Από τον Κώστα Ζουγρή
Από την πρώτη στιγμή που ο άνθρωπος άρχισε να δημιουργεί στον χώρο της τέχνης, έβαλε τις βάσεις για τη μετέπειτα επιρροή των έργων του σε διαφορετικούς χώρους.
Αρχίζοντας από τη Μυθολογία κυρίως των λαών της Μεσογείου και προχωρώντας στο περιεχόμενο της Βίβλου, συναντάμε πολλές ιστορίες που ενέπνευσαν συγγραφείς στους επόμενους αιώνες, αλλά και τη μεταφορά αυτών των ιστοριών στον χώρο της μουσικής που ξεκίνησε αρχικά από τον χώρο της όπερας.
Λογοτεχνία και ποίηση συχνά μπλέκονται με τη μουσική, χαρίζοντας πνευματική τροφή που βοηθάει στην εγρήγορση του ανθρώπινου νου, ενώ παράλληλα ανεβάζει τη ψυχαγωγία του σε υψηλά επίπεδα.
Ο Poe, ήταν ένας από τους κύριους εκπροσώπους του αμερικανικού ρομαντισμού, είχε με το λογοτεχνικό του έργο σημαντική επίδραση στην παγκόσμια λογοτεχνία, αποτελώντας θεμέλιο λίθο για την εξέλιξη σύγχρονων λογοτεχνικών ειδών, όπως η αστυνομική λογοτεχνία και οι ιστορίες τρόμου και φαντασίας.
Ο Poe γεννήθηκε στη Βοστόνη το 1809 και πέρασε πέντε από τα παιδικά του χρόνια το διάστημα 1815-1820, στο Λονδίνο, όπου προφανώς το περιβάλλον τον ενέπνευσε σε αρκετές από τις μετέπειτα ιστορίες του, για να επιστρέψει στην συνέχεια στο Richmond της Βιρτζίνια, όπου όμως δεν έμεινε πολύ και στη συνέχεια πήγε στη Βαλτιμόρη και στη Νέα Υόρκη. Πέθανε σε ηλικία 40 ετών στη Βαλτιμόρη, χωρίς να ξεκαθαρισθεί απολύτως η αιτία του θανάτου του, ο οποίος μάλλον προήλθε από το αλκοόλ.
Η επιρροή του έργου του, που συχνά είχε μεταφυσικό και συμβολικό περιεχόμενο, στη μουσική, από τα μέσα του 19ου αιώνα μέχρι και τις μέρες μας, είναι σημαντική και είχε μεγαλύτερη επίδραση στην Ευρώπη, κυρίως σε Γάλλους και Ρώσους, από αυτή που είχε στην πατρίδα του.
Ο Claude Debussy είχε παραδεχθεί την επίδραση του Poe στο έργο του και είχε αρχίσει μάλιστα να γράφει μία όπερα βασισμένη στο «The Fall Of The House Of Usher», με τον γαλλικό τίτλο «La Chute de la maison Usher», την οποία δεν πρόλαβε όμως να ολοκληρώσει και η οποία κυκλοφόρησε στη μη ολοκληρωμένη μορφή της το 1984. Ο ίδιος συνθέτης άφησε μία ακόμα μισοτελειωμένη όπερα, η οποία βασιζόταν στη σύντομη ιστορία του Poe, «The Devil in the Belfry».
Δύο ακόμα συνθέτες του κύκλου τού Debussy ασχολήθηκαν με έργα του Poe, ο Florent Schmitt έγραψε τη σπουδή «Le palais Hante», που βασίζεται στο ποίημα «The Haunted Palace» του 1904, και ο Andre Caple το έργο για άρπα και έγχορδα «Conte Fantastique», που είχε αρχίσει να γράφεται από το 1909, για να δημοσιευθεί τελικά το 1924 και το οποίο είναι βασισμένο στη σύντομη ιστορία «The Masque Of The Red Death».
Ο Ρώσος συνθέτης Sergei Rachmaninoff ύστερα από προτροπή και μετάφραση του επίσης Ρώσου ποιητή Balmont έκανε τη μεταφορά του ποιήματος σε χορωδιακή συμφωνία για μεγάλη ορχήστρα, δημιουργώντας ένα από τα σημαντικότερα έργα του, και το παρουσίασε ο ίδιος για πρώτη φορά το 1913 στη Αγία Πετρούπολη. Το ίδιο έργο έκανε τραγούδι 50 χρόνια αργότερα ο Phil Ochs στο άλμπουμ του 1964 «All The NewsThat's Fit Το Sing».
Στη σύγχρονη κλασική μουσική, το έργο του Poe παρέμεινε πηγή έμπνευσης και ο Philip Glass κυκλοφορεί το 1989 την όπερα «The Fall Of The House Of Usher», έναν χρόνο αργότερα με το ίδιο θέμα καταπιάνεται και ο Βρετανός Peter Hammill που έχει στο cast του και τις Lene Lovich και Sarah Jane Morris, ενώ και ένας άλλος, ο Αμερικανός συνθέτης John Adams μελοποιεί τρία από τα ποιήματα του Poe, τα «Hymn», «Eldorado» και «Evening Star» κάτω από τον τίτλο «Three Songs From Edgar Allan Poe», για χορωδία και πιάνο· ο ίδιος θα μελοποιήσει και το «Annabel Lee» το 1995 και το «Alone» το 1997.
Αλλες όπερες βασισμένες σε μικρές ιστορίες του Poe είναι αυτή που έγραψε το 1994 ο Augusta Red Thomas με τίτλο «Ligeia» (1838) και η «Tell-Tale Heart» του Bruce Adolphe (1843).
Το ποίημα «Annabel Lee» είναι αυτό που έχει την ευρύτερη αποδοχή και έγινε τραγούδι από καλλιτέχνες όπως ο Frankie Laine το 1957, η Joan Baez, που το ηχογράφησε το 1967 για το άλμπουμ της «Joan» και ο τραγουδιστής της κάντρι Jim Reeves, το συγκρότημα των Smithereens κυκλοφόρησε το 1989 το «William Wilson» που βασίζεται στην ομώνυμη ιστορία, ο Lou Reed κυκλοφορεί το 2003 σε δύο cd το «The Raven», στο οποίο υπάρχουν μελοποιημένες αλλά και αφηγηματικές ερμηνείες σε ποιήματα και διηγήματα του Poe με τη συνοδεία των ηθοποιών Willem Dafoe και Steve Buscemi.
Αρκετά συγκροτήματα από τον χώρο του μεταλλικού ροκ έχουν εμπνευστεί τραγούδια τους από τον Poe, ανάμεσά τους οι Iron Maiden με το «Murders On Rue Morgue», Metal Church με το «Of Unsound Mind» από το «Tall-Tale Heart», Symphony Χ και Nightwish όπου και τα δύο γκρούπ έχουν δημιουργήσει τραγούδια βασισμένα στο «The Pit And The Pendulum», οι Annihilator με το «Ligeia» στο πρώτο τους άλμπουμ, το 1989.
Από τις πιο πετυχημένες μουσικές μεταφορές έργων του Poe ήταν αυτή που έκανε ο Alan Parsons, το 1976, στο άλμπουμ «Tales Of Mystery and Imagination», αρχίζοντας με ένα ορχηστρικό κομμάτι που το ονομάζει «Α Dream Within Α Dream». Στο άλμπουμ υπάρχουν τραγούδια βασισμένα στα «The Raven», «The Cask Of Amontillado», «The System Of Doctor Tarr and Professor Fether», «Το One In Pradise» και μία πεντάλεπτη ροκ συμφωνία με τίτλο «The Fall Of The House Usher». Το 1987 ο Parsons έκανε ένα νέο ρημίξ στο υπάρχον υλικό χρησιμοποιώντας και την αφήγηση του Orson Welles.
Από τους ήρωες των Beatles, ο Poe φιγουράρει στο εξώφυλλο του άλμπουμ «Sgt. Peppers Lonely Hearts Club Band» το 1967 και οι ίδιοι τον αναφέρουν στους στίχους του τραγουδιού τους «Ι Am The Walrus», που κυκλοφόρησε έναν χρόνο αργότερα, το 1968.
Ενα άλλο σημαντικό άλμπουμ από τον χώρο της ποπ, το «Thriller» του Michael Jackson έχει πηγή έμπνευσης, όσον αφορά τον τίτλο και το ομώνυμο τραγούδι, τον Edgar Allan Poe, γι' αυτό και ο Michael Jackson στην ηχογράφηση χρησιμοποίησε τον ηθοποιό Vincent Price, ο οποίος ήταν πρωταγωνιστής σε πολλές κινηματογραφικές μεταφορές ιστοριών του Poe.
