Σε συνέντευξη που μου έδωσε στο ραδιόφωνο η Renee Papas, πρώην σύζυγος του αμερικανού παραγωγού μουσικής Jerry Wexler, έφερε στη μνήμη μου τη συνεισφορά αυτού του ανθρώπου στη σύγχρονη μουσική, που ήταν τόσο σημαντική ώστε να του δώσει μια θέση στις μουσικές εγκυκλοπαίδειες, δίπλα στους μεγάλους ερμηνευτές, φαινόμενο σπάνιο για μουσικό παραγωγό.
Ο Jerry είχε γεννηθεί στις 10 Ιανουαρίου του 1917 στο Μπρονξ της Νέας Υόρκης και μεγάλωσε στην περιοχή του Μανχάταν περνώντας τον περισσότερο ελεύθερο χρόνο του τριγυρνώντας στα κλαμπ του Χάρλεμ, όπου άκουγε τη μουσική που έπαιζαν οι μαύροι της εποχής, και το Γκρίνουιτζ Βίλατζ, που πάντα φιλοξενούσε κάθε νέα μουσική τάση.
Τελειώνοντας τη στρατιωτική του θητεία και ολοκληρώνοντας τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο του Κάνσας ασχολήθηκε αρχικά με τη δημοσιογραφία και στην περίοδο 1948-51 έγραφε για το μουσικό περιοδικό Billboard, το οποίο εγκατέλειψε όταν δεν θέλησε να συμβιβαστεί με τους περιορισμούς που επέβαλε η εποχή του στρατηγού McCarthy.
Στην περίοδο που εργάστηκε για το Billboard, στις αρχές της δεκαετίας του '50, βοήθησε στη μετονομασία του καταλόγου με τις επιτυχίες των μαύρων, από Race records σε Rhythm and Blues, όρος που θα καθιερωθεί για να προσδιορίζει τη μαύρη μουσική για τα επόμενα χρόνια, μέχρι να αλλάξει σε Soul, ονομασία που και πάλι προήλθε από τον ήχο που δημιούργησαν καλλιτέχνες όπως οι Aretha Franklin, Otis Redding, Ray Charles, Wilson Pickett και άλλοι, για τους οποίους έκανε την παραγωγή αυτός ο διορατικός Αμερικανός.
Το 1953 μαζί με τους αδελφούς Ahmet και Nesuhi Ertegun δημιουργούν την εταιρεία Atlantic και την ίδια χρονιά είναι αυτοί που κάνουν τα φωνητικά σε τραγούδια όπως το Shake, Rattle and Roll του Joe Turner, που θεωρείται ένα από τα πρώτα τραγούδια που δημιούργησαν τον επερχόμενο ήχο του ροκ εν ρολ.
Το 1987 ο νεοσύστατος τότε οργανισμός του Rock and Roll Hall Of Fame αναγνώρισε το έργο του στη μοντέρνα μουσική και τον έκανε μέλος του μόλις στη δεύτερη χρονιά της δημιουργίας του, γεγονός ιδιαίτερα τιμητικό.
Ο Jerry Wexler βέβαια, παρ' όλο που αργότερα θα κάνει παραγωγές σε καλλιτέχνες όπως οι Dire Straits, Bob Dylan, Allman Brothers, Dr. John, Carlos Santana, η Dusty Springfield στο περίφημο άλμπουμ Dusty In Memphis και άλλοι, ενώ θα υπογράψει για την Αμερική το συγκρότημα των Led Zeppelin, δεν ενδιαφερόταν άμεσα για το ροκ εν ρολ, αλλά είχε αφιερώσει τη ζωή του από τη δεκαετία του '50 στη μουσική των μαύρων, βλέποντας ότι ήταν αυτοί που δημιουργούσαν τους νέους ήχους αξιοποιώντας τις μουσικές τους κληρονομιές από τα γκόσπελ, τα μπλουζ και το σουίνγκ.
Οι παραγωγές του είχαν σκοπό και τα κατάφεραν να φέρουν τη μαύρη μουσική κοντά στον πολύ κόσμο, και ήταν αυτός που οργάνωσε την ηχογράφηση του Ι Got Α Woman το 1954 από τον Ray Charles, αλλάζοντας μια για πάντα τη μουσική του κατεύθυνση.
Στην πραγματικότητα όμως απλώς άφησε τον μεγάλο μαύρο τραγουδιστή να κάνει ακριβώς αυτό που ήθελε σε μια εποχή που οι πάντες ήταν συντηρητικοί και δεν ήταν εύκολες οι μουσικές αλλαγές.
Μερικά χρόνια νωρίτερα, όταν ακόμη ήταν ρεπόρτερ στο Billboard, έπεισε την Patti Page να ηχογραφήσει το τραγούδι τού 1947 Tennessee Waltz, που έγινε τεράστια επιτυχία και ξεπέρασε τότε τα 3 εκατ.αντίτυπα.
Μοναδική ήταν και η συμμετοχή του στην καριέρα της Aretha Franklin, με την οποία ηχογράφησε 14 άλμπουμ αλλάζοντας εντελώς τη μουσική της κατεύθυνση και τους στόχους της, που ήταν να γίνει μια μαύρη Barbra Streisand, κάνοντάς την τη βασίλισσα της Soul, με την ηχογράφηση τραγουδιών όπως τα Respect, Since You've Been Gone, Chain Of Fool, που πέρα από τη μουσική σχέση τους με την εκκλησιαστική μουσική ανέδυαν και τη μοναδική σεξουαλικότητά της.
Ο ήχος που δημιούργησε εκείνη την εποχή, στα μέσα σχεδόν της δεκαετίας του '60, κατάφερε να βρει ταυτόχρονα ανταπόκριση από λευκούς και μαύρους, όπως είχε κάνει σχεδόν την ίδια περίοδο και ο ήχος της εταιρείας Μοτάουν, που δημιούργησε στο Ντιτρόιτ ένας άλλος μεγάλος διορατικός, αλλά μαύρος, ο Berry Gordy Jr., που κατάφερε κι αυτός να προσελκύσει λευκούς και μαύρους με τους ήχους των τραγουδιών της εταιρείας του.
Ο Jerry πέθανε στις 15 Αυγούστου του 2008 αφήνοντας πίσω του έναν τεράστιο αριθμό δίσκων με παραγωγές του, παραγωγές που άρχισαν με το συγκρότημα των Drifters, την LaVern Baker, τη Ruth Brown και τον Clyde McPhatter, που αρχικά ήταν ο τραγουδιστής στους Drifters.
Είχα την ευκαιρία να γνωρίσω τον Wexler και να μιλήσω μαζί του πριν από 30 χρόνια και από τα αποσπάσματα από τις τότε συνομιλίες μας σας μεταφέρω μερικές από τις απόψεις του για τα ονόματα που συνεργάστηκε και γενικά για τη μουσική.
«Ο Ray Charles ήταν ένας από τους μεγαλύτερους μουσικούς που γνώρισα στη ζωή μου. Τα πάντα ήταν το συγκρότημά του, που αποτελούνταν από τέσσερα κόρνα και τρία ρυθμικά, καθόλου κιθάρες και το πιάνο έπαιζε σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του ήχου του, όπως και τα κορίτσια που τον συνόδευαν στα φωνητικά.
»Η Aretha Franklin είχε μια απλότητα που σε άφηνε άναυδο, ήταν μια γνήσια και συνεσταλμένη γυναίκα, χωρίς στολίδια, που είχε όμως μόνιμα προβλήματα στην προσωπική της ζωή, που παρ' ότι της προκαλούσαν ανασφάλεια, τα ξεχνούσε με του που έμπαινε στο στούντιο, όπως άλλωστε και ο Ray Charles, που ένιωθε ενοχές σχεδόν για τα πάντα, ίσως λόγω των προβλημάτων που είχε συνήθως με την ηρωίνη.
»Ντροπαλός σαν άνθρωπος ήταν και ο Otis Redding, με τον οποίο δεν έτυχε να συνεργασθώ ως παραγωγός, αλλά ήμουν πολύ κοντά του ως εκπρόσωπος της δισκογραφικής του εταιρείας και έκανα τη μείξη του The Dock Of The Bay.
»Αλλοι δύο μαύροι τραγουδιστές που με εντυπωσίασαν ήταν οι Wilson Pickett και Solomon Burke, με τους οποίους συνεργαστήκαμε σε αρκετά τραγούδια, με μοναδικό πρόβλημα τον ανταγωνισμό που υπήρχε μεταξύ τους.
»Η εταιρεία Atlantic έκανε στη Νέα Υόρκη για το ρυθμ εντ μπλουζ το αντίστοιχο αυτού που έκανε για το ροκ εν ρολ ο Sam Philips με την εταιρεία Sun και καλλιτέχνες όπως οι Elvis Presley, Roy Orbison, Jerry Lee Lewis και Jonnh Cash, στο Μέμφις του Τενεσί· και οι δύο εταιρείες όμως δεν έβρισκαν εύκολα τρόπο να ακουστούν τα τραγούδια τους στο αμερικανικό ραδιόφωνο, που προτιμούσε να παίζει τότε τραγούδια του Perry Como και της Rosemarie Clooney.
»Εμείς είχαμε μάλιστα ένα επί πλέον πρόβλημα, αφού οι λευκοί καλλιτέχνες αντέγραφαν σχεδόν αμέσως και γνώριζαν επιτυχία με τα τραγούδια των μαύρων καλλιτεχνών μας.
Ετσι κι εμείς αναγκαστήκαμε να βάλουμε λίγο νερό στο κρασί μας και να κάνουμε τον ήχο μας λίγο πιο προσιτό για τα αυτιά των λευκών, με επακόλουθο το να γίνουμε αποδεκτοί από το ραδιόφωνο».
Ο Wexler που είχε έρθει τότε στην Ελλάδα με την Ελληνοαμερικανίδα γυναίκα του Rennee Papas, είχε πρόσφατα συνεργαστεί με τους Dire Straits στη δημιουργία του άλμπουμ τους Communique και μου έλεγε ότι εκμεταλλεύτηκε την ομοιότητα του ήχου τους με αυτήν του Bob Dylan και κατάφερε να τους επιβάλει στην Αμερική.
Η λίστα με τους καλλιτέχνες που συνεργάστηκε στα σχεδόν 50 χρόνια που έκανε παραγωγές, είναι ατελείωτη και περιλαμβάνει ονόματα, όπως οι Etta James, Cher, Booby Darin, Donovan, Electric Flag, Willie Nelson, King Curtis, Sam and Dave, Staple Singers, Wishbone Ash και δεκάδες άλλους.
