Οι Steely Dan ήταν μπροστά από την εποχή τους — και σε περισσότερα από ένα επίπεδα.
Γιατί θεωρούνται τόσο προχωρημένοι:
Μουσική τελειότητα & παραγωγή
Ο Walter Becker και ο Donald Fagen αντιμετώπιζαν το στούντιο σαν εργαστήριο. Χρησιμοποίησαν δεκάδες κορυφαίους session μουσικούς, κυνηγώντας την απόλυτη εκτέλεση. Αυτό το επίπεδο ηχητικής λεπτομέρειας έγινε στάνταρ δεκαετίες αργότερα.
Σύνθεση πέρα από τα όρια της rock
Ένωσαν rock, jazz, funk, R&B και complex αρμονίες που θύμιζαν περισσότερο jazz συνθέτες παρά τυπικό rock συγκρότημα. Τραγούδια όπως το “Aja” ή το “Deacon Blues” ακόμα διδάσκονται.
Στίχοι κυνικοί, ειρωνικοί, κινηματογραφικοί
Αντί για ρομαντικά κλισέ, έγραφαν για περιθωριακούς, αποτυχημένους, απατεώνες, υπαρξιακή απογοήτευση — με λεπτό χιούμορ και σκοτεινή ειρωνεία. Σαν μικρά διηγήματα μέσα σε τραγούδια.
Αντι-σταρ στάση
Αρνήθηκαν το κλασικό rock star προφίλ, σταμάτησαν τις περιοδείες νωρίς και προτίμησαν την καλλιτεχνική απομόνωση. Κάτι πολύ πιο σύνηθες σήμερα παρά στα ‘70s.
Διαχρονικότητα
Δεν “ακούγονται παλιοί”. Αν βγάζονταν σήμερα, πολλοί θα τους θεωρούσαν avant-garde pop/jazz-fusion.
Οι Steely Dan ήταν ένα αμερικανικό συγκρότημα που ξεχώρισε όσο λίγα στην ιστορία της σύγχρονης μουσικής, όχι μόνο για τον ιδιαίτερο ήχο του αλλά και για τη φιλοσοφία με την οποία αντιμετώπισε τη δημιουργία. Πίσω από το όνομα Steely Dan βρίσκονταν δύο βασικές προσωπικότητες: ο Donald Fagen και ο Walter Becker, οι οποίοι συνεργάστηκαν για περισσότερες από τρεις δεκαετίες, δημιουργώντας έναν μοναδικό συνδυασμό rock, jazz, funk και sophisticated pop.
Η γνωριμία τους έγινε στα τέλη της δεκαετίας του 1960 στο Bard College της Νέας Υόρκης. Ο Becker, κιθαρίστας με αγάπη για τη jazz και το blues, και ο Fagen, πιανίστας και τραγουδοποιός με ιδιαίτερη φωνή και σαρκαστική πένα, ανακάλυψαν γρήγορα ότι μοιράζονταν παρόμοιες αισθητικές ανησυχίες. Και οι δύο επηρεάστηκαν από jazz συνθέτες όπως ο Duke Ellington, από rhythm and blues, αλλά και από τη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο.
Μετά από σύντομες και αποτυχημένες προσπάθειες να καθιερωθούν ως τραγουδοποιοί στο Λος Άντζελες, υπέγραψαν συμβόλαιο με την ABC Records και το 1972 κυκλοφόρησαν το ντεμπούτο άλμπουμ “Can’t Buy a Thrill”. Ο δίσκος γνώρισε εμπορική επιτυχία χάρη σε τραγούδια όπως τα “Do It Again” και “Reelin’ in the Years”, όμως ήδη φαινόταν ότι οι Steely Dan διέφεραν από τα τυπικά rock συγκροτήματα της εποχής. Οι σύνθετες αρμονίες, οι ειρωνικοί στίχοι και η άψογη παραγωγή τους έδιναν ξεχωριστή ταυτότητα.
Αρχικά, οι Steely Dan λειτουργούσαν ως κανονικό συγκρότημα, με σταθερά μέλη και ζωντανές εμφανίσεις. Ωστόσο, μετά το 1974, ο Becker και ο Fagen αποφάσισαν να σταματήσουν τις περιοδείες και να επικεντρωθούν αποκλειστικά στη δουλειά στο στούντιο. Αυτή η απόφαση ήταν ριζοσπαστική για την εποχή, αλλά τους επέτρεψε να εξελίξουν στο έπακρο την τελειομανία τους. Άρχισαν να χρησιμοποιούν κορυφαίους session μουσικούς, επιλέγοντας κάθε φορά εκείνον που ταίριαζε ιδανικά στο εκάστοτε τραγούδι.
Κατά τη δεκαετία του 1970 κυκλοφόρησαν μια σειρά από άλμπουμ που θεωρούνται πλέον κλασικά: “Pretzel Logic”, “Katy Lied”, “The Royal Scam” και, κορυφαίο όλων, το “Aja” (1977). Το “Aja” αποτελεί σημείο αναφοράς για την ποιότητα της παραγωγής του και για τον τρόπο με τον οποίο γεφύρωσε τη rock με τη jazz, χωρίς να χάνει την προσβασιμότητά του στο ευρύ κοινό. Το 1980 ακολούθησε το “Gaucho”, πιο ψυχρό και ηλεκτρονικό, το οποίο όμως ανέδειξε ακόμη περισσότερο την ωριμότητα του ήχου τους.
Οι στίχοι των Steely Dan ξεχώριζαν για τον κυνισμό, την ειρωνεία και τη θεματολογία τους. Αντί για ρομαντικές ιστορίες, περιέγραφαν χαρακτήρες ηθικά αμφίβολους, αποτυχημένους ονειροπόλους και σκοτεινές πτυχές της αμερικανικής ζωής. Αυτή η αφηγηματική προσέγγιση, σε συνδυασμό με τη μουσική πολυπλοκότητα, τους έκανε αγαπητούς τόσο σε απλούς ακροατές όσο και σε μουσικούς.
Μετά το “Gaucho”, οι Steely Dan διαλύθηκαν ουσιαστικά για σχεδόν δύο δεκαετίες. Ο Becker και ο Fagen ακολούθησαν προσωπικές διαδρομές, μέχρι την επανένωσή τους τη δεκαετία του 1990. Το 2000 κυκλοφόρησαν το “Two Against Nature”, που κέρδισε βραβείο Grammy για Άλμπουμ της Χρονιάς, επιβεβαιώνοντας τη διαχρονικότητά τους.
Ο θάνατος του Walter Becker το 2017 σήμανε το τέλος μιας μοναδικής δημιουργικής συνεργασίας. Παρ’ όλα αυτά, η κληρονομιά των Steely Dan παραμένει ισχυρή. Θεωρούνται ένα από τα πιο επιδραστικά και πρωτοποριακά σχήματα της σύγχρονης μουσικής, ένα συγκρότημα που δεν ακολούθησε τις τάσεις, αλλά δημιούργησε τις δικές του.
