Σαρκοπενική Παχυσαρκία

Η σαρκοπενική παχυσαρκία είναι ένα ιδιαίτερο και συχνά παραγνωρισμένο πρόβλημα υγείας. Συνδυάζει δύο καταστάσεις: τη σαρκοπενία (μείωση της μυϊκής μάζας και δύναμης) και την παχυσαρκία (αύξηση του λιπώδους ιστού). Το άτομο μπορεί να φαίνεται απλώς υπέρβαρο ή ακόμα και φυσιολογικού βάρους, αλλά στην πραγματικότητα να έχει χαμηλή μυϊκή μάζα, πράγμα που αυξάνει σημαντικά τους κινδύνους για την υγεία.

Η ιδιαιτερότητα αυτής της κατάστασης έγκειται στο ότι δεν αξιολογείται μόνο από το βάρος ή τον δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ), αλλά από τη σύσταση του σώματος – δηλαδή την αναλογία μυών και λίπους.

Ένας βασικός διαχωρισμός που βοηθά να κατανοήσουμε καλύτερα τον κίνδυνο αφορά τα δύο είδη λίπους που υπάρχουν στο σώμα:

• Υποδόριο λίπος: βρίσκεται ακριβώς κάτω από το δέρμα. Είναι το πιο ορατό και «αθώο» λίπος, π.χ. στην κοιλιά, στους γοφούς ή στους μηρούς. Δεν σχετίζεται πάντα με σοβαρούς μεταβολικούς κινδύνους.
• Σπλαχνικό λίπος: βρίσκεται βαθύτερα στην κοιλιακή κοιλότητα, γύρω από τα εσωτερικά όργανα, όπως το ήπαρ, το πάγκρεας και τα έντερα. Το λίπος αυτό είναι πιο επικίνδυνο, γιατί είναι μεταβολικά ενεργό και απελευθερώνει ουσίες που προκαλούν φλεγμονή και ορμονικές διαταραχές. Έχει άμεση σχέση με τον διαβήτη τύπου 2, την υπέρταση, τη δυσλιπιδαιμία και την καρδιοπάθεια.

Η σαρκοπενική παχυσαρκία, όταν συνοδεύεται από αυξημένο σπλαχνικό λίπος, γίνεται ιδιαίτερα επιβαρυντική. Ο συνδυασμός χαμηλής μυϊκής μάζας και εν τω βάθει κοιλιακού λίπους επιδρά αρνητικά τόσο στη φυσική λειτουργικότητα όσο και στο μεταβολικό προφίλ.

• αύξηση του καρδιομεταβολικού κινδύνου
• μείωση της κινητικότητας και της αυτονομίας
• αύξηση των πτώσεων, των καταγμάτων και των εισαγωγών στο νοσοκομείο
• φτωχότερη πρόγνωση σε περιπτώσεις σοβαρών ασθενειών ή επεμβάσεων
• επιβάρυνση της ψυχικής διάθεσης και της ποιότητας ζωής

Η αντιμετώπιση βασίζεται στην ταυτόχρονη ενίσχυση των μυών και στον περιορισμό του περιττού λίπους, ιδιαίτερα του σπλαχνικού. Κεντρικό ρόλο παίζει η τακτική άσκηση με αντιστάσεις, η επαρκής πρόσληψη πρωτεΐνης στη διατροφή και η αντιμετώπιση χρόνιων παθήσεων που ενδέχεται να επιδεινώνουν τη μυϊκή απώλεια ή να ευνοούν τη λιπογένεση.

Η σαρκοπενική παχυσαρκία δεν αφορά μόνο την τρίτη ηλικία – είναι μια σιωπηλή επιβάρυνση που μπορεί να ξεκινήσει νωρίτερα, ειδικά σε ανθρώπους με καθιστικό τρόπο ζωής. Η κατανόηση και η πρόληψή της μπορεί να προστατεύσει τη λειτουργικότητα, την ανεξαρτησία και τη συνολική υγεία του ατόμου.

Επιμέλεια Δημήτριος Φυλακτόπουλος MD-PhD 30/6/2025