Μια μικρή αλλαγή στις κενώσεις. Ένα μεγάλο μήνυμα από το σώμα.

Όταν το έντερο ψιθυρίζει, ας το ακούσουμε

Δεν είναι λίγες οι φορές που ένα αίσθημα "φουσκώματος", ή δυσκοιλιότητα που διαρκεί περισσότερο από το συνηθισμένο ή εναλλαγές με επεισόδια διάρροιας αντιμετωπίζονται ως κάτι προσωρινό, σχεδόν ασήμαντο. Μια απλή ενόχληση της καθημερινότητας. Πράγματι, τις περισσότερες φορές είναι. Το έντερό μας, όμως, είναι όργανο ευαίσθητο. Αντιδρά στη διατροφή, στο στρες, στις αλλαγές του καιρού ή του τρόπου ζωής. Μπορεί να διαμαρτύρεται ήπια. Κάποιες φορές όμως, αυτά τα "απλά" συμπτώματα είναι κάτι παραπάνω. Μια πρώτη ένδειξη πως κάτι αλλάζει στο σώμα μας – και όχι πάντα προς το καλύτερο.

Η «συνηθισμένη» εκδοχή

Πολύ συχνά, οι διαταραχές στις κενώσεις οφείλονται στο γνωστό σε πολλούς σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου (IBS). Ένα σύνδρομο λειτουργικό, χωρίς οργανική αιτία, που βασανίζει ανθρώπους όλων των ηλικιών. Άλλοτε με δυσκοιλιότητα, άλλοτε με διάρροια ή και με τα δύο σε εναλλαγή. Πίσω του, συνήθως, ένα έντερο που αντιδρά υπερβολικά σε κάθε μικρή αλλαγή – είτε αυτή είναι διατροφική, ορμονική, είτε ψυχολογική (1). Μπορεί να μην είναι απειλητικό, αλλά είναι εξουθενωτικό και, κυρίως, παραγνωρισμένο.

Όταν όμως τα πράγματα είναι αλλιώς

Δεν είναι όλα ευερέθιστο έντερο. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου οι αλλαγές στις συνήθειες του εντέρου είναι η πρώτη, ή και η μόνη, ένδειξη μιας σοβαρής κατάστασης. Ο καρκίνος του παχέος εντέρου – κυρίως όταν εντοπίζεται στο τελικό του τμήμα, κοντά στον σφιγκτήρα – μπορεί να μην προκαλέσει καθόλου πόνο στην αρχή. Αντί γι’ αυτό, οι κενώσεις γίνονται πιο λεπτές, «σαν στυλό», ή εμφανίζεται αίμα στα κόπρανα (2). Άλλες φορές, υπάρχει μια επίμονη αίσθηση ότι δεν "άδειασες" εντελώς. Μικρές αλλαγές, που όμως επιμένουν.

Και δεν είναι πάντα ο ίδιος ο εντερικός σωλήνας που φταίει. Μια μάζα στην πύελο, ένα διογκωμένο όργανο ή ένας εξωτερικός όγκος μπορεί να πιέζει το έντερο και να προκαλεί τα ίδια συμπτώματα (3).

Οι επιπτώσεις δεν είναι μόνο τοπικές

Όταν το έντερο δυσλειτουργεί, ο οργανισμός το πληρώνει. Η χρόνια δυσκοιλιότητα μπορεί να προκαλέσει αίσθημα κακουχίας, κατακράτηση άχρηστων ουσιών, αλλαγή στην χλωρίδα του εντέρου. Από την άλλη, η διάρροια στερεί από το σώμα υγρά και ηλεκτρολύτες, προκαλώντας κόπωση, ζάλη, ακόμα και απώλεια βάρους (4). Αναιμία από απώλεια σιδήρου ή μικροαιμορραγίες δεν είναι σπάνιο φαινόμενο – ιδίως όταν περνά απαρατήρητη για καιρό (5).

Γιατί συμβαίνουν όλα αυτά;

Ορισμένοι έχουν γενετική προδιάθεση, ειδικά όταν υπάρχει ιστορικό καρκίνου του παχέος εντέρου στην οικογένεια. Όμως δεν είναι μόνο το DNA μας. Είναι και το πώς ζούμε. Οι επιγενετικοί παράγοντες – δηλαδή οι εξωτερικές συνθήκες που επηρεάζουν τη λειτουργία των γονιδίων μας – παίζουν σημαντικό ρόλο (6). Η φτωχή διατροφή, το χρόνιο στρες, ο καθιστικός τρόπος ζωής, όλα συμβάλλουν στην απορρύθμιση του εντέρου. Και όλα αυτά, επηρεάζουν ακόμη και το μικροβίωμα – τη χλωρίδα του εντέρου που συμμετέχει άμεσα στην υγεία και τη φλεγμονή (7).

Τι μπορούμε να κάνουμε;

Πρώτα απ’ όλα, να μην αγνοούμε τα σημάδια. Οτιδήποτε διαρκεί περισσότερο από λίγες μέρες ή εμφανίζεται επανειλημμένα χωρίς εμφανή λόγο, πρέπει να αξιολογείται. Η κολονοσκόπηση δεν είναι μόνο για όταν εμφανιστούν συμπτώματα – είναι και για την πρόληψη. Ιδίως μετά τα 50, ή νωρίτερα αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό, είναι απαραίτητη (2). Παράλληλα, ας δώσουμε στο σώμα μας αυτά που χρειάζεται: τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες, αρκετό νερό, κίνηση, και λιγότερο στρες. Ακούγεται απλό – και όμως είναι επαναστατικό για το έντερό μας.

Μια τελευταία σκέψη

Η υγεία του εντέρου μας είναι ένας καθρέφτης. Όχι μόνο της φυσικής μας κατάστασης, αλλά και της ψυχικής. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι το έντερο «μιλά» – και συχνά πιο ειλικρινά από τον ίδιο μας τον λόγο. Αρκεί να το ακούμε εγκαίρως.

Βιβλιογραφία

1. Mayo Clinic Staff. Irritable Bowel Syndrome (IBS). Mayo Clinic.
2. National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases (NIDDK). Colorectal Cancer: Symptoms & Causes.
3. Weiser, M. R., et al. Colorectal Cancer. DeVita, Hellman, and Rosenberg’s Cancer: Principles & Practice of Oncology.
4. Lacy, B. E., et al. Bowel disorders. Gastroenterology, 150(6), 1393–1407.e5.
5. International Agency for Research on Cancer (IARC). Colorectal Cancer Fact Sheet. WHO.
6. Vogtmann, E., & Goedert, J. J. Epidemiologic studies of the human microbiome and colorectal cancer. Gastroenterology.
7. Brenner, D. M., & Chey, W. D. The Gut Microbiome and Irritable Bowel Syndrome. Clin Gastroenterol Hepatol.

Επιμέλεια Δημήτριος Φυλακτόπουλος MD PhD 30/4/2025