Το μεγαλείο της μουσικής δεν έχει όρια. Φωνές με διαφορετικές ηχητικές επιρροές και ρεπερτόριο ένωσαν τις δυνάμεις τους, αποδεικνύοντας ότι το πεντάγραμμο είναι μία κοινή παγκόσμια γλώσσα. Θα σταθούμε στις δισκογραφημένες ηχογραφήσεις, γιατί αν αναφερθούμε στις ζωντανές συνεργασίες, σε στάδιο ή τηλεοπτικές, υπάρχουν αμέτρητες.
Μετά το πρώτο μέρος, θα θυμηθούμε 13 ακόμη αξέχαστες συνεργασίες, τις οποίες θα συνοδέψουμε με δύο λόγια είτε για τους συντελεστές της εκτέλεσης που θα παρουσιάσουμε, είτε για την πρωτότυπη.
Paul McCartney feat. Michael Jackson – Say say say (1983)
Αναπάντεχη συνεργασία που πήρε σάρκα και οστά αρχικά το 1981, όταν το ηχογράφησαν ντουέτο. Θα επαναληφθεί έναν χρόνο αργότερα με το “The girl is mine”, Νο.02 στην Αμερική, που συμπεριλήφθηκε στον επικό πολυπλατινένιο δίσκο “Thriller” του Michael Jackson.
Το ”Say say say” κυκλοφόρησε το 1983, ως το πρώτο σινγκλ του άλμπουμ “Pipes of peace” του Paul McCartney. Παρέμεινε στην κορυφή της Αμερικής για έξι συνεχόμενες εβδομάδες και πιστοποιήθηκε πλατινένιο την ίδια χρονιά, ξεπερνώντας το ένα εκατ. αντίτυπα. Οι αναγνώστες του περιοδικού Rolling Stone το συμπεριέλαβαν στην πρώτη δεκάδα με τις καλύτερες συνεργασίες όλων των εποχών.
Το 2015, ο Paul McCartney κυκλοφόρησε μία νέα εκδοχή του τραγουδιού όπου οι φωνητικοί ρόλοι έχουν αντιστραφεί. Η διάρκειά του είναι περίπου τρία λεπτά μεγαλύτερη από την πρωτότυπη, με τους αρχικούς στίχους να είναι ερμηνευμένοι από τον Jackson αντί του McCartney.
Το 2023, ο Νορβηγός ντι τζέι Kygo παρουσίασε ένα ριμέικ που ακούστηκε στην Ευρώπη, στην Αμερική έφτασε στο Νο.16 της κατηγορίας “Hot Dance/Electronic Songs” του περιοδικού Billboard.
George Michael & Aretha Franklin – I knew you were waiting for me (1987)
Οι δημιουργοί του δεν το είχαν γράψει για ντουέτο, είχαν στο μυαλό τους την Tina Turner ή την Aretha Franklin. O Clive Davis, διευθυντής της Arista Records, είχε την ιδέα να το ερμηνεύσουν από κοινού ο George Michael με την Aretha Franklin και δικαιώθηκε. Ήταν η πρώτη κυκλοφορία του Βρετανού σταρ μετά τη διάλυση των Wham!. Έγινε No.01 επιτυχία σε Αμερική, Αγγλία, Ευρώπη και Αυστραλία το 1987, ενώ κέρδισε βραβείο Grammy ως η «Καλύτερη R&B εμφάνιση από ντουέτο ή γκρουπ με φωνητικά».
Το περιοδικό Billboard το χαρακτήρισε ως την μεγαλύτερη επιτυχία όλων των εποχών της Aretha Franklin στο “Hot 100” της Αμερικής, έμεινε στην κορυφή για δύο εβδομάδες, όσες και το “Respect” του 1967. Στην Αγγλία παρέμεινε στο Νο.01 επίσης για δύο εβδομάδες, κατέληξε χρυσό σινγκλ πουλώντας μισό εκατ. αντίτυπα.
Annie Lennox & Al Green – Put a little love in your heart (1988)
Επιτυχία του 1969, με την οποία η Jackie DeShannon βρέθηκε στο Νο.04 της Αμερικής, συμμετέχει στη δημιουργία του. Διόλου τυχαία συνθέτρια, είναι πιο γνωστή ως τραγουδίστρια, έχει εισαχθεί στο Songwriters Hall of Fame το 2010.
Σχεδόν 20 χρόνια αργότερα, το 1988, ερμηνεύτηκε ντουέτο από την Annie Lennox με τον Al Green για την επιτυχημένη εισπρακτικά χριστουγεννιάτικη ταινία φαντασίας “Scrooged”, με τον Bill Murray. Παρόλο που η παραγωγή πιστώθηκε στη Lennox, ανήκει στον παρτενέρ της στους Eurythmics, David A. Stewart. Βρέθηκε στο Νο.09 της Αμερικής, ενώ στο No.02 του “Adult Contemporary Chart” του περιοδικού Billboard. Με το ντουέτο γνώρισε μεγαλύτερη εμπορική επιτυχία στην Αυστραλία και τον Καναδά.
Placido Domingo & Jennifer Rush – Till I loved you (1989)
Γράφτηκε για το θεατρικό μιούζικαλ “Goya…A life in song”, το οποίο δεν ανέβηκε ποτέ, βασισμένο στη ζωή του διάσημου Ισπανού ζωγράφου Francisco Goya. Ήταν να πρωταγωνιστήσει ο ομοεθνής τραγουδιστής της όπερας Placido Domingo.
Κυκλοφόρησε αρχικά από τη Barbra Streisand ντουέτο με τον John Johnson το 1988, No.16 στην Αγγλία ενώ Νο.25 στην Αμερική. Από τον διεθνή τενόρο ερμηνεύτηκε το 1989, με τέσσερις διαφορετικές συνεργασίες. Την Αμερικανίδα Dionne Warwick που συμπεριλήφθηκε στο άλμπουμ της παράστασης, ως σινγκλ κυκλοφόρησε με μία άλλη Αμερικανίδα, την Jennifer Rush, Νο.24 στην Αγγλία, αλλά δεν μπήκε στον προαναφερθέντα δίσκο. Επίσης, την Gloria Estefan στο ισπανόφωνο "Hasta amarte" που συμπεριλήφθηκε στο “Goya…A life in song”, Νο.08 στο “Hot Latin Songs” του Billboard, ενώ με τη Simone Bittencourt de Oliveira στο πορτογαλόφωνο "Till I Loved You (Apaixonou)” που υπάρχει μόνο στη βραζιλιάνικη έκδοση του άλμπουμ.
Natalie Cole with Nat King Cole – Unforgettable (1991)
Αυτό κι αν είναι ντουέτο που δεν φανταζόταν κανείς. Κυριολεκτικά… αξέχαστο.
Ο τεράστιος Nat “King” Cole, ο πιο εμπορικός καλλιτέχνης της δισκογραφικής εταιρίας Capitol από τα τέλη της δεκαετίας του ’40 ως τις αρχές του ’50, παρουσίασε ένα από τα ωραιότερα και διαχρονικότερα τραγούδια στην ιστορία της μουσικής το 1951. To “Unforgettable” εισήχθη στο Grammy Hall of Fame το 2000.
Το 1991, η «δύναμη» της τεχνολογίας μας χάρισε μία συγκινητική ηχογράφηση, ιδέα του καλλιτεχνικού διευθυντή Joe Guercio που μεγαλούργησε με τον Elvis Presley. Ενώθηκαν στο στούντιο οι φωνές της κόρης με το αποθανόντα πατέρα. Η ρομαντική μπαλάντα συμπεριλήφθηκε στο 13o άλμπουμ της Natalie Cole με τίτλο “Unforgettable with love”. Το τόλμημά της να διασκευάσει 24 επιτυχίες του θρυλικού Cole όχι απλά πέτυχε, αναδείχτηκε 7 φορές πλατινένιο στην Αμερική και ξεπέρασε τα 8,6 εκατ. αντίτυπα παγκοσμίως. Ανταμείφτηκε με τρία Grammy, «Άλμπουμ της Χρονιάς», «Δίσκος της Χρονιάς» και «Καλύτερη Παραδοσιακή Ποπ εμφάνιση» .
Στο συγκλονιστικό απόσπασμα που ακολουθεί, από τα βραβεία Grammy του 1992, η Natalie βρίσκεται επί σκηνής ενώ ο αλησμόνητος Nat “King” Cole στο video wall. Έκτοτε, το επανέλαβε και με άλλα τραγούδια του σε ζωντανές εμφανίσεις της.
KLF feat. Tammy Wynette – Justify and ancient (1991)
Συνεργασία μεταξύ ενός σχετικά νεοσύστατου βρετανικού ντουέτου ηλεκτρονικής μουσικής με μία καταξιωμένη Αμερικανίδα τραγουδίστρια και μουσικό της κάντρι. Λέγεται ότι οι KLF έστειλαν γράμμα στην Tammy Wynette κι’ εκείνη αποδέχτηκε.
Η αρχική εκδοχή του “Justify and ancient” συμπεριλαμβάνεται στο δίσκο των KLF με τίτλο “The white room”, του 1991, ερμηνευμένη από τον Βρετανό ρέγκε τραγουδιστή και πολυοργανίστα Black Steel. Γνωστό έγινε 8 μήνες αργότερα, όταν κυκλοφόρησε ένα χάουζ ριμέικ με τίτλο “Justified & ancient (Stand by The Jams)”. Τα φωνητικά ανήκουν στην Tammy Wynette, από τα εμπορικότερα ονόματα της κάντρι μουσικής τη δεκαετία του ’70, έχει χαρακτηριστεί ως «Η Πρώτη Κυρία της Κάντρι».
Κατέκτησε την κορυφή 18 χωρών, έχασε την κορυφή στην Αγγλία εξαιτίας της επανακυκλοφορίας του “Bohemian rhapsody” λόγω του θανάτου του Freddie Mercury, επίσης No.02 στο “Dance Club Songs” του Billboard και No.03 στο “Dance Singles Plays” του ίδιου περιοδικού, ενώ Νο.11 στο “Hot 100” των σινγκλς στην Αμερική. Στην Ελλάδα έφτασε ως το Νο.02 του ραδιοφωνικού τσαρτ.
Zucchero & Paul Young – Senza una donna (1991)
Δημιούργημα εξ ολοκλήρου από τον ίδιο, στίχους και μουσική, ο Ιταλός καλλιτέχνης το συμπεριέλαβε στο τέταρτο προσωπικό του άλμπουμ “Blue’s” το 1987. Το έγραψε για την τότε σύζυγό του Angela Figliè, γνωρίζοντας ότι πρόκειται να πάρει διαζύγιο, όπως και ολόκληρο το δίσκο.
Τέσσερα χρόνια αργότερα, η αναπάντεχη συνεργασία του με τον Paul Young στην εν λόγω μελωδία τον έκανε το ένα από τα δύο ιταλικά ονόματα που κατάφεραν ποτέ να βρεθούν στην κορυφή του ευρωπαϊκού τσαρτ από το 1965 ως σήμερα, το πέτυχαν και οι Eiffel 65 με το χορευτικό “Blue (Da ba dee)” το 1998. Η χώρα που το αγάπησε περισσότερο είναι η Σουηδία, αφού κατέκτησε την κορυφή της για έξι εβδομάδες. Πούλησε 5 εκατ. αντίτυπα παγκοσμίως.
Ο Zucchero το επανεκτέλεσε μαζί με τον Paul Young για λογαριασμό της συλλογής του “Zu & Co” το 2004, ενώ φέτος το παρουσίασε ντουέτο με τον Βρετανό τραγουδιστή Jack Savoretti, ο οποίος έχει ιταλικές ρίζες. Δεν θα κάνουμε σύγκριση της πρωτότυπης εκτέλεσης με την πιο πρόσφατη γιατί η διαφορά είναι χαοτική, παρόλο που ο Savoretti μας είναι ιδιαίτερα συμπαθής στο προσωπικό του ρεπερτόριο.
Youssou N’Dour & Neneh Cherry – 7 seconds (1994)
Εκείνη καταξιωμένη παγκοσμίως στο χώρο της ραπ, τριπ χοπ και ποπ μουσικής, εκείνος αναγνωρισμένος μόνο στη Σενεγάλη και την Αφρική. Το εκπληκτικό “7 seconds” του 1994, στιχουργικά είναι τρίγλωσσο. Ο Σενεγαλέζος καλλιτέχνης το αποδίδει στα γαλλικά, αγγλικά και τη δυτικοαφρικανική γλώσσα Wolof, ενώ η Σουηδέζα τραγουδίστρια μόνο στα αγγλικά. Για να είμαστε ακριβείς, το αγγλικό ρεφρέν του N’Dour ερμηνεύτηκε από άλλον καθώς ήταν άρρωστος κατά τη διάρκεια της παραγωγής του τραγουδιού.
Παρέμεινε στο Νο.01 της Γαλλίας για 16 εβδομάδες, ρεκόρ για την εποχή εκείνη, ενώ στα MTV Europe Music Awards κέρδισε το βραβείο του καλύτερου τραγουδιού. Αναδείχτηκε χρυσό σινγκλ σε 7 χώρες της Ευρώπης, καθώς και στην Αυστραλία.
Passengers feat. Luciano Pavarotti – Miss Sarajevo (1995)
Η ονομασία Passengers είναι ψευδώνυμο. Πίσω από το εγχείρημα βρίσκεται η «κεφαλή» των U2, καθώς δεν ήταν όλα τα μέλη του γκρουπ ένθερμα της ιδέας να συνεργαστούν με τον σπουδαίο Βρετανό μουσικό Brian Eno προκειμένου να γράψουν μουσική για φανταστικές ταινίες, που δεν υπάρχουν. Ο Larry Mullen Jr. διαφωνούσε για το πρότζεκτ. Το άλμπουμ “Original soundtracks 1” ξεκίνησε να ηχογραφείται το 1994, ολοκληρώθηκε και κυκλοφόρησε την επόμενη χρονιά.
“Miss Sarajevo” είναι ο τίτλος του ντοκιμαντέρ που γύρισε ο Bill Carter, επίσης το 1994. Καταγράφει τη ζωή των καλλιτεχνών, των νέων και εν γένει των πολιτών που ήταν αποφασισμένοι να ζήσουν μια όσο πιο φυσιολογική ζωή γινόταν κάτω από τις αποτρόπαιες συνθήκες του πολέμου. Ο Bono ανέλαβε την παραγωγή κατόπιν προτροπής του σκηνοθέτη, ενώ παρείχε και τα χρήματα για την υποστήριξη του έργου.
“Miss Sarajevo” τιτλοφορείται και το ντουέτο του Bono με τον Luciano Pavarotti, είναι το μοναδικό τραγούδι που προωθήθηκε από το άλμπουμ. Ο διάσημος Ιταλός τενόρος ήταν τόσο ενθουσιασμένος, που πίεζε τον Bono επί εβδομάδες προκειμένου να το ολοκληρώσει. Κυκλοφόρησε το 1995, φτάνοντας στο Νο.06 της Αγγλίας. Αναφέρεται στα καλλιστεία που διοργανώθηκαν στην πρωτεύουσα της Βοσνίας την εποχή που είχαν εισβάλει σε αυτήν οι σερβικές δυνάμεις. «Η ομορφιά παίζει τον κλόουν. Έρχεται, σουρεαλιστική στο στέμμα της», μέρος των στίχων. Στην παραγωγή συμμετέχει ο σημαντικός συνθέτης Craig Armstrong.
Στιχουργικά είναι δίγλωσσο, ο Bono ερμηνεύει στα αγγλικά ενώ ο Paravotti στη μητρική του γλώσσα, γράφτηκε από τον πρώτο. Η μουσική ανήκει σε όλη την ιρλανδική τετράδα και τον Brian Eno. Οι U2 το παρουσίασαν για πρώτη φορά στην ιταλική πόλη Μόντενα το 1995, στη συναυλία Pavarotti and Friends, η οποία μεταδόθηκε ζωντανά από την ιταλική τηλεόραση. Ο Bono έχει δηλώσει στους Irish Times ότι είναι το πιο αγαπημένο του τραγούδι από τους U2.
Για την ιστορία, ο George Michael το διασκεύασε το 1999, για το προσωπικό του άλμπουμ “Songs from the last century”.
Run DMC feat. Aerosmith – Walk this way (1995)
Για να ακριβολογούμε δεν είναι ντουέτο, είναι όμως μια τόσο απρόσμενη ένωση που αξίζει να αποκλίνουμε ώστε να παρουσιαστεί. Ένα χιπ χοπ σχήμα συνεργάστηκε μ’ ένα επιτυχημένο ροκ γκρουπ, αν και η εμπορικότητά των Aerosmith ήταν σε πτωτική πορεία. Το αποτέλεσμα αποδείχτηκε σημείο αναφοράς για να γεννηθεί το υποείδος μουσικής ραπ ροκ, ήχος που θα «περάσει» στο λευκό κοινό.
To “Walk this way” γράφτηκε από τον Steven Tyler και τον Joe Perry, τον βασικό τραγουδιστή και τον κιθαρίστα των Aerosmith, το 1995, φτάνοντας στο Νο.10 της Αμερικής. Στο πέρασμα του χρόνου πιστοποιήθηκε πλατινένιο ξεπερνώντας τα 2 εκατ. από φυσικές πωλήσεις και streaming, ενώ με τον ίδιο τρόπο υπολογισμού χρυσό στην Αγγλία με 600.000.
20 χρόνια από την αρχική κυκλοφορία, το 1995, οι Run DMC το διασκεύασαν σε συνεργασία με το συγκρότημα, οδηγώντας το ακόμη πιο ψηλά στις Ηνωμένες Πολιτείες, Νο.04. Φυσικές πωλήσεις και streaming φρόντισαν να γίνει πλατινένιο σε Αμερική, Αγγλία και Ιταλία, ενώ χρυσό στον Καναδά και την Ισπανία. Βραβεύτηκε ως το «Καλύτερο ραπ τραγούδι» στα Soul Train Awards, έχουμε αναφερθεί στο παρελθόν πόσο σημαντικά είναι για την Αμερική τα βραβεία αυτά.
Αμφότερες οι εκδοχές έχουν εισαχθεί στο Grammy Hall of Fame, η Ακαδημία Ηχογραφήσεων των Ηνωμένων Πολιτειών τιμά ηχογραφήσεις που θεωρεί ότι έχουν διαρκή ποιοτική ή ιστορική σημασία, εφόσον έχουν ξεπεράσει τα 25 χρόνια κυκλοφορίας.
Sting feat. Cheb Mami – Desert rose (1999)
Ποιος να περίμενε ότι ο Sting ότι θα συνεργαστεί μ’ έναν Αλγερινό ερμηνευτή, είναι διάσημος στη Γαλλία, γνωστός παγκοσμίως στο φολκ κοινό. Το είδος μουσικής που τραγουδά ο Cheb Mami είναι rai, δημοτικά τραγούδια που ερμηνεύονται παραδοσιακά από άνδρες, προσθέτοντας αραβικούς ήχους και στοιχεία από την τουρκική λαϊκή μουσική.
To “Desert rose” με τους αγγλικούς και αραβικούς στίχους, συνολικά είναι κοινή δημιουργία, κυκλοφόρησε αρχικά το 1999 και συμπεριλήφθηκε στο άλμπουμ του Βρετανού καλλιτέχνη “Brand new day” την ίδια χρονιά. Επιτυχία γνώρισε το 2000, αφού επένδυσε τηλεοπτική διαφήμιση γνωστής εταιρίας αυτοκινήτων, ο Sting δεν πληρώθηκε με αντάλλαγμα την προβολή αποσπασμάτων του βίντεο κλιπ σε αυτή, καθώς και την αναγραφή του τίτλου του νέου του δίσκου. Μερικούς μήνες αργότερα, ανέβηκε στην κορυφή του “Adult Alternative Songs” του περιοδικού Billboard, έγινε Toπ 20 σε Αμερική, Αγγλία και αρκετές ακόμη χώρες, η Ελλάδα και η Πορτογαλία είναι οι μοναδικές που του χάρισαν την υψηλότερη θέση.
Στο ραδιόφωνο και στα κλαμπ γνώρισε σπουδαία επιτυχία από το ρεμιξ του καταξιωμένου ντι τζέι και παραγωγού ηλεκτρονικής μουσικής Victor Calderone, ο Sting επανακτέλεσε τα φωνητικά, κατακτώντας την κορυφή του αμερικανικού “Dance Singles Sales”. Για την ιστορία, η Madonna ήταν εκείνη που του πρότεινε τον Calderone.
Robbie Williams & Nicole Kidman – Somethin’ stupid (2001)
Άκρως απρόβλεπτο ντουέτο. Δεν πρόκειται καν για μια συνεργασία ανάμεσα σ’ έναν τραγουδιστή και μια ηθοποιό για τις ανάγκες ενός φιλμ όπου πρωταγωνιστούν. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από τη γένεση της διαχρονικής σύνθεσης.
Πρωτοηχογραφήθηκε από τον στιχουργό και ερμηνευτή της Carson Parks, ντουέτο με τη σύζυγό του Gaile Foote, τον Μάρτιο του 1967. Τη μουσική συνέθεσε ο μικρότερος αδελφός του Parks, o Van Dyke. Επιτυχία γνώρισε τον ίδιο μήνα και χρονιά, αλλά από το ντουέτο του Frank Sinatra με την κόρη του Nancy. Ανέβηκε στο Νο.01 της Αμερικής για τέσσερις εβδομάδες αποτελώντας το μοναδικό ντουέτο πατέρα-κόρης που έφτασε ποτέ στην κορυφή της, ξεπέρασε το 1 εκατ. αντίτυπα και πιστοποιήθηκε χρυσό σινγκλ. Ήταν το τελευταίο Τοπ 20 του Sinatra στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στην Αγγλία πέτυχε την ίδια θέση, για δύο εβδομάδες, η πρώτη φορά ντουέτου πατέρα-κόρης που κατέκτησε την κορυφή, ως το 2003, όταν ο Ozzy Osbourne ερμήνευσε με τη δική του κόρη του Kelly το “Changes” και έφτασαν στο υψηλότερο σκαλοπάτι.
O Robbie Williams είχε εντυπωσιαστεί με την ερμηνεία της Nicole Kidman στο κινηματογραφικό μιούζικαλ “Moulin Rouge”. Tη συνάντησε στο Λος Άντζελες και της πρότεινε να διασκευάσουν το “Somethin’ stupid”. Η τρυφερή μπαλάντα επέστρεψε στην κορυφή του βρετανικού τσαρτ το 2001, όπου και παρέμεινε για τρεις εβδομάδες ξεπερνώντας σε πωλήσεις το ντουέτο του Franky με τη Nancy, πιστοποιήθηκε χρυσό σινγκλ με μισό εκατ. αντίτυπα. Νο.01 έγινε και σε όλη στην Ευρώπη. Η Αυστραλιανή ηθοποιός εμφανίζεται και στο βίντεο κλιπ.
Ray Charles with Diana Krall – You don't know me (2004)
Μία ακόμη σύνθεση που πρωτοκυκλοφόρησε από τον δημιουργό και ερμηνευτή της, τραγουδήθηκε όμως από άλλον καλλιτέχνη την ίδια χρονιά, γνωρίζοντας επιτυχία από τον δεύτερο. Ηχογραφήθηκε αρχικά από τον κάντρι καλλιτέχνη Eddie Arnold τον Μάρτιο του 1956, ενώ δύο μήνες αργότερα γνώρισε επιτυχία από τον Percy Faith.
Η πιο εμπορική εκτέλεση αποδείχτηκε άλλη, αυτή του Ray Charles. Το διασκεύασε το 1962, φτάνοντας στο Νο.02 της Αμερικής και στο Νο.09 της Αγγλίας. Μεταξύ τον ονομάτων που το ηχογράφησαν στη συνέχεια είναι ο Elvis Presley το 1967, o Bob Dylan το 1993 και ο Willie Nelson το 2006. Έχει επίσης τραγουδηθεί από γνωστούς ηθοποιούς, όπως η Meryl Streep για την ταινία “Postcards from the edge” του 1990 και ο Robert Downey Jr. για το φιλμ “Two girls and a guy” το 1998.
O εμβληματικός Ray Charles το επανηχογράφησε ντουέτο με την Καναδή τραγουδίστρια και πιανίστρια της τζαζ Diana Krall το 2004, για λογαριασμό του τελευταίου δίσκου της καριέρας του “Genius loves company” που κυκλοφόρησε 2,5 μήνες μετά τον θάνατό του, απεβίωσε σε ηλικία 73ων ετών. Περιλαμβάνει 12 ντουέτα με σπουδαία ονόματα, πέρα από την Krall που ήδη αναφέραμε θα αδικήσουμε κάποιο αν δεν τα παρουσιάσουμε ένα προς ένα: B.B. King, Van Morrison, Willie Nelson, Bonnie Raitt, Gladys Knight, Elton John, Natalie Cole, Johnny Mathis, Norah Jones, Michael McDonald και James Taylor. Πιστοποιήθηκε τριπλά πλατινένιο στην Αμερική πουλώντας 3 εκατ. αντίτυπα, διπλά σε Καναδά και Νέα Ζηλανδία, μονά σε Αυστραλία και Αργεντινή, ενώ χρυσό σε περισσότερες από 10 χώρες.
Κρίμα που δεν πρόλαβε να δει ότι θα αποδειχτεί το πιο εμπορικό άλμπουμ της αξιοζήλευτης καριέρας του, όπως και το σάουντρακ της ταινίας για τη ζωή του, το “Ray” κυκλοφόρησε τον μήνα που έφυγε από τη ζωή και κατέληξε το δεύτερο με τις περισσότερες πωλήσεις.
