(8 Μαΐου 1911 - 16 Αυγούστου 1938)
Οι φήμες που περιβάλλουν την ιστορία της ζωής των μεγάλων ονομάτων στον μουσικό χώρο είναι συνηθισμένο φαινόμενο και συχνά παίρνουν πολύ μεγαλύτερες διαστάσεις όταν αφορούν καλλιτέχνες που φεύγουν από τη ζωή σε νεαρή ηλικία, πριν ολοκληρωθεί το έργο τους, που προμηνυόταν να είναι σημαντικό.
Κυρίαρχη μορφή σ' αυτές τις ιστορίες αποτελεί ο μαύρος κιθαρίστας των μπλουζ Robert Johnson, ο οποίος, αν και έχουν περάσει περισσότερα από 70 χρόνια από τον θάνατό του, συνεχίζει να αποτελεί μία από τις πιο αινιγματικές και μυστηριώδεις φυσιογνωμίες.
Ο Robert Johnson, ένας από τους θρύλους της αμερικανικής μουσικής, ήταν αυτός που ένωσε με τα 29 μόλις τραγούδια που πρόλαβε να ηχογραφήσει όσο ζούσε, το κάντρι μπλουζ με το επερχόμενο μπλουζ, που θα κυριαρχούσε στις αμερικανικές Πολιτείες του Νότου και στη συνέχεια θα επεκτεινόταν σε όλη την Αμερική, αποκτώντας φανατικούς φίλους και στον υπόλοιπο κόσμο.
Γεννημένος στο Hazlehurst του Μισισίπι, το 1911, από νεαρή ηλικία άρχισε να παίζει μπλουζ προσπαθώντας να μιμηθεί ονόματα όπως οι Charlie Patton και Son House.
Στα δύσκολα χρόνια των αρχών της δεκαετίας του '30, με νωπή την οικονομική καταστροφή, ο Johnson περιόδευε τον αμερικανικό νότο παίζοντας μπλουζ, αλλά και γνωστά τραγούδια από άλλα είδη που κυριαρχούσαν εκείνη την περίοδο, για να μπορέσει να επιζήσει. Μαζί με τον φίλο του Johnny Shines ταξίδεψε μάλιστα και σε μεγαλύτερες πολιτείες, όπως St. Louis, Detroit και Chicago.
Οι ηχογραφήσεις του που τελικά διασώθηκαν και κυκλοφόρησαν σε δίσκους, έγιναν σε δύο διαφορετικές περιόδους, τον Νοέμβριο του 1936 και τον Ιούνιο του 1937.
Στις 13 Αυγούστου του 1938 η ζωή του θα λάβει τέλος ύστερα από 3 μέρες παραμονής στο κρεβάτι, όταν δηλητηριάστηκε από έναν ζηλιάρη σύζυγο μιας γυναίκας που έβλεπε σε μία από τις μικρές πόλεις της περιοδείας του, το Three Forks.
Από τα 29 τραγούδια που ηχογράφησε, τα 22 κυκλοφόρησαν σε δίσκους 78 στροφών και ήταν αρκετά για να τον χαρακτηρίσουν τον σημαντικότερο σε επιρροή καλλιτέχνη των μπλουζ και αυτόν που τα τραγούδια του όπως τα Terraplane Blues, Rambling On My Mind, Ι Believe Ι'll Dust My Broom, Cross Road Blues, Love In Vain και Sweet Home Chicago, θα βάλουν τον θεμέλιο λίθο για τη μουσική που θα εξελιχθεί αρκετά χρόνια αργότερα σ' αυτό που ονομάστηκε ροκ εντ ρολ.
Η υπερφυσική ιστορία που καλύπτει τα τελευταία χρόνια της ζωής του μέσω της υποτιθέμενης συμφωνίας με τον Διάβολο, είχε όλα τα συστατικά για να τον κρατήσει στην αιωνιότητα και να εξάψει τη φαντασία ακόμα και μιας αναπτυγμένης κοινωνίας που πάντα αναζητεί σύμβολα σε όλους τους χώρους της ανθρώπινης δραστηριότητας.
Μια συμφωνία με τον Διάβολο πάντα συγκινούσε τους ερευνητές, που συχνά αναζητούν την επιβίωση ενός μύθου που εμφανίστηκε για πρώτη φορά πριν από πολλά χρόνια, καθώς η ανθρώπινη συνείδηση δεν έχει καταφέρει ακόμη να αποστασιοποιηθεί από τις θρησκευτικές αντιλήψεις σχετικά με τέτοιου είδους συμφωνίες.
Εκατοντάδες μύθοι και θρύλοι σε όλους τους λαούς έχουν ως κεντρικό θέμα τη συμφωνία του ανθρώπου με το υπερφυσικό για την αύξηση των ατομικών ικανοτήτων, την επιστροφή στη νιότη και γενικά για την επίτευξη κάποιου στόχου που βρίσκεται πέρα από τα όρια της ανθρώπινης δυνατότητας.
Πάντα βέβαια αυτοί οι μύθοι δημιουργούνται από τον ίδιο τον άνθρωπο. Στην περίπτωση του Robert Johnson, η ιστορία ακολουθεί αυτήν του Faust, του ήρωα του Γκαίτε, που η περιπλανώμενη ζωή του είχε μερικές ομοιότητες με αυτή του Johnson.
Το σταυροδρόμι που δημιουργείται από τη συμβολή των δρόμων 61 και 49 στο Clarksdale, ή για άλλους αυτό μεταξύ των δρόμων 1 και 8 είναι αυτά που συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον των φίλων του μπλουζ ως τοποθεσίες όπου έγινε η συμφωνία. Αυτό βέβαια δεν μπορεί να αποδειχθεί, αλλά το Traveling Riverside Blues, που είναι ένα από τα πιο γνωστά τραγούδια του-και αυτό που αρκετά χρόνια αργότερα θα διασκευασθεί ως Crossroads, από τον Eric Clapton και τους Cream, ενώ και οι Led Zeppelin θα χρησιμοποιήσουν στίχους του για το δικό τους Lemon Song- αναφέρει στους στίχους του ότι ο τραγουδιστής ταξιδεύει προς το Rosdale, όπου και βρίσκεται το υποτιθέμενο σταυροδρόμι.
Ο θρύλος για τους μοντέρνους φίλους των μπλουζ λέει ότι ο νεαρός τότε Robert Johnson ζούσε σε μια φυτεία του Μισισίπι και όπως πολλοί συνομήλικοί του ονειρευόταν κι αυτός να γίνει μεγάλος μουσικός στον χώρο των μπλουζ. Κάποια βραδιά του Οκτώβρη, γύρω στα μεσάνυχτα με ολόγιομο φεγγάρι, ο νεαρός μαύρος συνάντησε στο σταυροδρόμι της ιστορίας έναν μεγαλόσωμο μαύρο που του πήρε την κιθάρα του και έπαιξε μερικά τραγούδια στον έκπληκτο Johnson μεταφέροντάς του μια μοναδική δεξιοτεχνία.
Οπως δήλωσε αργότερα ο ιστορικός των μπλουζ Alan Lomax, στη δεκαετία του '30 οι περισσότεροι από τους μαύρους μουσικούς έβλεπαν τους εαυτούς τους σαν παιδιά του «διαβόλου» και αυτή η άποψη υπάρχει σε πολλά από τα λαϊκά τραγούδια αυτής της δεκαετίας στον αμερικανικό νότο.
Οι συναλλαγές με τον διάβολο μεταξύ αφροαμερικανών αλλά και λευκών έχουν παράδοση στη λογοτεχνία. Ο Washington White είχε γράψει το 1824 το Devil and Tom Walker, ενώ στα μπλουζ το 1924 η Clara Smith είχε κυκλοφορήσει το Done Sold My Soul Το The Devil (And My Heart's Done Turned Το Stone).
Σύμφωνα με τον Son House, ο ίδιος ο Johnson είχε αναφέρει μερικές φορές αυτή την ιστορία, αλλά μάλλον δεν το έκανε στα σοβαρά, απλώς ήθελε να δείξει το πόσο ικανός ήταν στο παίξιμο της κιθάρας.
Ο Robert Johnson στα περισσότερα τραγούδια του μιλούσε για τις σχέσεις του με τις γυναίκες και ζούσε ακριβώς με τον τρόπο που περιέγραφε στις μουσικές του περιπλανήσεις. Αυτός ο τρόπος ζωής ήταν και η αιτία που τον οδήγησε στον θάνατο. Το δηλητηριασμένο ουίσκι που, σύμφωνα με διάφορες μαρτυρίες, του προσέφερε ο ζηλιάρης σύζυγος, τον οδήγησε στο να έχει ανάλογο θάνατο με αυτόν που είχαν και άλλοι καλλιτέχνες, όπως οι Charlie Christian, Sonny Boy Williamson, Billie Holiday, Bix Beiderbecke, Bunny Berigan, οι οποίοι κοιμούνταν και έτρωγαν λίγο, ενώ παράλληλα δεν έδιναν σημασία στη ζωή τους με συνέπεια να μην αναζητούν την απαραίτητη ιατρική βοήθεια όταν αυτό ήταν αναγκαίο.
Η επιρροή που είχαν τα τραγούδια του Robert Johnson, κυρίως στον χώρο του ροκ, είναι σημαντική. Κιθαρίστες όπως οι Keith Richards, Eric Clapton, Peter Green και Jimi Hendrix τον ξεχωρίζουν με κατά καιρούς δηλώσεις τους, ενώ ο Eric Clapton ηχογράφησε ένα ολόκληρο άλμπουμ με τραγούδια του το 2004, με τίτλο Me And Mr. Johnson, όπως και ο Peter Green το The Robert Johnson Songbook το 1998.
Τέλος, το 1986 η ταινία Crossroads είναι μια ελεύθερη διασκευή της ιστορίας ενός καλλιτέχνη του μπλουζ που πουλάει την ψυχή του στον Διάβολο, με σαφείς αναφορές στον Robert Johnson, του οποίου η μουσική για την ταινία παίζεται και έχει ενορχηστρωθεί από δύο λευκούς κιθαρίστες, τον Ry Cooder και τον Steve Vai.
