Το μεγαλύτερο ψέμα του Τσίπρα: Μας έβγαλε από τα μνημόνια όπως το έχουν κάνει σύνθημα οι φίλοι του ΣΥΡΙΖΑ;

Η Ελλάδα ολοκλήρωσε το τρίτο μνημόνιο στις 20 Αυγούστου 2018, όταν πρωθυπουργός ήταν ο Αλέξης Τσίπρας.

• Η κυβέρνηση Τσίπρα διαπραγματεύτηκε και υπέγραψε το τρίτο μνημόνιο το 2015.

• Το πρόγραμμα διήρκησε μέχρι το 2018, και η επίσημη έξοδος συνέβη επί της δικής του κυβέρνησης.

• Ωστόσο, η χώρα συνέχισε να βρίσκεται υπό ενισχυμένη εποπτεία μέχρι το 2022, κάτι που είναι φυσιολογικό για χώρες που πέρασαν προγράμματα διάσωσης.

Άρα: Ναι, η τυπική έξοδος από το μνημόνιο έγινε επί Τσίπρα, αλλά η εποπτεία και οι δεσμεύσεις συνέχισαν και μετά.

Μετά την έξοδο από την εποπτεία:

• Η οικονομική παρακολούθηση γίνεται με λιγότερο εντατικό τρόπο (π.χ. έλεγχοι κάθε 6 μήνες αντί τρίμηνα).

• Παρόλα αυτά, συνεχίζει να υπάρχει «κανονική» εποπτεία μέσω ευρωπαϊκών μηχανισμών όπως το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο. 

Τι δείχνουν τα στοιχεία σήμερα (2025)

1. Λήξη της ενισχυμένης εποπτείας

   • Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να μην παρατείνει την ενισχυμένη εποπτεία μετά τις 20 Αυγούστου 2022.

   • Το Eurogroup επιβεβαίωσε ότι δεν θα παραταθεί το καθεστώς εποπτείας

   • Η έξοδος ήταν επίσημη: «η Ελλάδα βγαίνει από το καθεστώς ενισχυμένης εποπτείας».

2. Νέα παρακολούθηση

   • Μετά την έξοδο από την ενισχυμένη εποπτεία, η χώρα παρακολουθείται στο πλαίσιο του μεταμνημονιακού εποπτικού πλαισίου („post-programme surveillance“) και μέσω του **Ευρωπαϊκού Εξάμηνου“ (European Semester).

   • Το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο είναι μία πιο “κανονική” διαδικασία αξιολόγησης των οικονομικών πολιτικών των κρατών-μελών, δεν σημαίνει όμως “μνημόνιο” με όλα τα δεσμευτικά μέτρα όπως παλιότερα. 

3. Οικονομική εικόνα 2025

   • Η Κομισιόν προβλέπει “ισχυρή ανάπτυξη” και συρρίκνωση του δημοσιονομικού ελλείμματος για την Ελλάδα. 

   • Αυτό υποδεικνύει ότι η χώρα είναι σε καλύτερη θέση και “επιστρέφει σε κανονικότητα” όσον αφορά την ευρωπαϊκή εποπτεία

Συμπέρασμα

• Η Ελλάδα δεν είναι πλέον σε ενισχυμένη εποπτεία — η εποπτεία με αυστηρούς όρους έληξε τον Αύγουστο του 2022.

• Υπάρχει όμως “κανονική” εποπτεία μέσω ευρωπαϊκών μηχανισμών όπως το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο, που όμως είναι πιο χαλαρή σε σύγκριση με το παλιό μνημόνιο/εποπτεία.

Τι προβλέπεται σήμερα και πώς λειτουργεί η εποπτεία:

Τι προβλέπεται για την εποπτεία της Ελλάδας μετά τα μνημόνια

1. Λήξη της ενισχυμένης εποπτείας

   • Η “ενισχυμένη εποπτεία” έληξε επισήμως στις 20 Αυγούστου 2022.

   • Η απόφαση να μην παραταθεί πάρθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Eurogroup. 

2. Μεταμνημονιακή εποπτεία (Post-Programme Surveillance – PPS)

   • Μετά την ενισχυμένη εποπτεία, η Ελλάδα βρίσκεται σε “post-programme surveillance” (PPS). 

   • Η παρακολούθηση στο πλαίσιο του PPS γίνεται μέσω της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Εξάμηνου (“European Semester”). 

   • Σύμφωνα με το δελτίο τύπου του Eurogroup, η επιστροφή σε «κανοντικό» καθεστώς οικονομικής εποπτείας σχετίζεται με την ολοκλήρωση της αποπληρωμής μεγάλου μέρους του χρέους. 

3. Πότε “τελειώνει” η εποπτεία;

   • Σύμφωνα με αναλύσεις, η εποπτεία PPS προβλέπεται να διαρκέσει “μέχρι η Ελλάδα αποπληρώσει τουλάχιστον το 75% της χρηματοδοτικής συνδρομής” που έλαβε. 

   • Έγγραφα της ελληνικής πλευράς (π.χ. στο prospectus) δείχνουν ότι οι δημοσιονομικοί στόχοι θα παραμείνουν “απαιτητικοί για παρατεταμένη περίοδο”, λόγω του υψηλού δημόσιου χρέους. 

Συμπέρασμα

• Η ενισχυμένη εποπτεία τελείωσε τον Αύγουστο του 2022.

• Η Ελλάδα παραμένει σε μεταμνημονιακή εποπτεία (PPS), που όμως είναι πιο “χαλαρή” από την ενισχυμένη.

• Αυτή η εποπτεία αναμένεται να συνεχιστεί για αρκετά χρόνια, όσο η χώρα έχει σημαντικό χρέος και πρέπει να τηρεί συγκεκριμένους δημοσιονομικούς στόχους.

Δεν υπάρχει “σκληρή” ημερομηνία που εγγυάται ότι η Ελλάδα θα σταματήσει εντελώς κάθε μορφή εποπτείας — αλλά υπάρχουν προβλέψεις και σημεία – κλειδιά:

Τι προβλέπεται για το πότε μπορεί να τελειώσει πλήρως η εποπτεία (2025–2030 και μετά)

1. Παρακολούθηση μέχρι αποπληρωμής 75% των δανείων

   • Σύμφωνα με το EEA, η εποπτεία θα συνεχιστεί “μέχρι η Ελλάδα αποπληρώσει το 75% των δανείων” που έλαβε

   • Αυτό θέτει ως ορόσημο έτος 2059 με βάση τον τρέχοντα σχεδιασμό. 

   • Άρα, ενδεχομένως να υπάρχει παρακολούθηση (μεταμνημονιακή) για δεκαετίες, αν δεν αλλάξουν οι όροι.

2. Τύπος εποπτείας μετά το 2022

   • Η “ενισχυμένη εποπτεία” (enhanced surveillance) έληξε τον Αύγουστο του 2022. 

   • Από εκεί και πέρα, η Ελλάδα βρίσκεται σε “μεταμνημονιακή εποπτεία” (post-programme surveillance), με αξιολογήσεις κάθε εξάμηνο. 

   • Αυτό σημαίνει ότι η εποπτεία είναι “χαλαρότερου τύπου” σε σύγκριση με τα μνημόνια, αλλά δεν έχει εξαλειφθεί εντελώς.

3. Το οικονομικό πλαίσιο και η βιωσιμότητα του χρέους

   • Σύμφωνα με την 4η μεταμνημονιακή έκθεση επιτήρησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Ελλάδα διατηρεί τη δυνατότητα εξυπηρέτησης του χρέους της. 

   • Παράλληλα, στο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα Δημοσιονομικής Στρατηγικής για 2025–2028, προβλέπεται μείωση του χρέους κατά τουλάχιστον 1% του ΑΕΠ ετησίως, κάτι που θα βοηθήσει στη βελτίωση της δημοσιονομικής εικόνας. 

Συμπέρασμα (πρόβλεψη)

• Η πλήρης “εξόρθηση” από οποιαδήποτε εποπτεία δεν αναμένεται σύντομα (τουλάχιστον με το τρέχον σχέδιο), λόγω της δέσμευσης ότι η εποπτεία συνεχίζεται μέχρι 75% αποπληρωμής των δανείων (οπότε πιθανό σημείο “τέλους” είναι το 2059).

• Μέχρι τότε, η μορφή εποπτείας είναι πιο “ήπια” (με εξάμηνες αξιολογήσεις), αλλά παραμένει σημαντική.

• Παράγοντες που μπορούν να αλλάξουν αυτή την πορεία: πρόωρη αποπληρωμή χρέους, αναδιαρθρώσεις, ή αλλαγές σε ευρωπαϊκούς όρους εποπτείας.

• Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έστειλε επιστολή προς τον Έλληνα Υπουργό Οικονομικών (Χρήστο Σταϊκούρα) όπου ο Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος της Κομισιόν Valdis Dombrovskis και ο Επίτροπος Οικονομίας Paolo Gentiloni αναγνώρισαν ότι η Ελλάδα έχει εκπληρώσει τις δεσμεύσεις της. 

• Η απόφαση / δήλωση στο Eurogroup στις 16 Ιουνίου 2022 έγινε υπό την προεδρία του Paschal Donohoe, που ήταν τότε Πρόεδρος του Eurogroup. 

• Το τρίτο πρόγραμμα διάσωσης (το “τρίτο μνημόνιο”) έληξε στις 20 Αυγούστου 2018.

• Η Ελλάδα μετά την λήξη εισήλθε σε μετα-προγραμματική παρακολούθηση (“post-programme monitoring”). 

• Το Μνημόνιο (MoU) του τρίτου προγράμματος έχει υπογραφεί το 12 Ιουλίου 2015 από την ελληνική κυβέρνηση του Τσίπρα και από την Κομισιόν εκ μέρους των χωρών της ευρωζώνης. 

• Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η ΕΚΤ και το ΔΝΤ (“Troika”) ήταν οι θεσμοί που είχαν “επόπτευση” στο πρόγραμμα διάσωσης. 

Άρα, δεν υπήρχε κενό “παράτασης” μνημονίου το 2018 — απλά το πρόγραμμα τελείωσε και άρχισε μια νέα μορφή παρακολούθησης.

Τι λένε τα επίσημα έγγραφα του 2018

• Στις 21 Ιουνίου 2018, το Eurogroup συμφώνησε σε ένα πλαίσιο εποπτείας (“surveillance framework”) που θα ισχύσει μετά τη λήξη του προγράμματος. 

• Στη δήλωση του Eurogroup στις 22 Ιουνίου 2018 περιλαμβάνονται συγκεκριμένες πολιτικές δεσμεύσεις από την ελληνική πλευρά και όροι εποπτείας (“Policy commitments … against agreed deadlines”) για τη μεταπρογραμματική περίοδο. 

• Σύμφωνα με το πρακτικό συνοψιστικό (“summing-up letter”) του Eurogroup από τη συνεδρίαση της 21ης Ιουνίου 2018, προβλέπεται ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα “ενεργοποιήσει” την “ενισχυμένη εποπτεία” (enhanced surveillance). 

• Στη συνέχεια, όπως αναφέρεται από τον Eurogroup τον 3 Δεκεμβρίου 2018, η Επιτροπή έκανε μια “απόφαση” στις 11 Ιουλίου 2018 για την ενεργοποίηση του πλαισίου “enhanced surveillance” για την Ελλάδα.

• Στην έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδας για το 2018 αναφέρεται ότι η σύμβαση χρηματοδοτικής διευκόλυνσης έληξε στις 20 Αυγούστου 2018, και ότι “ένταξη … σε πλαίσιο ενισχυμένης εποπτείας” έγινε με σχετική απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις 11 Ιουλίου. 

Συμπέρασμα

• Δεν υπήρξε “παράταση μνημονίου” το 2018, αλλά συμφωνήθηκε μεταπρογραμματική επιτήρηση (“enhanced surveillance”) σε επίπεδο Eurogroup.

• Η ενεργοποίηση της ενισχυμένης εποπτείας έγινε με απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (11 Ιουλίου 2018) και όχι με απλή “υπογραφή από Έλληνα υπουργό”.

• Αυτή η απόφαση βασίστηκε σε πολιτικές δεσμεύσεις από την ελληνική κυβέρνηση όπως συμφωνήθηκαν στο Eurogroup τον Ιούνιο 2018.