Από τον Κώστα Ζουγρή
Ισως δεν υπάρχει άλλη λέξη στην κοινωνική μας συμπεριφορά που να μας έχει απασχολήσει περισσότερο από τη λέξη λάθος. Πόσες φορές δεν αναρωτιέται κανείς μετανιωμένος για κάποια λανθασμένη, όπως αποδείχτηκε αργότερα, ενέργειά του.
Αυτήν την εβδομάδα τα ΜΜΕ ασχολήθηκαν με το λάθος του ΔΝΤ που προκάλεσε πολλές συζητήσεις, αλλα και διαφορετικές ερμηνείες, γιατί ένα λάθος μπορεί να αδικεί κάποιον, αλλά παράλληλα ίσως ευνοεί άλλους.
Ειδικά, όμως, στις ερωτικές σχέσεις συνήθως επαναλαμβάνουμε το ίδιο λάθος δικαιώνοντας στιχουργούς, όπως ο Παύλος Πρόγιας που το 1960 σε μουσική του Λυκούργου Μαρκέα έγραφε το Λάθος η αγάπη μας:
Η ιστορία μας που πέρασε άφησε ανάμνηση πικρή γιατί καθόλου δεν μ' αγάπησες,
γιατί ήσουν πάντοτε σκληρή, γι' αυτό στο λέω κατά βάθος που σ' αγαπούσα ήταν λάθος.
Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία, πάλι, παραπονούνται ότι άλλαξε ο κόσμος και τίποτα δεν είναι όπως παλιά, παραβλέποντας το ότι οι αλλαγές δεν συνέβησαν μόνο στη σημερινή εποχή, αλλά συνεχίζουν να επιτελούνται σε καθημερινή βάση, απλώς σε κάποια φάση της ζωής μας αδυνατούμε να τις παρακολουθήσουμε.
Ο Σταμάτης Σπανουδάκης το 1990, με το Λάθος εποχή, που άνοιξε τον δρόμο στην καριέρα του Πέτρου Γαϊτάνου, περιγράφει γλαφυρά τα καθημερινά ανθρώπινα λάθη:
Λάθος εποχή ήταν να βρεθούμε.
Λάθος εποχή είναι αυτή που ζούμε
Τι να πω εγώ, τι να πεις κι εσύ. Λάθος εποχή, τ' όνειρο τελειώνει, λάθος εποχή, τι να ξημερώνει. Ποιος μπορεί να πει, ποιος μπορεί να δει.
Κι έτσι σ' αγαπώ κι έτσι σε αγγίζω
κι αν σε χάνω εδώ, κάπου σε κερδίζω
Λάθος εποχή ξεκινάμε πάλι.
Λάθος εποχή, πάμε για μιαν άλλη.
Φτάνει εγώ κι εσύ να 'μαστε μαζί.
Η εξήγηση για τα λάθη μας είναι απλή, σύμφωνα με τον Σταμάτη Σπανουδάκη και στο Αυτά παθαίνει μάτια μου, που τραγουδά η Ελένη Βιτάλη: Δεν είναι πως δεν έκανα ούτε πως δεν αξίζω ούτε και πως τα λάθη μου δεν τα αναγνωρίζω. Αυτά παθαίνει μάτια μου όποιος πολύ αγαπάει, πετάει μέσα στα σύννεφα, στη γη παραπατάει.
Ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου αναγνωρίζει την ανθρώπινη αδυναμία να είναι κανείς επιρρεπής στα λάθη και στο Ασε με να κάνω λάθος, του Ανδρέα Τσιλιφώνη, τραγουδά: Ασε με να κάνω λάθος, μην παριστάνεις τον Θεό. Δεν μ' αρέσουν οι σωτήρες,
δεν γουστάρω να σωθώ, δεν πειράζει αν μετά θα μετανιώσω, δεν τρέχει τίποτα αν διπλά θα κουραστώ. Δεν με νοιάζει απογοήτευση αν νιώσω, αφού ξέρω πώς έπαιξα κι εγώ.
Ο Κώστας Τουρνάς έχει επίσης την ίδια άποψη και δεν μετανιώνει για τα λάθη του, αφού είναι γνωστό ότι είμαστε γεννημένοι για να κάνουμε λάθη:
Ποιος θα τονίσει τα χιλιάδες λάθη μου.
Να μου τονίσω άλλα χίλια και τ' αμέτρητα τα πάθη μου.
Βάθη απύθμενα να συναντάει πάντα η σκέψη μου.
Να διορθώνω τ' αδιόρθωτα είναι η τέρψη μου.
Από τη νεότερη ερμηνεία στο Δεν μετανιώνω του 1980, με τον ίδιο τον Τουρνά.
Υπάρχουν βέβαια και οι αισιόδοξοι, όπως η Αννα Βίσση, αλλά αυτό συμβαίνει μόνο σε τραγούδια όπως το Καλημέρα καινούργια μου αγάπη: Καλημέρα, καινούργια μου αγάπη, καλημέρα, καινούργια ζωή!. Από σήμερα τέλος τα λάθη, φτάνει να 'μαστε πάντα μαζί.
Από τα πιο ωραία τραγούδια της περασμένης δεκαετίας ήταν Το λάθος, του Αντώνη Βαρδή, σε στίχους της Βίκυς Γεροθόδωρου και με ερμηνεύτρια τη Μελίνα Ασλανίδου: Μόνη στης ζωής την άκρη άλλη μια φορά. Εμειναν τα όνειρα μισά.
Στέγνωσε ξανά το δάκρυ μέσα στην ψυχή κι έγινε αλμύρα στην πληγή.
Θέλω να σου πω αντίο, όμως δεν μπορώ, μένω μες στο λάθος μου να ζω
Ο,τι μου ζήτησες δίνω κι ένα σου ζητώ να 'ρχεσαι κι εγώ να ξαναζώ.
Συχνά οι άνδρες κατηγορούν τις γυναίκες για τα λάθη τους, ο Κώστας Μακεδόνας έγραψε τους στίχους και τραγουδά σε μουσική του Χρήστου Νικολόπουλου το Εκανες το λάθος: Τώρα όσο κι αν θες να σ' αγαπώ σ' έχω πια ξεχάσει και δεν θέλω να σε δω, τώρα όσο κι αν θες να σ' αγαπώ
δεν γυρίζω πίσω, δεν μπορώ. Εκανες το λάθος, άφησες το πάθος κι έφυγες μες στη νυχτιά, έκανες κομμάτια όρκους και παλάτια και την άδεια μου καρδιά.
Πιο σκληρός ο Στράτος Διονυσίου, την κατηγορεί, σε μουσική του Γιώργου Χατζηνάσιου και στίχους Τάσου Οικονόμου: Ημουνα μοναχοπαίδι, ήμουνα μοναχογιός κι έχω γίνει ψυχοπαίδι, κι έχω γίνει παραγιός.
Στη δική σου την καρδιά, αφιλότιμη, πόσο λάθος με μετράς, αφιλότιμη.
Πέφτεις σε λάθη τραγουδούσε το 1948 η Σωτηρία Μπέλλου μαζί με τον συνθέτη Βασίλη Τσιτσάνη: Πέφτεις σε λάθη, τι έχεις πάθει και κάθε μέρα βρίζεις και γελάς,
με πικραίνεις, σαν ξένο με κοιτάς και στο ρέμα με τραβάς.
Ο Γιώργος Παρασυρός στο Συμβιβαζόμαστε, σε μουσική του Γιώργου Χατζηνάσιου και με ερμηνεύτρια τη Μαρινέλλα, μας επισημαίνει ένα από τα μεγαλύτερα ανθρώπινα λάθη, την άρνηση να δούμε την πραγματικότητα και την εμμονή μας να συντηρούμε στη ζωή μας συχνά αρρωστημένες καταστάσεις: Συμβιβαζόμαστε, δεν χωριζόμαστε
κι αυτό είναι λάθος. Υποκρινόμαστε πως αγαπιόμαστε τάχα με πάθος.
Ο Πέτρος Δουρδουμπάκης έχει γράψει το Μη σταματάς για την Ελένη Λεγάκη, στο οποίο θέτει την έννοια του λάθους στη σωστή διάσταση όσον αφορά τις ανθρώπινες σχέσεις:
Κανείς δεν ξέρει ο χρόνος τι θα φέρει κι αν κάνεις λάθος στο νέο σου το πάθος.
Μα θα 'μαι εδώ και θα σε περιμένω, σαν ένα κάρβουνο για πάντα αναμμένο.
Συνώνυμο του λάθους είναι το σφάλμα, που ειδικά στο λαϊκό μας τραγούδι έχει συχνή παρουσία.
Η Πόλυ Πάνου το 1960 ήταν η δημοφιλέστερη τραγουδίστρια της χώρας μας και μέσω του Θόδωρου Δερβενιώτη αναγνώριζε τα λάθη της. Ενα σφάλμα έκανα λεγόταν μία από τις μεγάλες επιτυχίες της, που ξανάφερε στην επικαιρότητα το 1992 η Ελένη Τσαλιγοπούλου: Δεν έχεις το δικαίωμα ένα παλιό μου σφάλμα
να μου το φέρνεις μες το νου πάλι κάθε φορά. Το πλήρωσα μες στη ζωή
με πόνο και με κλάμα, γι' αυτό θα πρέπει τώρα εσύ να με κερνάς χαρά.
Ο Στέλιος Καζαντζίδης παραδέχεται τα σφάλματά του σε αρκετές επιτυχίες του, Κάτω απ' το πουκάμισό μου, Αν είναι η αγάπη έγκλημα, Τα σφάλματα είναι για τους ανθρώπους, Την πόρτα μη μου κλείνεις. Το σφάλμα του παραδέχεται και ο Πάνος Γαβαλάς στο Μπορεί να έφυγες: Γιατί σαν άνθρωπος σε σφάλμα έπεσα που σε αγάπησα αληθινά,
ενώ δεν άξιζες κι ούτε σου έπρεπε να 'χεις στα χέρια σου τέτοια καρδιά.
Ο Γιώργος Κοινούσης δίνει την εξήγησή του για τα σφάλματα που διαπράττουμε στο Ανθρωποι είμαστε, μέσω της Δούκισσας.
Ο κατάλογος με τα τραγούδια για τα λάθη μας είναι ατελείωτος και συγκρίνεται μόνο με τα λάθη που κάνει ο καθένας από εμάς, αλλά τα παραδέχεται συνήθως με αρκετή καθυστέρηση.
Στο ξένο τραγούδι το (If Loving You Is Wrong) Ι Don't Want Το Be Right, επιτυχία του 1972 από το χώρο της μουσικής σόουλ, δίνει μια άλλη διάσταση σ' ένα θέμα που πάντα είχε στενή σχέση με τον έρωτα, όπως π.χ. στο My Mistake (Was Το Love You), του Marvin Gaye με την Diana Ross (1974), ή το Right Or Wrong (Ι'll Be With You) της Wanda Jackson.
