To Ναυαρίνο και η Διαγώνιος έχουν πια ελάχιστα πράγματα να θυμίζουν τις μέρες δόξας που έζησαν πριν μερικές δεκαετίες. Ένα ταξίδι σε πράγματα που η Θεσσαλονίκη αγάπησε στην περιοχή και πλέον δεν υπάρχουν πια.
Στα παλιά τα σινεμά
Η περιοχή ήταν γεμάτη κινηματογράφους μέχρι και την δεκαετία του ’90. Δέκα κινηματογράφοι εξυπηρετούσαν την περιοχή. Σε απόσταση αναπνοής μεταξύ τους. Σήμερα απομένει μόνο το Μακεδονικό, στην Φιλικής Εταιρίας και το Βακούρα στην Ι. Μιχαήλ, κάθετη στη Γούναρη. Ένα από τα παλιότερα σινεμά της περιοχής, που άνοιξε το 1951 και παραμένει στις επάλξεις. Ο ιδιοκτήτης του κ. Ράπος, ο παλαιότερος από τους παλιούς σινεματζήδες της πόλης, που είδε τα περισσότερα σινεμά της πόλης να κλείνουν, αρχικά με τον ερχομό των multiplex και δευτερευόντως με την επέλαση της κρίσης και του downloading και κράτησε το Βακούρα, το Ναταλί, τον Απόλλωνα και το Μακεδονικόν. Θα επιβιώσουν λέει σήμερα για το Μακεδονικόν και το Βακούρα, οι εταιρείες διανομών ξέρουν το σινεμά που παίζει και το κοινό στο οποίο απευθύνεται: «Εμείς πλέον περιοριζόμαστε στις ποιοτικές ταινίες. Δεν έχει νόημα να κυνηγάμε το εμπορικό κομμάτι. Ο κόσμος ξέρει τι έρχεται να δει στο Μακεδονικόν και το Βακούρα». Το Μακεδονικόν λειτουργεί στην μπροστινή όψη της Μασονικής Στοάς από το 1951.
Ο Έσπερος, στην Αλ. Σβώλου 22, ήταν το τελευταίο από τα 10 σινεμά της περιοχής που έκλεισαν. Προσπάθησε να κρατηθεί κάνοντας ανακαίνιση με τη δημιουργία και δεύτερης αίθουσας στον εξώστη, αλλά το 2010 τελικά έκλεισε. Σήμερα λειτουργεί σαν πάρκινγκ με την ίδια ονομασία. Στον Έσπερο η parallaxi ξεκίνησε το φθινόπωρο του 1989 μεταμεσονύκτιες προβολές με δυο ταινίες που κράτησαν μέχρι το 1995. Γινόταν το αδιαχώρητο με 700 θεατές κάθε Παρασκευή βράδυ μέχρι το ξημέρωμα που σχολούσε ο κινηματογράφος και η Σβώλου, τότε Πρίγκηπος Νικολάου, έκλεινε από τον κόσμο. Στο διάλειμμα ανάμεσα στις δυο ταινίες μοιραζόταν στο κοινό ζεστά κουλούρια.
Δίπλα στον Έσπερο υπήρχε το τσοντοσινεμά στο τέλος Σινεέπ. Μια πολύ μικρή σκοτεινή αίθουσα 135 θέσεων, υπόγεια, που λειτουργούσε απ΄το πρωί μέχρι το βράδυ και μάλιστα αντί για θέσεις είχε ξύλινους πάγκους. Με δυο ταινίες και πολύ ψωνιστήρι.
Στη Δημητρίου Γούναρη λειτουργούσαν ουσιαστικά 4 κινηματογράφοι, μεταξύ Εγνατίας και Παύλου Μελά. Το Ανατόλια λίγο πριν την Εγνατία που έγινε μετά το κλείσιμο του βιβλιοπωλείο Μαλλιάρης, το Βακούρα στην πάροδο της Ι. Μιχαήλ, που σήμερα λειτουργεί με 2 ανακαινισμένες αίθουσες και το Ναυαρίνο, πάνω στην Πλατεία, που μετατράπηκε σε γυμναστήριο Στυλιανίδης και σήμερα σε αγορά κινέζικων προϊόντων .
Στο Ναυαρίνο όπως και στον Έσπερο φιλοξενήθηκαν, το 1997 που ανακαινίζονταν το Ολύμπιον και προβολές του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
Τα ιστορικά Ηλύσια, στη συμβολή με την Παύλου Μελά, άνοιξαν στις 18 Οκτωβρίου του 1930, παρά τις διαμαρτυρίες των κατοίκων για τη μεγάλη αμαρτία να λειτουργεί σινεμά απέναντι από εκκλησία. Μάλιστα για την επιλογή του ονόματός του οργανώθηκε δημοψήφισμα. Έκλεισαν οριστικά το 1994. Σήμα κατατεθέν της ευρύτερης περιοχής, το κτίριο κρίθηκε διατηρητέο και χρωστά την μοντέρνα διαχρονική του αρχιτεκτονική στον Λέανδρο Ζωίδη και διέθετε 700 θέσεις με δυο πολυτελείς εξώστες. Όταν άρχισε η κρίση των κινηματογράφων μετατράπηκε σε μπιλιαρδάδικο που ονομάζονταν Ηλύσια Palace κατόπιν φιλοξένησε το πρωτοποριακό για την εποχή του Fena fresh και μετά τη χρεωκοπία της Fena, λειτούργησε ως SHOP Ilisia και έκλεισε αυτό το Σαββατοκύριακο.
”Την παρελθούσαν Κυριακήν ήνοιξε τας πύλας του ο νέος Κινηματογράφος «Ηλύσια» ένα αληθινό κομψοτέχνημα και στόλισμα δια την πόλιν μας. Αι εξωτερικαί εμφανίσεις του νοεδμήτου κτιρίου είναι ανώτεραι πολλών μεγάλων κινηματογράφων της Ευρώπης, ο εσωτερικός διάκοσμος πλουσιώτατος τελείως μοντέρνος. Η ηλεκτρική εγκατάστασις του τόσον της προσόψεως όσον και η εσωτερική, χάρμα οφθαλμών, πρωτοφανής δια την Ελλάδα. Εν ολίγοις από απόψεως εμφανίσεως, εσωτερικής διαρρυθμίσεως, πλούτου και ανέσεως, είνε εκ των ολίγων Κινηματογράφων της Ελλάδος, είμεθα βέβαιοι ότι και αι Αθήναι στερούνται ομοίου τοιούτου.”
(Από ρεπορτάζ του περιοδικού Κινηματογραφικός Αστήρ 30 Νοεμβρίου 1930, όπως το αναδημοσίευσε το blog Τα παλιά σινεμά)
Σε μικρή απόσταση, στην Παύλου Μελά λειτουργούσε το περίφημο Ριβολί, ο ναός της κουλτούρας. Ένα καλτ σινεμά όπου ξεκίνησαν οι μεταμεσονύκτιες προβολές από την ομάδα ”Πέρα από τα σύνορα” στη δεκαετία του ΄80 και βαριά κουλτούρα την υπόλοιπη εβδομάδα. Όποτε ξέμενε από κόσμο έπαιζε την ταινία ”Αικατερίνη η Έκφυλη Τσαρίνα”, που λειτουργούσε, ως ένα ελαφρύ πορνό, σαν μαγνήτης για το κοινό.
Λειτούργησε ως ντίσκο club με πόρτα, αργότερα στεγάστηκε το lounge bar Photography, λαϊκή σκηνή Ζαϊρα και σήμερα στεγάζει το Έργον, ενώ στην Παλαιών Πατρών Γερμανού, πάνω από την Σβώλου, σε μικρή απόσταση από το Βακούρα υπήρχε το περίφημο Θυμέλη. Ένα σινεμαδάκι τσέπης που λίγοι πια το θυμούνται και έκλεισε οριστικά στα τέλη της δεκαετίας του ’80.
O Γαλέριος
Ένα καφενείο που έχει αφήσει εποχή στην περιοχή. Χώρος που για χρόνια διατηρούσε λιτό, παραδοσιακό ύφος , συγκεντρώνοντας κόσμο κάθε ηλικίας στα μικρά του τραπεζάκια. Ξεκινώντας σαν καφενείο που υποδεχόταν κυρίως μεγαλύτερους, κατέληξε σιγά σιγά να μαζεύει τον φοιτητόκοσμο της πόλης σε ένα ενδιαφέρον μίγμα, κερδίζοντας με το ζεστό του κλίμα που δεν χάθηκε μέσα στα χρόνια που ακολούθησαν. Οι φτηνές μπύρες, οι μεζέδες και μια ατμόσφαιρα παλαιότερων εποχών που δημιουργούσε συνέχισε να τραβάει, είτε ήθελες να δεις αγώνα, να παίξεις σκάκι και ταύλι ή να πιεις ένα ποτό. Επιδίωξε μια ανανέωση κάνοντας ανακαίνιση μέσα στο 2013, ανοίγοντας πάλι το καλοκαίρι του 2014, μόνο για να κλείσει και πάλι πλέον οριστικά. Σήμερα λειτουργεί ως μοντέρνο εστιατόριο.
Aστόρια
Ένα ιστορικό καφενείο που τιμά την Πλατεία Ναυαρίνου από το 1969, αποτελεί πλέον στέκι κάθε λογής κόσμου, από φοιτητές μέχρι μεγαλύτερους. Με ζεστή διακόσμηση που συνδέει το παραδοσιακό με το εναλλακτικό, και δεκάδες είδωλα της ροκ μουσικής να κοσμούν τους τοίχους του, πετυχαίνει μια μοναδική ισοροπία μεταξύ κόσμων. Ποιοτική μουσική, ενίοτε και ζωντανή, με ρεμπέτικες βραδιές, ρακόμελα και φιλικό περιβάλλον, όλα συνθέτουν ένα μαγαζί-θεσμό της πλατείας Ναυαρίνου.
Λιόπεσι
Μετρώντας πάνω από μισό αιώνα, το εστιατόριο, είναι το παλιότερο της περιοχής που κρατά ακόμα στην πλατεία Ναυαρίνου από το 1954. Αποδεικνύοντας την αξία του στο χρόνο κι έχοντας ταΐσει γενιές, το κατάστημα αναβαθμίστηκε μετά την επέκτασή του και τη δημιουργία ενός ενιαίου εσωτερικού σαλονιού ώσπου μας αποχαιρέτησε.
Ξηροί Καρποί “Έσπερος”
Ένα μαγαζί με ιστορία πάνω από 50 χρόνων, αφού η οικογένεια που το λειτουργεί, μία από τις παλαιότερες στον χώρο του ξηρού καρπού, είχε εγκατασταθεί στην Θεσσαλονίκη από το 1952, ανοίγοντας τον Έσπερο, το 1960 στην τότε Πρίγκηπος Νικολάου, λίγα βήματα πιο πέρα από εκεί που βρίσκεται σήμερα από το 1985, Έκτοτε, ο χώρος έχει ανανεωθεί, αποκτώντας ένα νεοκλασικό ύφος, συνεχίζοντας όμως να προσφέρει τα ίδια ποιοτικά καλούδια, όπως ξηρούς καρπούς, αποξηραμένα φρούτα, δημητριακά, παξιμάδια, μαρμελάδες και γλυκά του κουταλιού τοπικών παραγωγών, που φέρνουν ακόμα τους Θεσσαλονικείς στην περιοχή για να τα προμηθευτούν. Κάτι που άντεξε στον χρόνο και συνεχίζει την ιστορία του,
Οι χώροι του βιβλίου
Το βιβλίο έχει κι αυτό βρει τη γωνιά του στην Ναυαρίνου, αφού κάποια μικρά και ιδιαίτερα βιβλιοπωλεία κρατάνε γερά εδώ και χρόνια στην περιοχή. Με ακλόνητο θεμέλιο τους ανθρώπους που τα τρέχουν, το “Κεντρί” και η “Βιβλιοβάρδια” βρίσκονται στη Δημ. Γούναρη από τη δεκαετία του ’80, προσφέροντας βιβλία και περιοδικά που δεν θα βρει κανείς εύκολα σε άλλα βιβλιοπωλεία, και σε εκπτωτικές τιμές, προβάλλοντας εναλλακτικούς τίτλους που έχουν κερδίσει ένα σταθερό κοινό, ενώ με χαρά υποδέχονται νέους και μεγαλύτερους, φοιτητές και μη, που έχουν διάθεση για λογοτεχνικές συζητήσεις. Το βιβλιοπωλείο Μαλλιάρης εγαταστάθηκε από το 2004 στον χώρο που λειτουργούσεο ιστορικός κινηματογράφος Ανατόλια. Ο «Προμηθέας» και ο ατμοσφαιρικός «Λοξίας» στην Γρηγορίου Παλαμά δεν άντεξαν στην κρίση.
