(14 Ιουνίου 1928 - 9 Οκτωβρίου 1967)
Σε μια διαρκή αναζήτηση, οι έφηβοι κάθε εποχής πάντα έψαχναν να βρουν πρότυπα που θα μπορούσαν να τα ακολουθήσουν σε όλες τις μορφές της κοινωνικής ζωής. Οι ανησυχίες που προκαλεί η σκέψη για το μέλλον του κάθε νέου, σήμερα, οδηγεί συχνά σε διαφορετικούς δρόμους σκέψης από αυτούς που είχαν συνηθίσει οι νέοι του περασμένου αιώνα.
Το κοινωνικοπολιτικό σύστημα δεν διανύει την καλύτερη εποχή του, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν θα μπορέσει να ανακάμψει, ίσως και σύντομα. Άλλωστε οι τωρινές άσχημες συνθήκες που βιώνει η νεολαία, αποτελούν το καλύτερο εχέγγυο, τουλάχιστον από εμπειρικής πλευράς, ότι σύντομα θα πρέπει να περιμένουμε μια αλλαγή.
Σε παλαιότερες εποχές, οι άνθρωποι συχνά σχεδόν αγιοποιούσαν αυτούς που ξέφευγαν από τα καθιερωμένα και κατάφερναν με τις πράξεις τους να ξεχωρίσουν, ανατρέποντας καταστάσεις σε κοινωνικοπολιτικό επίπεδο.
Οι σύντομες εναλλαγές των προσώπων που βρίσκονται στην επικαιρότητα και η έλλειψη κυρίως ηρωικών πράξεων, των οποίων η τέλεση πηγάζει από ιδεολογικούς λόγους, είναι ένα φαινόμενο που αναδεικνύει ακόμα περισσότερο μορφές όπως ο Che Guevara, που αν και έχουν περάσει αρκετές δεκαετίες από τον βίαιο θάνατό του, το 1967 στη Βολιβία -κάτω από αδιευκρίνιστες, όπως συμβαίνει σε ανάλογες περιπτώσεις, συνθήκες-, αποτελεί το πιο γνωστό σύμβολο επαναστατικότητας για τους νέους.
Η εικόνα του έχει χρησιμοποιηθεί σε δεκάδες διαφορετικά αντικείμενα μετά τον θάνατό του, θα έλεγε κανείς σαν σύμβολο αντίδρασης στο κατεστημένο.
Αυτός ο ξεχωριστός Αργεντινός κατάφερε με τις πράξεις του να κερδίσει την αγάπη και τον θαυμασμό των νέων όλου του κόσμου, που είδαν στην συμπεριφορά του πολλές ενέργειες που θα ήθελαν να κάνουν ίσως και οι ίδιοι. Μάλιστα, για πολλούς από αυτούς ο Che ήταν ένας σύγχρονος Ιησούς.
Πέρα από τις όποιες αντιρρήσεις που ενδεχομένως έχει κάποιος που δεν συμφωνεί με το σύνολο των πεπραγμένων του, από τότε που έγινε γνωστός στον κόσμο, ο Che είναι ένα σύμβολο, που η συμπεριφορά του, πέρα από τη συμμετοχή του σε διάφορες επαναστάσεις σε Νότια Αμερική και Αφρική, είχε συχνά αρκετή σχέση με τον σημερινό ακτιβισμό, που αντιτίθεται στην καθημερινή καταστροφή του πλανήτη μας από ανεύθυνες κυβερνήσεις, που μοναδικό σκοπό έχουν να προστατέψουν τον πλούτο των μεγάλων εταιρειών, αδιαφορώντας για το κόστος που έχουν οι δραστηριότητές τους σε ανθρώπους και φυσικό περιβάλλον.
Τα τελευταία 50 χρόνια, οι αφίσες με το πρόσωπό του είναι κρεμασμένες στα δωμάτια των νέων ή η φωτογραφία του γίνεται φανελάκι, με σαφή την πρόθεση επίδειξης επαναστατικότητας απέναντι στο κατεστημένο. Κανείς άλλος δεν το γνώρισε αυτό.
Με τις πράξεις του έδωσε αφορμή να δημιουργηθούν αρκετές κινηματογραφικές ταινίες και βιβλία που είχαν ως περιεχόμενο τη ζωή του, ενώ αδιάφοροι δεν έμειναν βέβαια και οι μουσικοί, που έγραψαν αρκετά τραγούδια με αναφορά σ' αυτόν.
Ο Μάνος Λοΐζος στο άλμπουμ του Τα τραγούδια του δρόμου, το 1974, ερμήνευσε ο ίδιος το τραγούδι του Τσε: Μια φωτογραφία σου ήρθε και σε μένα. Μια φωτογραφία σου απ' τα ξένα.
Απ' αυτές που κρατάν' οι φοιτητές. Απ' αυτές που ξεσκίζει ο χαφιές.
Απ' αυτές που κρεμάν' οι φοιτητές στην καρδιά τους, Τσε Γκεβάρα.
Έναν χρόνο αργότερα, το 1975, στα Πολιτικά τραγούδια του Θάνου Μικρούτσικου, σε στίχους του Wolf Birman, η Μαρία Δημητριάδη τραγουδούσε το Κομαντάντε Τσε Γκεβάρα: Αυτοί σε φοβούνται, μα εμείς σ' αγαπούμε. Βλέποντας εμπρός στον αγώνα, εκεί που γελάει ο Χάρος, εκεί που ο λαός τέρμα βάζει στη μιζέρια, Κομαντάντε Τσε Γκεβάρα.
Λίγα χρόνια αργότερα, το 1978, στα Τραγούδια της λευτεριάς, ξανά του Θάνου Μικρούτσικου, η Μαρία Δημητριάδη τραγουδούσε σε στίχους του Φώντα Λάδη το Τσε Γκεβάρα: Από την κορφή του Κιλιμάντζαρο σε κράζω, Τσε, ξεχασμένε στα βουνά της Βολιβίας. Τα χρόνια όλα της φωτιάς ξαναμοιράζω, γέψου μαζί μας το φιλί της ουτοπίας.
Το 1979, στο άλμπουμ του Δήμου Μούτση Δρομολόγιο, σε στίχους Νίκου Γκάτσου, ο Μανώλης Μητσιάς τραγουδούσε το Σαν τον Τσε Γκεβάρα: Σαν τον Τσε Γκεβάρα, με μια κιθάρα, βάσανα του κόσμου τώρα τραγουδώ.
Σαν τον Τσε Γκεβάρα, μες στην αντάρα όλα θα τα κάψω κι ας καώ κι εγώ.
Στην ελληνική απόδοση του Hasta Siempre Comandante, τραγούδι που έγραψε ο κουβανός μουσικός Carlos Pueblo αμέσως μετά την είδηση του θανάτου τού Che, ο στίχος είναι γραμμένος από τη Δέσποινα Φορτσέρα και υπάρχουν αρκετές διαφορετικές ερμηνείες σε Ελλάδα και διεθνή χώρο. Εδώ θα μείνει για πάντα το ζεστό το πέρασμά σου.
Φωτιά που ανάβει η ματιά σου, Κομαντάντε Τσε Γκεβάρα. Σαν θρύλος γύρω καλπάζεις. Σαν ευχή και σαν κατάρα, στα στενά της Σάντα Κλάρα το όνειρό σου δοκιμάζεις.
Το τρένο φτάνει τελικά στην Κατερίνη λέγεται το άλμπουμ του 1998, στο οποίο ο Βασίλης Λέκκας τραγουδά τη σύνθεση του Χάρη Παπαδόπουλου Ο μέσα μου Γκεβάρα, με τους χαρακτηριστικούς στίχους του Μανώλη Ρασούλη:
Υαινες σκέψεις κομματιάζουνε το νου, μα ο μέσα μου Guevara τις κάνει τ' αλατιού. Βούδας, Χριστός και Πλάτωνας και Μαρξ, οδός Ερμού οδεύουν στο ουζάδικο να πιουν, να πάν' κι αλλού.
Ο Μάνος Ελευθερίου έγραψε τον στίχο για τη Ρόζα Λούξεμπουργκ του Θάνου Μικρούτσικου, που τραγουδά η Μαρία Δημητριάδη:
Μπλουζάκι χίπικο και παντελόνι τζιν και στην καρδιά ζωγραφισμένος ο Γκεβάρα. Στα πορνοστάσια με ουίσκι και με τζιν παίζουν αλέγκρο την καρδιά μου σε κιθάρα.
Στον διεθνή μουσικό χώρο, ο Phil Ochs στο εισαγωγικό κομμάτι που υπάρχει στο άλμπουμ του The Broadside Tapes εκφράζει τις αντιρρήσεις του για το ότι ο Elvis Presley ήταν η μουσική έκδοση του Che Guevara.
Το 1968 ο γερμανός συνθέτης Hans Werner Henze έγραψε το ορατόριο Das Flob der Medusa, σαν επικήδειο για τον θάνατο του Che. Ωδή στον επαναστάτη ήταν και το Che, που έγραψε λίγο μετά τον θάνατό του η Judy Collins.
Ο αμερικανός μαύρος ράπερ Jay-Ζ στο Black Album, που κυκλοφόρησε το 2003, αναφέρει τον Che στο τραγούδι του Public Service Announcement.
Ενας άλλος αμερικανός ράπερ, ο Common, στο άλμπουμ τού 2005 Be και στο τραγούδι του It's your world εύχεται να μπορούσε να ένιωθε ελεύθερος όπως ο Che.
Αναφορά στον Che κάνουν και οι Rolling Stones στο Indian Girl τραγουδώντας: Mr. Cringo, my father he ain't no Che Guevara, and he's fighting the war on the streets of Masaya.
Οι Manic Street Preachers στο τραγούδι τους Revol αναφέρονται στον Che τραγουδώντας ότι τώρα είναι πια στόχος όλων.
Το συγκρότημα των Rage Against The Machine συχνά χρησιμοποιούσε εικόνες του Che Guevara σε εξώφυλλα των δίσκων του και στις αφίσες των συναυλιών τους. Ενα από τα μέλη τους, ο Tom Morelo, στο προσωπικό του συγκρότημα, τους Nightwatcman, χρησιμοποιούσε φράσεις του Che και έλεγε ότι οι επαναστατικές ιδέες του υπήρχαν συχνά μέσα στα τραγούδια τους και αυτό έκανε τον Che Guevara να είναι ένα αόρατο μέλος τους.
Τραγούδια για τον Che Guevara έγραψαν αρκετοί ιταλοί καλλιτέχνες, όπως οι Angelo Branduardi-1 Aprile 1976, Francesco Guccini-Stagioni και Canzone Per Il Che, Roberto Vecchioni-Celia De La Serna, που ήταν το όνομα της μητέρας τού Che.
Χαρακτηριστική είναι η αναφορά στον Che που κάνει και ο David Bowie στο τραγούδι του Panic in Detroit, όπου ο ήρωας του τραγουδιού του υποτίθεται ότι μοιάζει στον επαναστάτη από την Αργεντινή, που έγινε πρότυπο αντίστασης σε όλο τον πλανήτη.
