Έπαυλη Μοδιάνο, στην ανατολική Θεσσαλονίκη, στη λεωφόρο Βασιλίσσης Όλγας, στο νούμερο 68. Μια ακόμη μεγαλοπρεπής έπαυλη των αρχών του 20ου αιώνα.
Κτίσθηκε ως κατοικία της οικογένειας του τραπεζίτη Γιακό Μοδιάνο, αλλά υπήρξε επίσης έδρα του εκάστοτε Διοικητή Μακεδονίας και αργότερα του Υπουργού Βορείου Ελλάδος γι' αυτό πολλοί ίσως τη γνωρίζουν και ως "Παλαιό Κυβερνείο". Σήμερα στεγάζεται εκεί το Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας-Θράκης το οποίο ιδρύθηκε το 1970 και αποτέλεσε τη συνέχεια του Λαογραφικού Μουσείου Βορείου Ελλάδος που είχε δημιουργηθεί από τη Μακεδονική Φιλεκπαιδευτική Αδελφότητα.
Πρόκειται για ένα από τα εναπομείναντα δείγματα μεγαλοαστικής κατοικίας της περιοχής των "Πύργων" ή "Εξοχών", όπως ονομαζόταν τότε η σημερινή λεωφόρος Βασιλίσσης Όλγας, όπου τα οικήματα ήταν συνήθως πυργόσχημα με μεγάλες αυλές.
Η κατασκευή του συγκεκριμένου κτιρίου εκτιμάται ότι έγινε στα 1905-1906. Αρχιτέκτων, ο Ελί Μοδιάνο, σχεδίασε το κτίριο για την οικογένεια του τραπεζίτη Γιακό Μοδιάνο. Το εκλεκτικιστικό αριχτεκτονικό ύφος τής έπαυλης έχει στοιχεία και επιδράσεις Art Nouveau (έκδηλα στα κιγκλιδώματα και τα μεταλλικά θυρόφυλλα της κεντρικής εισόδου). Η τοιχοποιία είναι βαριά, λίθινη και ακανόνιστη στο ημιυπόγειο αλλά με ελαφρότερη επεξεργασία και επιχρισμένες επιφάνειες στο κύριο μέρος του κτίσματος.
Το κτίριο συνολικά έχει έκταση 1200 τ.μ., και ένα μεγάλο κεντρικό οκταγωνικό χώρο γύρω από τον οποίο αναπτύσσονται ασύμμετρα τα δωμάτια, γνώρισμα της εκλεκτικιστικής τάσης. Η στέγη έχει φολιδωτά κεραμίδια και παράθυρα στη στέψη. Επιπλέον ιδιαιτερότητα του κτίσματος αποτελεί ο σκεπαστός εξώστης (λότζια) στη δυτική γωνία, με προσανατολισμό προς τη θάλασσα ο οποίος αποτελείται από δύο ορόφους.
(Η συγκεκριμένη φωτογραφία είναι από τη συλλογή της ομάδας "Παλιές φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης")
Ο κήπος του οικήματος έχει έκταση 2500 τ.μ., είναι ωστόσο ο μισός σχεδόν της αρχικής ιδιοκτησίας της έπαυλης, από τούς λίγους μεγάλους κήπους της Θεσσαλονίκης των αρχών του 20ου αι.. Το Υπουργείο Πολιτισμού, στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος "Πολιτισμός", ενέκρινε πρόσφατα χρηματοδότηση για την ανάπλασή του.
Η οικογένεια Μοδιάνο κατοίκησε το οίκημα πολύ μικρό χρονικό διάστημα, περίπου μέχρι το 1913, όταν το αγόρασε το ελληνικό Δημόσιο, το οποίο εν συνεχεία το παραχώρησε στη βασιλική οικογένεια (από τότε χρησιμοποιήθηκε ως κατοικία του εκάστοτε γενικού διοικητή της Μακεδονίας, γι’ αυτό είναι γνωστό και ως «παλιό κυβερνείο»). Το ίδιο κτίριο στέγασε αργότερα (1947) τη Στρατιωτική Ιατρική Σχολή καθώς και την Ιερατική Σχολή (1960).
Οι διαφορετικές χρήσεις προκάλεσαν στην έπαυλη αλλαγές και προσαρμογές και δυστυχώς μέρος από τον διάκοσμο υπέστη σημαντικές φθορές (οροφογραφίες της διώροφης στοάς). Το 1970 παραχωρήθηκε στο Λ.Ε.Μ.Μ.Θ.. Το κτίσμα μαζί με τον αύλειο χώρο χαρακτηρίστηκαν διατηρητέα μνημεία το 1980.
Το 1995 ξεκίνησαν εργασίες αποκατάστασης και διαμόρφωσης των εκθεσιακών χώρων, προκειμένου να ανταποκρίνεται στα κριτήρια που πρέπει να πληροί ένα σύγχρονο μουσείο, με χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ενωση, τον Οργανισμό "Θεσσαλονίκη Πολιτιστική Πρωτεύουσα 1997" και το Υπουργείο Πολιτισμού.
Κείμενο : Λία Μαλλίδου
Φωτογραφίες : Δημήτρης Συμεωνίδης
