Ο Θάνος γεννήθηκε στις 13 Απριλίου 1947... έφυγε από κοντά μας 28 Δεκεμβρίου 2019
Τι θα συμβούλευες έναν έφηβο-η που θα ήθελε να ασχοληθεί με τη μουσική σήμερα;
Αρχικά θα τον ρωτούσα «Αν δεν κάνεις μουσική θα πεθάνεις;» Αν μου απαντούσε ότι «Όχι βρε αδελφέ, δεν θα πεθάνω κιόλας» θα του έλεγα να ασχοληθεί με κάτι άλλο. Αν όμως μου έλεγε ότι θα πεθάνει, θα τον προέτρεπα να ασχοληθεί στη ζωή του μόνο με τη μουσική ανεξάρτητα από τις δυσκολίες που θα συναντήσει.
Μετά από αυτό θα τον συμβούλευα να μάθει μουσική, να ακούσει, να διαβάσει, να κάνει κάθετη βουτιά στη Γνώση. Αν θέλει να παίξει κάποιο όργανο, να το αποκωδικοποιήσει και να το μάθει τέλεια. Να μελετήσει τη μουσική των τελευταίων 600 χρόνων στη Δύση, αρμονία, αντίστιξη, σύγχρονες φόρμες αλλά και τη μουσική της Ανατολής, αλλά και την πολυρυθμία της Αφρικής. Όλα αυτά όχι μόνο αν θέλει να γίνει μουσικός ή συνθέτης της κλασικής μουσικής αλλά και αν θελήσει να ασχοληθεί με την τζαζ ή την τραγουδοποιία. Και να ακούει τα πάντα ώστε κάποια στιγμή να καταλήξει στο προνομιακό του χώρο. Η Τέχνη είναι μια μορφή εργασίας και σαν τέτοια εμπεριέχει τη γνώση. Άλλωστε ανάμεσα σε δυο μουσικούς ή συνθέτες που έχουν το ίδιο ταλέντο και ο ένας έχει λίγες ή καθόλου γνώσεις και ο άλλος πολλές και συνεχώς διευρυνόμενες είναι ιστορικά αποδεδειγμένο ότι μόνο ο δεύτερος έχει πιθανότητες να μεγαλουργήσει.
Οι νέες τεχνολογίες βοηθούν ή απαξιώνουν τη μουσική;
Είναι αλήθεια ότι ο ανθρώπινος νους κατάφερε να φέρει εις πέρας τεχνολογικές επαναστάσεις που βοήθησαν τους ανθρώπους ειδικά στις παλιότερες κοινωνίες να ζούνε καλύτερα. Στις κοινωνίες της αγοράς δηλαδή στον καπιταλισμό και μάλιστα στις πιο βάρβαρες περιόδους του, οι μεγάλες ανακαλύψεις, η νέα τεχνολογία αντί να απελευθερώσει τους ανθρώπους και να τους κάνει να ασχολούνται με τα ουσιαστικά πράγματα που τους αφορούν, τους δεσμεύει ασφυκτικά, τους κάνει κυριολεκτικά δούλους δημιουργώντας μια αποπνικτική κατάσταση. Αυτό βιώνει η ανθρωπότητα εδώ και 150 χρόνια με ιδιαίτερη ένταση.
Σε σχέση με τη μουσική το θέμα των νέων τεχνολογιών είναι ιδιαιτέρως σύνθετο και χρειάζονται πολλές συζητήσεις, βιβλία ολόκληρα θα έλεγα για να μιλήσεις γι΄ αυτό. Μια νύξη επομένως θα κάνω.
Αν μιλάμε καταρχήν για τους μουσικούς, οι νέες τεχνολογίες φαίνεται να διευκολύνουν το έργο τους. Κερδίζεις χρόνο, ακούς αμέσως –πρόχειρα πάντως- αυτό που έχεις στο κεφάλι σου, δοκιμάζεις και υποτίθεται καταλήγεις στο κατά τη γνώμη σου καλύτερο. Άσε που μετά έχεις έτοιμη και την παρτιτούρα εφόσον έχεις τα κατάλληλα προγράμματα. Κι έτσι ένα έργο 20’ που θα σου έπαιρνε πιθανόν δέκα ημέρες φουλ δουλειάς το τελειώνεις σε δύο. Όμως είναι ιστορικά απολύτως αποδεδειγμένο ότι μία συγχορδία, ένα ρυθμικό pattern, ένα μικρό τμήμα μελωδίας ίσως και μία νότα Πάντα παράγει πολλές λύσεις και για να βρεις την καλύτερη και να συνεχίσεις πρέπει να σταματήσεις τον χρόνο. Και αυτό γίνεται μόνο με το συνθέτη και την παρτιτούρα του ή το όργανό του. Με τον άμεσο τρόπο της νέας τεχνολογίας θα δώσεις μία λύση από τις χιλιάδες που δημιουργεί η αρχική ιδέα σου και μόνο αν είσαι τυχερός –σαν να κέρδισες το τζόκερ- μπορεί να σου προκύψει η καλύτερη. Πολλές φορές η χρήση των νέων τεχνολογιών οδηγεί πολλούς νέους μουσικούς στην ευκολία και την τυποποίηση που είναι θάνατος στη μουσική.
Τώρα από την πλευρά ενός απλού χρήστη. Καταρχήν μέσω των νέων τεχνολογιών όλοι αποκτούν πρόσβαση σε ότι μουσική θελήσουν και σε όποιο τραγούδι αγαπούν από την Ελλάδα μέχρι τα νησιά Φερόες.
Δύο μεγάλα προβλήματα. Πως τα ακούν, και σε τι συνθήκες; Καταναλώνουν τη μουσική ως παιχνίδι ή ως έργο τέχνης; Νομίζω ότι η τεράστια πλειοψηφία το κάνει ως παιχνίδι και ως οριζόντια πληροφόρηση. Χάνεται έτσι ο πλούτος, η ουσία και το πολυδιάστατο ενός σπουδαίου τραγουδιού ή μιας εξαιρετικής μουσικής. Είναι το ίδιο σαν να πάτε σ΄ ένα θέατρο και να πάρετε μαζί σας όλα τα σύνεργα μαγειρικής μαζί μ΄ ένα φουρνάκι και να μαγειρέψετε το μοσχαράκι σας όσο βλέπετε τη Στρίγγλα που έγινε αρνάκι. Αλλά το δεύτερο εξίσου σοβαρό πρόβλημα είναι το άνευ όρων «κατέβασμα» των τραγουδιών ή και το ανέβασμα από ένα live. Αυτή η λογική –και κάποια άλλα- επέφεραν την κατάρρευση της δισκογραφικής βιομηχανίας. Και δεν μιλάω επειδή έχω υποστεί βαρύτατο οικονομικό πλήγμα από αυτή τη διαδικασία. Διαμαρτύρομαι -εις ώτα μη ακουόντων- γιατί είναι σχεδόν αδύνατη –ελάχιστες οι εξαιρέσεις- η παραγωγή σε όλους τους τομείς της μουσικής έργο νέων ανθρώπων. Και χωρίς αυτή την παραγωγή ή έστω με λειψή αυτή την παραγωγή η μουσική κινδυνεύει να πεθάνει στο άμεσο μέλλον.
Συνεπώς Ναι στις νέες τεχνολογίες εκεί που η χρήση τους, βοηθάει. Όχι στη χρήση των νέων τεχνολογιών που καταστρέφει.
Είναι ζωντανό το λαϊκό μας τραγούδι κι αν ναι έχει μέλλον; / Είναι ζωντανό το ροκ κι αν ναι έχει μέλλον;
Υπάρχει μεγάλο κομφούζιο με πολλούς όρους που χρησιμοποιούνται στη μουσική για τα διάφορα είδη της. Την κύρια ευθύνη γι΄ αυτή τη σύγχυση φέρουν οι μουσικολόγοι αλλά και όλοι οι υπόλοιποι (συνθέτες, παραγωγοί, μουσικοί) που δεν τους ξεκαθαρίσαμε ποτέ και μιλάμε συγκεχυμένα.
Αν με τον όρο λαϊκό τραγούδι εννοούμε εκείνο το τραγούδι που γράφτηκε τα πρώτα 60 χρόνια του 20ου αιώνα από τους μεγάλους ρεμπέτες και τους μεγάλους λαϊκούς συνθέτες μέχρι τον Τσιτσάνη, τότε αυτό ακριβώς το τραγούδι δεν έχει κανένα μέλλον. Αφού η φόρμα είναι κοινωνική εμπειρία αποκρυσταλλωμένη αντανακλά εκείνη την εποχή που πέρασε ανεπιστρεπτί. Συνεπώς δεν μπορεί να γραφτεί τραγούδι σήμερα ίδιας φόρμας με την παλιά και να εκφράζει την εποχή μας. Είναι όμως άλλο πράγμα να γράφεις σήμερα ένα τραγούδι παίρνοντας με δημιουργικό τρόπο στοιχεία από τα παλιά δημιουργώντας μια άλλη φόρμα. Αυτό γίνεται και μάλιστα με ιδιαίτερη επιτυχία. ( «Δεν λες κουβέντα» Μούτσης- Τριπολίτης, «Ζήνωνος» Ζούδιαρης κ.α)
«Πρέπει δηλαδή να είσαι αουτσάιντερ με ταλέντο» (Από μια συζήτησή μου με τον Μάνο Χατζιδάκι με αφορμή την εμβέλεια του τραγουδιού μου «Με μια πιρόγα φεύγεις και γυρίζεις»)
Με το ροκ τα πράγματα είναι λίγο καλύτερα γιατί πολλοί είναι αυτοί από το σινάφι μας που ως ροκ εννοούν ένα τραγούδι που αντιστέκεται στην κυρίαρχη αισθητική και στη βία της κοινωνίας και δεν εννοούν τη φόρμα μιας συγκεκριμένης εποχής. Για όσους όμως το εννοούν και μένουν πεισματικά σε δυο ηλεκτρικές κιθάρες, μπάσο, ντραμς και 4/4 μέλλον δεν υπάρχει. Για όσους όμως διευρύνουν τα όριά της το μέλλον τους ανήκει
Πέντε άλμπουμ ή τραγούδια που είναι πάντα στις προτιμήσεις σας
Είναι πολλές εκατοντάδες τα άλμπουμ και ακόμα περισσότερα τα τραγούδια που μ΄ έχουν συγκινήσει και με συνοδεύουν στη ζωή μου. Με συνείδηση λοιπόν της αδικίας που διαπράττω εις βάρος όσων δεν αναφέρω ιδού η απάντησή μου:
α) ΟΡΝΙΘΕΣ του Μάνου Χατζιδάκι έκδοση ΕΜΙ 1964
β) ΕΝΑΣ ΟΜΗΡΟΣ του Μίκη Θεοδωράκη έκδοση ΛΥΡΑ 1962
γ) WOZZECK του Alban Berg έκδοση CBS 1971
Pierre Boulez- Orchestre de l’ Opera Paris
δ) 7η συμφωνία του Beethoven έκδοση ΕΜΙ- HMV 1950
από την συλλογή Beethoven symphonies
Herbert von Karajan- Philharmonia Orchestra
ε) Τhe best of Dire Straits and Mark Knopfler
Private investigations
Compilation album έκδοση Mercury Records 2005
Ποιον εν ζωή σήμερα άνθρωπο στον πλανήτη μας θα ήθελες να γνωρίσεις;
Μα φυσικά τον Σουμπκο μαντάτε Μάρκος των Ζαπατίστας που θαυμάζω σαν επαναστάτη αλλά και σαν Ποιητή.Το Blues on the road που έγραψα σε στίχους του Αλκαίου του ανήκει δικαιωματικά και θέλω να το παίξω μπροστά του ακόμα κι αν δεν βγάλει την μπαλακλάβα του (μάσκα του σκι που φοράει πάντα στις δημόσιες εμφανίσεις του)
Η αγαπημένη σου ταινία;
Πραγματικά είναι πολλές οι ταινίες που αγάπησα και με ακολουθούν σε πολλές περιόδους της ζωής μου από τον Αϊζενστάιν ως τον Βισκόντι και από τον Φελίνι ως τον Γκρίναγουεϊ. Τα τελευταία χρόνια μ΄ έχει συγκινήσει ο αντιδραστικός πολιτικά αλλά ιδιοφυής σκηνοθέτης Κλιντ Ίστγουντ που νομίζω στη μεγάλη του ωριμότητα έκανε τη βουτιά και άγγιξε την ουσία των πραγμάτων. Αν πρέπει όμως να σκεφτώ μόνο μια ταινία θα μου επιτρέψετε να επιλέξω τον Δράκο του Νίκου Κούνδουρου για 4 λόγους: α) γιατί η φόρμα του όταν γυρίστηκε η ταινία το 1955 ήταν εντελώς νέα σε σχέση με ότι είχε προηγηθεί στον ελληνικό σινεμά β) γιατί με βαθιά ανθρώπινο τρόπο και χωρίς επιδερμικότητες εκφράζει την δραματική συγκυρία μιας δύσκολης για την χώρα μας εποχής γ) γιατί η ερμηνεία του Ντίνου Ηλιόπουλου είναι απίστευτη και δεν νομίζω ότι συνάντησα κάτι παρόμοιο στο ελληνικό σινεμά μέχρι σήμερα δ) γιατί απλά κάθε φορά που την βλέπω συγκινούμαι αφάνταστα
Αγαπημένη σου τοποθεσία στην Ελλάδα;
Την Ελλάδα την έχω ταξιδέψει πολλές φορές κι έχω γνωρίσει σπουδαίους τόπους. Δεκάδες μέρη στη Βόρεια Ελλάδα, στα νησιά του Ιονίου και του Αιγαίου, στην Πελοπόννησο, παντού. Τα τελευταία χρόνια όμως βρήκα το καταφύγιο μου –πράγμα που χρωστάω στη γυναίκα μου τη Μαρία- στα Καπετανιανά στην Κρήτη. Ένα μικρό χωριό στα 900 μέτρα δίπλα από τον Ιερό Κόφινα απέναντι από το αχανές Λιβυκό στο νότιο τμήμα του νομού Ηρακλείου. Κι εκεί παρέα με τους αετούς αγναντεύοντας το πέλαγος, συνομιλείς με το Χρόνο κι έτσι τον φρενάρεις
Αγαπημένο σου φρούτο;
Λόγω διαβήτη πορτοκάλι for ever
Θάνος Στ. Μικρούτσικος
