιών, στερεότυπα αμείλικτα. Η cool παρέα, ο γόης, η γόησσα, ο «nerd», ο ευαίσθητος, στερεότυπα που έχουν αναλυθεί (και διακωμωδηθεί) πολλές φορές από το Hollywood, ωστόσο εδώ παρουσιάζονται στην πραγματική τους διάσταση, με τον στίχο «Conform or be cast out» να χτυπάει ένα πολύ ευαίσθητο νεύρο.

2) Anthem (Fly by Night - 1975)

"Live for yourself, there's no one else more worth living for
Begging hands and bleeding hearts will only cry out for more

Anthem of the heart and anthem of the mind
A funeral dirge for eyes gone blind
We marvel after those who sought
New wonders in the world, wonders in the world,
Wonders in the world they wrought"

O Peart συστήνεται στο ευρύ κοινό, τόσο ως drummer όσο και ως στιχουργός. Γίνεται εύκολα κατανοητό ότι το group που απλά έπαιζε ποιοτικό hard rock στο στυλ των Led Zeppelin, πάει για κάτι πολύ μεγαλύτερο. Anthem ονομαζόταν και το βιβλίο της Ayn Rand, τεράστιας τότε επιρροής του καλλιτέχνη, πρέσβειρας του σαφέστατου moto "Oρκίζομαι στη ζωή μου και στην αγάπη μου γι' αυτήν ότι δεν θα ζήσω ποτέ για χάρη άλλου ανθρώπου, ούτε θα ζητήσω από άλλον να ζήσει για τη δική μου». Παρόλο που στο μέλλον με δηλώσεις του, ο Neil Peart αποκήρυξε την Rand και τις διδαχές της, η επιρροή της στα albums των Rush στα 70s δεν είναι απλά αισθητή, είναι κάτι παραπάνω από καταλυτική. 

3) Red Sector A (Grace Under Pressure - 1984)

"All that we can do is just survive
All that we can do to help ourselves is stay alive
Ragged lines of ragged grey
Skeletons, they shuffle away
Shouting guards and smoking guns
Will cut down the unlucky ones"

Στα μέσα σχεδόν των ανέμελων κατά τα άλλα 80s, o «Professor» συνεχίζει να καταπιάνεται με θέματα δύσκολα, τόσο ως προς την ανάλυση όσο κυρίως και προς την οικειοποίηση μέσω της τέχνης. Η κόλαση του Άουσβιτς και του Νταχάου μέσα από την αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο, η αγωνία για τη ζωή σου και αυτής της οικογένειας σου, ένα θέμα το οποίο αναρωτιέται κανείς πως κατάφερε και το ηχογράφησε ο Geddy Lee. Ως γνωστόν οι γονείς του ήταν επιζώντες του Ολοκαυτώματος, Πολωνοεβραίοι, οι οποίοι παρά τη λήξη του ΒΠΠ χρειάστηκε να παραμείνουν στο Άουσβιτς για τέσσερα ολόκληρα χρόνια, μέχρι να καταφέρουν να μετοικήσουν στον Καναδά.

4) The Trees (Hemispheres - 1978)

"There is unrest in the forest
Trouble with the trees
For the maples want more sunlight
And the oaks ignore their pleas.
So the maples formed a union
And demanded equal rights
They say, "The oaks are just too greedy
We will make them give us light".
Now there's no more oak oppression
For they passed a noble law
And the trees are all kept equal
By hatchet, axe, and saw"

Μία από τις μεγαλύτερες στιχουργικά στιγμές του Neil Peart, θέμα το οποίο παρουσιάζει την όλη ιδιοσυγκρασία του καλλιτέχνη εκείνη την περίοδο και τις σκέψεις του περί κοινωνίας και πολιτικής. Παρόλο που η έμπνευση του Peart προήλθε από ένα cartoon που παρακολούθησε, οι στίχοι είναι ξεκάθαρα επηρεασμένοι από την πολέμιο του σοσιαλισμού Rand και περιγράφει τους κινδύνους της (βίαιης) εξίσωσης των τάξεων και κοινωνικών ομάδων, παίρνοντας καθαρή θέση εναντίωσης. Τα μηνύματα του κοινωνικού φιλελευθερισμού, ο αγώνας του ατόμου απέναντι στη μάζα, οι πηγές έμπνευσης του Peart τη χρυσή για το συγκρότημα εποχή των late 70s.

5) Nobody's Hero (Counterparts - 1993)

"Saves a drowning child, cures a wasting disease
Lands the crippled airplane, solves great mysteries
Not the handsome actor, who plays a hero's role
Not the glamour girl, who'd love to sell her soul"

Ένα από τα πλέον συναισθηματικά τραγούδια του συγκροτήματος, στιχουργικά αποτελεί μια ωδή του Peart στους μικρούς ήρωες της καθημερινότητας, στους ανθρώπους που συναντούσε τόσα χρόνια στο δρόμο και στις κοινωνικές του συναναστροφές. Από τον ομοφυλόφιλο και το γεγονός ότι ο διαφορετικός σεξουαλικός προσανατολισμός (θέμα taboo εκείνα τα χρόνια) δεν στέκεται εμπόδιο για τη σύναψη μιας φιλίας, από το κορίτσι του οποίου τα φρικτά οικογενειακά προβλήματα δεν το λυγίζουν και στέκεται θαρραλέα μέσα στο κοινωνικό σύνολο, το Nobody's Hero αποτελεί έναν ύμνο στην προσωπική δύναμη του καθενός, ύμνο στην ευγενική φύση του ανθρώπου που στο τέλος θριαμβεύει.

6) The Garden (Clockwork Angels - 2012)

"The measure of a life is a measure of love and respect
So hard to earn, so easily burned.
In the fullness of time
A garden to nurture and protect"

Στα 60 του πλέον, ώριμος και κατασταλαγμένος όσο ποτέ, ο Neil Peart γνωρίζει το εύθραυστο των ανθρωπίνων σχέσεων πάρα πολύ καλά, καταφέρνοντας ωστόσο να έχει τους ίδιους συνοδοιπόρους επαγγελματικά και καλλιτεχνικά για 38 ολόκληρα χρόνια. Η συχνή παρομοίωση των ανθρωπίνων συναναστροφών με τα φυτά, από την άποψη ότι χρειάζονται και τα δύο το "πότισμα" τους, το πόσο εύκολα μαραίνονται σε περίπτωση που κάποιος παραμελεί ή το ένα ή το άλλο. Όντας για τόσο μεγάλο διάστημα σε ένα συγκρότημα χωρίς αλλαγές μελών, ο Peart σίγουρα δε θα μπορούσε να ήταν πιο συνειδητοποιημένος ως προς κάτι τέτοιο. Ο Geddy Lee το είχε πει ξεκάθαρα άλλωστε : "There is no such thing as replacement in Rush".

7) One Little Victory (Vapor Trails - 2002)

"Celebrate the moment as it turns into one more
Another chance at victory, another chance to score
The measure of the moment is a difference of degrees
Just one little victory, a spirit breaking free"

Ένα τετράστιχο που σημαίνει πολλά και δυσάρεστα για τον Peart όσο και για το ίδιο το συγκρότημα. Ύστερα από την τραγική απώλεια της κόρης του και της γυναίκας του (από τροχαίο και καρκίνο αντίστοιχα), ύστερα από την πολύμηνη περιπλάνηση με τη μηχανή του, ένας άνθρωπος πρωτίστως χαμένος, βρίσκει τα πατήματα του και επανεμφανίζεται για να κάνει ξανά αυτό για το οποίο αγαπήθηκε. Να παίζει τύμπανα και να γράφει σπουδαίους στίχους. Η νίκη για τον Peart και τους Rush ήταν τεράστια και όχι μικρή (little victory). Μέσα από πολλές μικρές νίκες σιγά σιγά, ο Neil Peart είχε δώσει στον εαυτό του μια δεύτερη ευκαιρία στη ζωή. "Another chance at victory, another chance to score".

8) Bravado (Roll the Bones - 1991)

"If we burn our wings
Flying too close to the sun
If the moment of glory
Is over before it's begun
If the dream is won
Though everything is lost
We will pay the price
But we will not count the cost"

Ξεκινώντας με τον θρύλο του Ίκαρου και του Δαίδαλου, στο πανέμορφο Bravado o Neil Peart αποτίει φόρο τιμής σε όλους αυτούς τους ανθρώπους που υπερβάλλουν εαυτόν, ξεπερνούν δισταγμούς και θυσιάζουν πολλές φορές πτυχές της ζωής τους, ακόμα και τη ζωή τους την ίδια. Όλα αυτά ώστε να σταθούν ένα βήμα πιο πέρα, στην ανακάλυψη, την εξερεύνηση, την πρόοδο, όλες αυτές τις διεργασίες, απαραίτητες για την εξέλιξη των κοινωνιών. Ο ίδιος ο Peart θα πει : 

"Δεν υπάρχουν αποτυχημένα ταλέντα, μόνο αποτυχημένοι χαρακτήρες. Σίγουρα υπάρχουν πολλοί ταλαντούχοι άνθρωποι που δεν επιτυγχάνουν καλλιτεχνική ή κοσμική επιτυχία, αλλά νομίζω ότι συνήθως υπάρχει ένας λόγος - μια αποτυχία μέσα τους. Το σημαντικό είναι: αν αποτύχεις μια φορά ή αν η τύχη σου είναι κακή αυτή τη φορά, το όνειρο είναι ακόμα εκεί. Ένα όνειρο τελειώνει μόνο αν το παρατήσεις - ή αν γίνει πραγματικότητα. Αυτό λέγεται ειρωνεία. Πρέπει να θυμόμαστε τα λόγια του μαντείου, από την Ελληνίδα θεά Νίκη, που έδωσε το όνομα της και στη γνωστή μάρκα παπουτσιών : Just do it. Χωρίς δικαιολογίες."

9) The Pass (Presto - 1989)

"Proud swagger out of the schoolyard, waiting for the world's applause
Rebel without a conscience, martyr without a cause
All of us get lost in the darkness, dreamers learn to steer by the stars
All of us do time in the gutter, dreamers turn to look at the cars"

Δεν ήταν ποτέ ο στιχουργός που φοβόταν να καταπιαστεί με κάποιο σοβαρό κοινωνικό θέμα, το ίδιο έκανε και στο «The Pass». Εδώ ο Peart καταπιάνεται με τις εφηβικές αυτοκτονίες που τότε κατά κόρον συνέβαιναν ανά την Αμερικανική Ήπειρο, απόρροια της επιρροής στην pop culture φαινομένων όπως ο James Dean και το πολύ σύντομο πέρασμα του από τη μεγάλη οθόνη στην αιωνιότητα. Ο Peart βρίσκει τους κατάλληλους στίχους ώστε να στηλιτεύσει το πως μια αυτοκτονία ωραιοποιείται και δικαιολογείται στο μυαλό αυτού που τη διαπράττει, ενώ δανείζεται έμπνευση κι από τον αγαπημένο του Oscar Wilde και τη γνωστή ρήση : "Είμαστε όλοι μέσα στον υπόνομο, αλλά κάποιοι από εμάς κοιτάνε τα αστέρια".

10) Resist (Test for Echo - 1996) 

"I can learn to resist anything but temptation
I can learn to coexist with anything but pain
You can surrender without a prayer
But never really pray, pray without surrender"

Σε ένα από τα καλύτερα τραγούδια του (κάπως υποτιμημένου) Test for Echo του 1996, ο Neil Peart συνεχίζει την απόδοση τιμών στον Oscar Wilde, αυτή τη φορά με αναφορά στο πασίγνωστο quote για την αντίσταση στον πειρασμό. Ο δε στίχος περί παράδοσης και προσευχής αποτελεί άλλη μία από αυτές τις εκπληκτικές μικρές ατάκες που σκαρφιζόταν ο Peart, ατάκες που σου καρφωνόταν κατευθείαν στο μυαλό. Το Resist, σε μια πανέμορφη ακουστική έκδοση, θα έβρισκε περίοπτη θέση στο set list των συναυλιών των Rush, αμέσως μετά το καθιερωμένο drum solo κατά το οποίο ο Neil Peart προσέφερε απλόχερα την άλλη πλευρά του τεράστιου ταλέντου του.

Τέλος πρώτου μέρους.