Οι μελωδίες που ερμηνεύτηκαν σε δύο γλώσσες, στην ίδια ηχογράφηση, έχουν έναν παραπάνω λόγο για να γνωρίσουν επιτυχία. Για παράδειγμα, αν σ’ ένα αγγλόφωνο υπάρχουν ιταλόφωνοι στίχοι είναι λογικό να προσελκύσουν το κοινό της εν λόγω χώρας, καθώς ο καλλιτέχνης επέλεξε τη δική τους. Ποια είναι άραγε η σύνθεση που έχει συμπεριλάβει τις περισσότερες γλώσσες και ποια η αφορμή που συνέβη;
Τα 13 τραγούδια που θα θυμηθούμε έχουν ως επί το πλείστον αγγλικούς στίχους, διαθέτουν όμως «άρωμα» από Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία και Γερμανία. Μετά το πρώτο μέρος, ακολουθεί δεύτερο αφιέρωμα που μας μεταφέρει σε έξι δεκαετίες, με αφετηρία αυτή του ’50. Θα τα συνοδέψουμε με δύο λόγια είτε για τον ερμηνευτή, είτε για το τραγούδι καθαυτό.
Dean Martin – Return to me (1958)
Ιταλική μπαλάντα του 1958, που διασκεύασε την επόμενη χρονιά ο ήδη αναγνωρισμένος τραγουδιστής και ηθοποιός Dean Martin στα αγγλικά, κρατώντας μερικούς στίχους στη γλώσσα της μητρικής σύνθεσης. Έγινε Νο.01 επιτυχία στην Ολλανδία, Νο.02 στην Αγγλία, ενώ No.04 στην Αμερική όπου κατέληξε στην πρώτη δεκάδα των ποπ τραγουδιών για ολόκληρο το 1958. O «King of Cool», όπως θα τον χαρακτηρίσουν μετέπειτα, το επανηχογράφησε το 1961 για το άλμπουμ “Dino: Italian Love Songs”.
Για την ιστορία, την ίδια χρονιά με την εν λόγω ηχογράφηση, το 1958, ο Dean Martin θα συμπρωταγωνιστήσει για πρώτη φορά στη μεγάλη οθόνη με τον Frank Sinatra, μαζί τους η Shirley MacLaine, στην πενταπλά υποψήφια ταινία για Όσκαρ “Some came running”.
Jane Morgan – The moon was yellow (1959)
Αμερικανίδα που ξεκίνησε την καριέρα της ως ηθοποιός και τραγουδίστρια αρχικά από τη Γαλλία και την Αγγλία στα τέλη της δεκαετίας του '40, μετέπειτα καταξιώθηκε στην Αμερική. Έχει παίξει σε παραστάσεις στο Μπρόντγουεϊ και στο Γουέστ Εντ του Λονδίνου, ενώ απέκτησε το δικό της αστέρι στο Hollywood Walk of Fame το 2011.
Το 1959, στο δίσκο “Jane in Spain” συνδύασε υποδειγματικά ισπανόφωνους με αγγλόφωνους στίχους. Μερικά από αυτά, “What A Difference A Day Made (Cuando Vuelva A Tu Lado)”, “Perhaps, perhaps, perhaps (Quizas, quizas, quizas)” και το επιβλητικό ενορχηστρωτικά “The moon was yellow (El amor llamo)”, που μας μεταφέρει στη χώρα των ταυρομάχων περισσότερο από όλα τα παραπάνω.
Wayne Newton – Danke schoen (1963)
Δημιούργημα ενός σημαντικού Γερμανού συνθέτη που έχει εισαχθεί στο Songwriters Hall of Fame. Αν δεν υπήρχε ο Bert Kaempfert δεν θα τραγουδούσε ποτέ ο Frank Sinatra το “Strangers in the night”. Πριν από αυτό, θα γράψει το “Candlelight cafe” που θα το ηχογραφήσει ως ορχηστρικό το 1959, όταν όμως θα κυκλοφορήσει σε 45αρι δίσκο θα το μετονομάσει σε “Danke schoen”, το 1963.
Οι πρώτοι στίχοι που θα το επενδύσουν είναι γερμανόφωνοι, ενώ οι αγγλόφωνοι προορίζονται για τον Bobby Darin. Τελικά, θα το ερμηνεύσει ο πρωτοεμφανιζόμενος τότε εικοσιενός ετών Wayne Newton για το ντεμπούτο του άλμπουμ το 1963, όπως και το κλασικό “Volare” του Domenico Modugno. Στην αγγλόφωνη κατά τα άλλα μελωδία που ηχογράφησε με το ντουέτο των μουσικών Newton Brothers, το «ευχαριστώ πολύ» είναι στα γερμανικά, με το “Danke schoen” να γνωρίζει διεθνή επιτυχία.
Για την ιστορία, ο Newton θα εξελιχτεί σε έναν από τους πιο γνωστούς τραγουδιστές στην Αμερική. Έχει αφήσει το στίγμα του στη νυχτερινή ζωή του Λας Βέγκας, ο «Mr. Entertainment» και «Midnight Idol» όπως τον έχουν αποκαλέσει, εμφανίζεται ακόμη και σήμερα στην πρωτεύουσα του τζόγου, στα 81 του.
Cliff Richard – Eso beso (1966)
Εκπληκτική μπόσα νόβα με ισπανόφωνο τίτλο, που έγινε γνωστή από τον Paul Anka το 1962. Αξιοπρόσεκτη είναι και η εκδοχή του Cliff Richard τέσσερα χρόνια αργότερα. Η διαφορά στις δύο συνθέσεις είναι ότι ο πρώτος το παρουσίασε με τίτλο “Eso Beso (That Kiss!)”, ενώ ο δεύτερος αφαίρεσε την παρένθεση. Κυρίως αγγλικοί αλλά και ισπανικοί στίχοι «περιπλέκονται» στον εύχαρο ρυθμό του, φτιάχνοντας τη διάθεσή μας σε χρόνο μηδέν.
Για την ιστορία, η Nancy Ames θα το διασκευάσει την ίδια χρονιά με τον Cliff Richard, το 1966, μόνο που η Αμερικανίδα θα το ερμηνεύσει εξ ολοκλήρου στα ισπανικά.
Jorge Ben – Take it easy my brother Charles (1969)
Ο Βραζιλιάνος Jorge Duilio Lima Menezes έγινε γνωστός από τις αρχές της δεκαετίας του ’60 με το καλλιτεχνικό όνομα Jorge Ben, το οποίο τροποποίησε στα 80’s σε Jorge Ben Jor. Το περιοδικό Billboard τον έχει χαρακτηρίσει ως τον «Πατέρα της σάμπα ροκ», ενώ η Λατινική Ακαδημία Ηχογραφήσεων τον βράβευσε για τη συνεισφορά του στη μουσική το 2005.
Το “Take it easy my brother Charles” είναι ένα ξεσηκωτικό κράμα από σόουλ, φανκ και μπόσα νόβα ήχους εξ ολοκλήρου δικό του, έγραψε τους στίχους, τη μουσική και το ερμήνευσε το 1969. Πορτογαλόφωνοι οι στίχοι με εξαίρεση τον τίτλο του, ο οποίος επαναλαμβάνεται αρκετές φορές στο ρεφραίν. Το αποτέλεσμα εντυπωσίασε τόσο την ομοεθνή του νεοεμφανιζόμενη Astrud Gilberto, με τον Jorge Ben ξεκίνησαν την ίδια περίοδο τις καριέρες τους, που το διασκεύασε τρία χρόνια αργότερα.
Kylie Minogue – Je ne sais pas pourquoi (1988)
Σειρά της Γαλλίας να καμαρώσει που ακούγεται η γλώσσα της σε αγγλόφωνο τραγούδι. Το “Je ne sais pas pourquoi” της 20χρονης τότε Αυστραλιανής τραγουδίστριας, παρόλο που κυκλοφόρησε ως το τέταρτο τραγούδι του παρθενικού της δίσκου, είχαν προηγηθεί οι Νο.01 επιτυχίες στην Αγγλία “I should be so lucky”, “Get to be certain” και “Loco-motion ”, κατάφερε να φτάσει ως το Νο.02 στην εν λόγω χώρα, όπου και θα παραμείνει για τρεις εβδομάδες.
Το βίντεο κλιπ μας μεταφέρει στο Παρίσι της δεκαετίας του ’50. Μπορεί η Kylie να λέει στα γαλλικά «Δεν ξέρω γιατί», είναι όμως ηλίου φαεινότερο πως ήταν μια έξυπνη κίνησή της για να προσελκύσει το εν λόγω κοινό, καθώς εισέβαλε στα 20 πρώτα της Γαλλίας. Στην κυκλοφορία του σε Αυστραλία, Αμερική, Καναδά και Νέα Ζηλανδία μετονομάστηκε σε “I Still Love You” (Je ne sais pas pourquoi)”.
Paul Anka feat. Celine Dion – Mejor decir adios (It's hard to say goodbye) (1996)
Το 1996, εκτός από τον γνώριμο «ρόλο» του τραγουδιστή, θα δούμε τον Paul Anka και ως ηθοποιό. Συμμετέχει στην ταινία “Mad dog time” και κυκλοφορεί το άλμπουμ “Amigos”. Ηχηρές οι συνεργασίες, πραγματοποιεί ντουέτα με ονόματα όπως οι Tom Jones, Celine Dion, Barry Gibb, Ricky Martin και Julio Iglesias, διασκευάζοντας 11 τραγούδια που περιλαμβάνουν ισπανικό και αγγλικό στίχο. Οι πιο χαρακτηριστικές, "She’s a lady“ του Tom Jones, “My way” του Frank Sinatra, ενώ επαναηχογραφεί προσωπικές του αγγλόφωνες επιτυχίες όπως το “Diana” και το “Put your head on my shoulder”.
Ξεχωρίζει το ντουέτο του με την Celine Dion στη μπαλάντα “Mejor decir adios (It's hard to say goodbye)”, την οποία ερμήνευσαν και με αμιγώς αγγλόφωνο στίχο που συμπεριέλαβαν σε προσωπικό τους δίσκο.
Jennifer Lopez – Should've never (1999)
Tο πιο παθιασμένο τραγούδι της εκρηκτικής Λατίνας σταρ. Τρυφερή, μελαγχολική εξομολόγηση μιας ερωτευμένης γυναίκας, η οποία δε βρήκε την ανταπόκριση που επιθυμούσε. Παρόλο που θα μπορούσε να έχει ολοκληρωθεί στο τετράλεπτο, η «πληγωμένη» JLo παρουσίασε το μεγαλύτερης διάρκειας τραγούδι της, 6:15 λεπτά. Από το 4:05 μέχρι το τέλος, μας κάνει να θέλουμε να μάθουμε τι είπε στον καλό της, στα ισπανικά, μεταξύ των βαθιών αναστεναγμών της. Από το άλμπουμ “On the 6”, του 1999.
Enrique Iglesias – Bailamos (1999)
Ο δεύτερος γιος του σπουδαίου Ισπανού ερμηνευτή, στιχουργού και συνθέτη Julio Iglesias μας μεταφέρει στα πάτρια εδάφη του, μέσα από μία από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του. Το κουπλέ είναι στην αγγλική γλώσσα ενώ το ρεφραίν στη μητρική του. Κυκλοφόρησε στην Ευρώπη και τη Λατινική Αμερική το 1999, κατέκτησε την κορυφή των Ηνωμένων Πολιτειών για δύο εβδομάδες πουλώντας 700.000 αντίτυπα, στη χώρα του αποδείχτηκε το δεύτερο εμπορικότερο της χρονιάς. Έγινε χρυσό σινγκλ σε οκτώ χώρες, μεταξύ αυτών η Ισπανία, με την έκπληξη να έρχεται από τη Σουηδία όπου αναδείχτηκε πλατινένιο.
Συμπεριλήφθηκε αρχικά στην περιορισμένη έκδοση του ισπανόφωνου προσωπικού του άλμπουμ “Cosas del amor”, στη συνέχεια στο σάουντρακ της ταινίας “Wild wild West” με πρωταγωνιστές τους Will Smith, Kevin Kline και Kenneth Branagh, κατόπιν προτροπής του Will Smith όταν παρακολούθησε συναυλία του, ενώ αργότερα σε αγγλόφωνο δίσκο με τίτλο το μικρό του όνομα.
Eros Ramazzotti and Cher – Più che puoi (2001)
Υπέροχο ερωτικό τραγούδι του 2001, μοιρασμένο ισόποσα στα ιταλικά και αγγλικά. Ο Ιταλός σταρ το αποδίδει στη μητρική του γλώσσα, η αειθαλής Αμερικανίδα ντίβα στα αγγλικά, ενώ όταν συναντιούνται οι φωνές τους το ερμηνεύουν και στις δύο. Πέρα από τις εξαιρετικές ερμηνείες τους, ειδικά της Cher, «έβαλε» περισσότερο συναίσθημα, αξίζει να προσέξετε τους στίχους που αναφέρονται στο νόημα της ζωής.
Tony Bennett & Juan Luis Guerra – Just in time (2012)
Τραγούδι του 1956, άρρηκτα συνδεδεμένο με τον Tony Bennett που το ερμήνευσε εκείνη τη χρονιά. Δεν σταμάτησε να το παρουσιάζει μέχρι την αποχώρησή του από το περιβόητο Radio City Music Hall στη Νέα Υόρκη το 2021, σε ηλικία 95 ετών. Πριν φύγει η δεκαετία του ’60, θα το ζηλέψουν κατά σειρά ο Frank Sinatra, η Barbra Streisand και η Sarah Vaughan που θα το ηχογραφήσουν με τη δική τους φωνή, ενώ η Nina Simone και η Sarah Vaughan θα το ερμηνεύσουν σε ζωντανές εμφανίσεις τους.
Εκτός από την αρχική ηχογράφηση με την ορχήστρα του Percy Faith, o Bennett το επανηχογράφησε με τον Count Basie και την ορχήστρα του το 1959, το τραγούδησε ντουέτο με τον Michael Buble το 2006, το παρουσίασε με δίγλωσσους στίχους το 2012, εκείνος το απέδωσε στην αγγλική γλώσσα και ο Juan Luis Guerra στην ισπανική, ενώ στο ρεφραίν αμφότεροι στην αγγλική. Σε όλες τις εκτελέσεις ο τζαζ ήχος της σύνθεσης παρέμεινε ανέγγιχτος.
Συμπεριλαμβάνεται στο άλμπουμ του Tony Bennett με τίτλο “Viva duets”, το οποίο μαζί με 14 ακόμη συνεργασίες του χάρισε ένα ακόμη βραβείο Grammy, στην κατηγορία «Καλύτερο Παραδοσιακό Ποπ Φωνητικό άλμπουμ». Στην αξιοζήλευτη καριέρα του τέθηκε υποψήφιος 41 φορές για το πολυπόθητο αυτό βραβείο, κατακτώντας τις 19.
Michael Buble – On an evening in Roma (Sott’er celo de Roma) (2016)
Σύνθεση που μας ταξίδεψε για πρώτη φορά στην αιώνια πόλη το 1957, ο Ιταλός τραγουδιστής και ηθοποιός Teddy Reno με τον ομοεθνή του Gianni Ferio και την ορχήστρα του το ερμήνευσαν στη γλώσσα της χώρας τους.
Η πρώτη αγγλόφωνη εκδοχή με τίτλο “On an evening in Roma (Sott’er celo de Roma)” περιλαμβάνει και ιταλικούς στίχους, κυκλοφόρησε δύο χρόνια αργότερα από την πρωτότυπη εκτέλεση από τον Αμερικανό Dean Martin, επίσης ιταλικής καταγωγής. Το απέδωσε περίφημα και ο Καναδός μετρ των διασκευών Michael Buble το 2016.
Γιάννης Βογιατζής – Σ’ αγαπώ σ’ όλες τις γλώσσες (1962)
Αφήσαμε για το τέλος την απάντηση στη διπλή ερώτηση, ποια είναι η σύνθεση που συμπεριλαμβάνει τις περισσότερες γλώσσες και ποια η αφορμή που δημιουργήθηκε. Ελληνικό είναι το τραγούδι, ταινία η αφορμή, έρωτας το θέμα. Άλλωστε, το αλόγιστο αυτό συναίσθημα έχει τραγουδηθεί όσο κανένα άλλο στην ιστορία της μουσικής.
Οκτώ οι γλώσσες που ακούμε, το ρεκόρ δημιούργησε ο Αλέκος Σακελλάριος που έγραψε τους στίχους, ο Γιώργος Μουζάκης τους μελοποίησε, ενώ ο Γιάννης Βογιατζής με την ερμηνεία του εκτός από το ότι γλύκανε τη ψυχή και τα αυτιά μας, σε ρόλο… δάσκαλου φρόντισε να μάθουμε πως να πούμε «Σ’ αγαπώ» στα ιταλικά, γαλλικά, αγγλικά, ισπανικά, πορτογαλικά (τα αποκαλεί πορτογαλέζικα), αραβικά, κινέζικα, συν τα ελληνικά που ήδη ξέραμε από τότε που σταματήσαμε να μπουσουλάμε.
Κυκλοφόρησε σε δίσκο 45 στροφών το 1992, ως B-side (δεύτερη πλευρά) του τραγουδιού “Άσε τα χέρια σου στα δυο μου χέρια”. Ακούστηκε στην κωμική ταινία “Όταν λείπει η γάτα”, σε σκηνοθεσία του Αλέκου Σακελλάριου και σενάριο του ίδιου με τον Χρήστο Γιαννακόπουλο. Υπέρλαμπρο το κάστινγκ, Ρένα Βλαχοπούλου, Βασίλης Αυλωνίτης, Νίκος Ρίζος, Ανδρέας Ντούζος, Σταύρος Παράβας, Νίκη Λινάρδου, Μαρίκα Κρεββατά και ο Γιάννης Βογιατζής, ο οποίος έχει δηλώσει ότι δεν ήθελε να το τραγουδήσει αλλά το έκανε για τις ανάγκες του φιλμ.
