Ποιός είναι ο χωματόδρομος που κατηφορίζει ο κύριος με το λευκό κουστούμι στη παλιά Θεσσαλονίκη…;

Η παραδοσιακή γειτονιά που γλύτωσε από την καταστροφική πυρκαγιά που αφάνισε πριν από εκατό χρόνια τη Θεσσαλονίκη…

Στη φωτογραφία εποχής ο κύριος με το ολόλευκο κουστούμι του κατηφορίζει τον χωματόδρομο από την Άνω Πόλη. Όμορφη λήψη αν λάβουμε υπόψη μας ότι η φωτογραφία έρχεται από το μακρυνό 1930. Η περιοχή άρχιζε ουσιαστικά από τη βόρεια πλευρά της οδού Αγίου Δημητρίου και περικλειόταν, στις άλλες πλευρές, από τα βυζαντινά τείχη της πόλης που σώζονται σχεδόν ολόκληρα στην περιοχή αυτή.

Ακόμα και σήμερα παραμένουν ζωντανά στοιχεία εκείνης της εποχής. Όπως, εννιά παλιές κρήνες, ένας μουσουλαμνικός «τουρμπές» (τάφος) στην πλατεία Τερψιθέας, τέσσερις βυζαντινές «κινστέρνες» (δεξαμενές ύδατος) καθώς και τμήματα βυζαντινού αγωγού ύδατος κατά μήκος της οδού Ακροπόλεως.

Στην παλαιότερη φωτογραφία του 1916 που ακολουθεί, ο κόσμος κάθεται γύρω από τη βρύση και περιμένει να γεμίσει τις στάμνες του με νερό. Είναι μια χρονιά πριν από την πυρκαγιά που κατέστρεψε την Θεσσαλονίκη. H περιοχή της Άνω πόλης όμως που βρίσκεται βόρεια διασώθηκε.

Πάρα το γεγονός ότι η περιοχή δεν ερευνήθηκε συστηματικά με αρχαιολογικές ανασκαφές, είναι σχεδόν βέβαιο πως στην Ελληνιστική και Βυζαντινή περίοδο δεν είχε κατοικηθεί. Γειτονιές (μαχαλάδες), δημιουργήθηκαν μετά την Τουρκοκρατία, για να πυκνώσουν περισσότερο τα τελευταία χρόνια του 19ου αιώνα, καθώς εκτιμήθηκαν οι κλιματολογικές συνθήκες και η σπουδαία θέα που προσφέρει ο τόπος.

Στην περιοχή της Άνω πόλης, περιλαμβάνονται μερικά από τα πιο σημαντικά μνημεία της Θεσσαλονίκης όπως: τα τείχη με την Ακρόπολη και το Επταπύργιο, ο Όσιος Δαυίδ, η Μονή Βλατάδων και ο βυζαντινός λουτρώνας της πλατείας Κρίσπου.

Ακόμα και σήμερα διασώζεται σε μερικές περιοχές της Άνω πόλης ο παραδοσιακός πολεοδομικός ιστός με τους στενούς λιθόστρωτους δρόμους (καλντερίμια), τα αδιέξοδα, τις μικρές πλατείες και τα ξέφωτα.

Τα κτήρια δεν έχουν τίποτα το πομπώδες και το πολυτελές, είναι φτιαγμένα με φθηνά υλικά. Κτίσματα και αυλές, «χαγιάτια» και «σαχνίσια» (προεξοχές), δρόμοι και ξέφωτα είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της περιοχής.

Περιοχές με παραδοσιακή πολεοδομία και με χαρακτηριστικά κτήρια λαϊκής αρχιτεκτονικής σώζονται μέχρι σήμερα. Η ‘Ανω πόλη με σχετικό Διάταγμα αναγνωρίστηκε ως «παραδοσιακός οικισμός» και πολλά κτίσματα έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέα.

Πηγή: mixanitouxronou.gr