Στο άκουσμα της κατηγορίας Τζαζ έρχονται στο νου τα ιστορικά ονόματα των Thelonious Monk, Dizzy Gillespie, John Coltrane, Louis Armstrong, Ella Fitzgerald, Miles Davis και πολλών άλλων. Τα πνευστά, όπως η τρομπέτα, το σαξόφωνο, το κλαρινέτο και το τρομπόνι έχουν τη μερίδα του λέοντος, με τον αυτοσχεδιασμό να αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό για τη δημιουργία της.
Υπάρχουν καλλιτέχνες, όχι μόνο τραγουδιστές, που δεν τους μάθαμε μέσα από την τζαζ στην πιο «ανάλαφρη» εκδοχή της. Το πέρασμά τους από αυτήν ήταν από αξιοπρεπές έως αξιοπρόσεκτο. Διασκεύασαν είτε κλασικά τζαζ τραγούδια, είτε νέες συνθέσεις και στη συνέχεια της πορείας τους επέστρεψαν στο είδος μουσικής που καταξιώθηκαν. Ακολουθούν 15+1 παραδείγματα από τη δεκαετία του ’60 έως εκείνη του ‘10, κυρίως ποπ και ροκ ονομάτων, που φλέρταραν με την τζαζ.
Stevie Lawrence – Volare (1963)
Με το “Nel blu, dipinto di blu” που έγινε γνωστό ως “Volare”, έχει κατατεθεί επίσημα ως εναλλακτικός τίτλος, ο Domenico Modugno κέρδισε στο φεστιβάλ του Σαν Ρέμο το 1958 και οδήγησε την Ιταλία στην τρίτη θέση του διαγωνισμού της Eurovision. Ήταν η υψηλότερη διάκριση που πέτυχε στις τρεις φορές που εκπροσώπησε τη χώρα του ως συνθέτης και ερμηνευτής. Χάρη σε αυτό, απέσπασε τις τρεις μοναδικές υποψηφιότητες για Grammy της καριέρας του, κερδίζοντας τις δύο: «Τραγούδι της Χρονιάς» και «Ηχογράφηση της Χρονιάς».
Πέντε χρόνια αργότερα, ο Αμερικανός τραγουδιστής και ηθοποιός Stevie Lawrence το απέδωσε με τζαζ ηχόχρωμα το 1963. Από τις πιο γνωστές αγγλόφωνες εκδοχές.
Damita Jo – Bye bye love (1965)
Πρωτοακούσαμε το “Bye Bye Love” από τους Everly Brothers σ’ ένα μείγμα ροκαμπίλι, κάντρι και πρώιμου ροκ εντ ρολ το 1957. Έφτασε ως το Νο.02 στην Αμερική και στο Νο.06 στην Αγγλία, ενώ εισήχθη στο Grammy Hall of Fame το 1998.
Η Αμερικανίδα τραγουδίστρια και ηθοποιός Damita Jo το έκανε πιο εύθυμο, παρουσιάζοντας μια τζαζ εκδοχή του το 1965. Η ενορχήστρωση, ο ρυθμός και το στυλ με το οποίο το ερμήνευσε το έκαναν εντελώς διαφορετικό, σχεδόν αγνώριστο.
Sinead O’Connor – Why don’t you do right? (1992)
Στην περίπτωση αυτή θα σταθούμε στον καλλιτέχνη. Η ταλαντούχα Ιρλανδή ερμηνεύτρια, μουσικός και στιχουργός Sinead O’Connor δεν μας είχε συνηθίζει σε τζαζ ακούσματα. Το 1992 πραγματοποίησε μια τολμηρή αλλαγή στο μουσικό στυλ της με τον τρίτο της δίσκο “Am I not your girl?”, o οποίος αντί για πρωτότυπες συνθέσεις περιλάμβανε διασκευές τζαζ και ποπ κλασικών τραγουδιών. Σύμφωνα με την ίδια, τα άκουγε μεγαλώνοντας και ήταν αυτά που την έκαναν να θέλει να γίνει τραγουδίστρια. Είναι ένα βαθιά προσωπικό έργο, αλλά και αμφιλεγόμενο, ειδικά λόγω της περιβόητης εμφάνισής της στο Saturday Night Live κατά τη διάρκεια της προώθησής του, όπου ερμήνευσε a cappella το “War” και έσκισε μια φωτογραφία του Πάπα Ιωάννη Παύλου Β’ μπροστά στην κάμερα λέγοντας: «Πολέμησε τον πραγματικό εχθρό». Η πράξη της ήταν μια διαμαρτυρία κατά της Καθολικής Εκκλησίας και της συγκάλυψης της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών από κληρικούς.
Έχοντας παρουσιάσει στο παρελθόν το “Secret love” που συμπεριλαμβάνεται στον παραπάνω δίσκο, θα σταθούμε στο “Why don’t you do it right?” και θα υποκλιθούμε για μια ακόμα φορά στο αστείρευτο ταλέντο της.
Wet Wet Wet – Maybe I’m in love (1997)
Το σκωτσέζικο ποπ ροκ συγκρότημα που ξεχώρισε τις δεκαετίες του ’80 και του ’90 έδωσε ένα απρόσμενο τζαζ δείγμα το 1997. Το ρομαντικό και συνάμα χορευτικό “Maybe I’m in love” κυκλοφόρησε μαζί με τη διασκευή τους στο κλασικό “Yesterday” των Beatles, φτάνοντας έως το Νο.04 στην Αγγλία. Όσο για το άλμπουμ “10” που το περιλαμβάνει, έγινε No.02 στην Αγγλία.
George Michael – My baby just cares for me (1999)
Κόρταρε αρκετές φορές με την τζαζ, όμως το 1999 κυκλοφόρησε ολοκληρωμένο δίσκο αφιερωμένο σε αυτή. Το “Songs from the last century”, με το περιεχόμενο να φωτογραφίζεται στον τίτλο του, έφτασε έως το No.02 στην Αγγλία και την Ευρώπη. Είναι το μοναδικό προσωπικό του άλμπουμ του George Michael που δεν έγινε Νο.01 στη Μεγάλη Βρετανία, έχασε την κορυφή από το “Come on over” της Καναδής Shania Twain που γνώρισε παγκόσμια εμπορική επιτυχία.
Μία από τις ωραιότερες διασκευές του είναι το “My baby just cares for me” του 1930, που φέρει τη σφραγίδα της Nina Simone, η οποία το ηχογράφησε το 1959 αλλά γνώρισε εμπορική επιτυχία το 1985, No.05 στην Αγγλία. Ο Michael αύξησε τον ρυθμό, αλλάζοντας ελάχιστα τους στίχους, ανέφερε το χαμόγελο του Ricky Martin αντί του πιανίστα Liberace που ανέφερε η Simone. Δεν ήταν ο μόνος που το έκανε. Η Natalie Cole στη δική της ερμηνεία το 2002 ανέφερε τη Lana Turner, η Amanda Lear το 2006 την Julia Roberts, ενώ ο Michael Bublé το 2016 τον George Clooney.
Robbie Williams – Beyond the sea (2001)
O Robbie Williams το 2001 ηχογράφησε ένα σουίνγκ άλμπουμ, η εξέλιξη της τζαζ τη δεκαετία του ’20, το “Swing when you’re winning”. Ήταν η αντίστοιχη προσωπική του «εξέλιξη», από το “Sing when you’re winning” που κυκλοφόρησε την προηγούμενη χρονιά. Εκτός από Νο.01 στην Αγγλία, έγινε πολυπλατινένιο δίσκος παγκοσμίως ξεπερνώντας τα 6,5 εκατομμύρια αντίτυπα και αποδείχτηκε ο τρίτος πιο εμπορικός του.
Ένα από τα τραγούδια που διασκεύασε είναι το γαλλικό “La mer” του 1948, το οποίο έγινε γνωστό την επόμενη χρονιά από τον Charles Trenet. Με αγγλικό στίχο γνώρισε επιτυχία τo 1959, ως “Beyond the sea”, από τον Bobby Darin. Ο Robbie ήταν πλέον 27 ετών, πιο έμπειρος, πλαισιωμένος από αυθεντική τζαζ ενορχήστρωση, παρουσιάζοντας εντυπωσιακό αποτέλεσμα.
Dany Brillant – Tant qu'il y aura des femmes (2001)
Ένας αναγνωρισμένος Γάλλος τραγουδιστής και συνθέτης με ρίζες από την Τυνησία στο κατόπι της τζαζ τη δεκαετία του ’50, όπου το σουίνγκ «φωνάζει» από μακριά. Ο Dani Brillant ηχογράφησε τον πέμπτο του δίσκο “Dolce vita” στη Ρώμη το 2001, εξού και ο ιταλικός τίτλος, σε μια κρύπτη εκκλησίας που μετέτρεψε σε στούντιο. Το υπόλοιπο ηχογραφήθηκε στη Γαλλία. Η υψηλότερη θέση που έλαβε ήταν το Νο.09 στη χώρα του.
Το “Tant qu'il y aura des femmes“ συνδυάζει ιδανικά τον ερωτισμό με τον χορό και μας ταξιδεύει σε μια άλλη εποχή. Στα συν του Brillant είναι ότι εκτός από τη μουσική έγραψε και τους στίχους.
Bell & Spurling – Goldenballs (Mr Beckham to you) (2002)
Μουσική ιστορία αθλητικού περιεχομένου, ντυμένη με τζαζ ήχο. Οι Bell & Spurling είναι ο Martin Bell και ο Johnny Spurling, δύο βρετανοί μουσικοί που τα κατάφεραν και με το μικρόφωνο στο χέρι, είτε σαν ραδιοφωνικοί παραγωγοί στον Capital Gold και στον Love Sport Radio, είτε σαν τραγουδιστές σε πάρτι διασημοτήτων όπως του Rod Stewart και του Simon Cowell. Έχουν εμφανιστεί στη διάσημη τηλεοπτική μουσική εκπομπή Top of the Pops και στο Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου του 2022, που έγινε στο Κατάρ και στο Ντουμπάι.
Το ντουέτο μπήκε δύο φορές με δικές του δημιουργίες στα βρετανικά τσαρτ. Αρχικά με το “Sven, Sven, Sven” το 2001, κάνοντας αναφορές στην ποδοσφαιρική ομάδα της χώρας τους για την εμφατική νίκη και πρόκριση της Αγγλίας απέναντι στη Γερμανία και μάλιστα εκτός έδρας με 5-1 το 2001, για τα προκριματικά του παραπάνω Κυπέλλου. Στον ίδιο όμιλο συμμετείχε και η Ελλάδα. Η δεύτερη είναι με το “Goldenballs (Mr Beckham to you)” το 2002, φτάνοντας στο Νο.25 στην Αγγλία. Παρόλο που ο Michael Owen έβαλε έξι γκολ για να προκριθούν οι Άγγλοι στα τελικά, ενώ ο David Beckham τρία, ο δεύτερος ήταν αυτός που αποθεώθηκε μουσικά.
Chris Botti feat. Michael Bublé – Let there be love (2005)
Η τζαζ μέσα από μια τρομπέτα. Ο βραβευμένος με Grammy Αμερικανός τρομπετίστας και συνθέτης Chris Botti, με σημαντική δισκογραφία, το 2005 ένωσε τις δυνάμεις του με τον Καναδό ποπ τραγουδιστή Michael Bublé. Διασκεύασαν τη διαχρονική σύνθεση του 1940 “Let there be love” που ερμήνευσαν μεγάλα ονόματα, κατά χρονολογική σειρά οι Tony Bennett, Mel Tome, Julie London, Shirley Bassey, Nat King Cole, Matt Monro, Natalie Cole, με αυτή του ανεπανάληπτου Nat King Cole το 1962 να ξεχωρίζει.
Ο Chris Botti το συμπεριέλαβε στο άλμπουμ “To love again (The duets)” που περιλαμβάνει τέσσερις συνθέσεις με την τρομπέτα του και εννέα «ντουέτα», την οποία συνόδευσαν με τις φωνές τους καταξιωμένοι καλλιτέχνες όπως η Gladys Knight, ο Sting, ο Steven Tyler των Aerosmith και ο Michael Bublé. Η τελευταία συνεργασία ξεχώρισε στο ραδιόφωνο.
Kevin Spacey – Mack the knife (2005)
Γερμανόφωνη σύνθεση του 1928 με τίτλο “Moritat”, που ακούστηκε για πρώτη φορά στο θεατρικό δραματικό μιούζικαλ “Η όπερα της πεντάρας”, ένα από τα δημοφιλέστερα έργα του Bertolt Brecht. Σε δίσκο 78 στροφών κυκλοφόρησε το 1929. Μετά την παγκόσμια επιτυχία του έργου μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο το 1931, επίσης στα γερμανικά. Από τους πιο σπουδαίους καλλιτέχνες που το τραγούδησαν με αγγλικό στίχο, ως “Mack the knife”, είναι ο Louis Armstrong το 1955 και ο Bobby Darin το 1959. Η τελευταία εκτέλεση γνώρισε μεγαλύτερη εμπορική επιτυχία, Νο.01 στην Αγγλία και την Αμερική, απέσπασε δύο βραβεία Grammy, «Ηχογράφηση της Χρονιάς» και ο Darin ως ο «Καλύτερος Νέος καλλιτέχνης».
H ζωντανή ηχογράφηση της Ella Fitzgerald το 1960 στο Βερολίνο φλέρταρε με τέσσερα Grammy κατακτώντας τα δύο, «Καλύτερη Γυναικεία Φωνητική Ερμηνεία» για το τραγούδι και «Καλύτερη Γυναικεία Φωνητική Απόδοση» για το άλμπουμ “Ella in Berlin: Mack the knife”. Για την ιστορία, κατά τη διάρκεια της συναυλίας ξέχασε τους στίχους του “Mack the κnife” και άρχισε να αυτοσχεδιάζει με χιούμορ και φινέτσα.
To 2004 o Kevin Spacey ανέλαβε τη σκηνοθεσία της ταινίας “Beyond the sea” όπου και πρωταγωνίστησε, μεταφέροντας στη μεγάλη οθόνη τη ζωή του Bobby Darin. Ως ηθοποιός απέκτησε υποψηφιότητα για Χρυσή Σφαίρα και μία ακόμη για Grammy, μαζί με τον παραγωγό Phil Ramone, για το σάουντρακ. Αξιοπρόσεκτη η ερμηνεία του στο “Mack the knife”.
Geri Halliwell – So I give up on love (2005)
H Βρετανίδα τραγουδίστρια και στιχουργός Geri Halliwell, εκτός από μέλος του επιτυχημένου γυναικείου γκρουπ Spice Girls, με τους πολυπλατινένιους δίσκους, ακολούθησε σόλο πορεία. Στο τρίτο και τελευταίο μέχρι σήμερα προσωπικό της άλμπουμ με τίτλο “Passion” αποκάλυψε ένα κρυμμένο πάθος για την τζαζ μουσική, εντάσσοντάς την σε ορισμένα τραγούδια, πέρα από την ποπ. Το “So I give up on love” είναι σε δικούς της στίχους, συμμετέχει και στη σύνθεση, ερμηνεύοντάς το με θεατρικότητα.
Van Morrison – This love of mine (2005)
Μπορεί το όνομά του τεράστιου Van Morrison να μην έχει συνδεθεί με την τζαζ, παρόλα αυτά αποτελεί βασικό στοιχείο της μουσικής του ταυτότητας. Για παράδειγμα, ο δίσκος “Astral weeks” του 1968 ηχογραφήθηκε με κορυφαίους τζαζ μουσικούς και θεωρείται ένα από τα πιο πνευματικά και αυτοσχεδιαστικά έργα εκείνης της εποχής. Σχεδόν τέσσερις δεκαετίες αργότερα, το 2005, διασκεύασε υποδειγματικά το “This love of mine”, που συνυπέγραψε και ερμήνευσε ο Frank Sinatra το 1941. Η ρετρό μελαγχολική μπαλάντα μεταμορφώθηκε σ’ ένα χαρούμενο τζαζ «πάρτι», παρόλο που αναφέρεται στην απώλεια και τον αδιέξοδο έρωτα.
Carly Simon – I've got you under my skin (2005)
Ο κορυφαίος Cole Porter έγραψε τους στίχους και τις νότες το 1936 για το μιούζικαλ “Born to dance” της ίδιας χρονιάς, κερδίζοντας υποψηφιότητα για Όσκαρ στην κατηγορία «Καλύτερο Τραγούδι», το έχασε από το “The way you look tonight” του Fred Astaire για την ταινία “Swing time”. Συνδέθηκε άρρηκτα με τη φωνή του Frank Sinatra που το διασκεύασε το 1956, συνοδευόμενος από την ορχήστρα του Nelson Riddle, παρόλο που μεγαλύτερη εμπορική επιτυχία γνώρισε από τους Four Seasons το 1966, Νο.09 στην Αμερική και Νο.12 στην Αγγλία.
H Carly Simon στη λαμπρή διαδρομή της, από τη δεκαετία του ’70, έχει συνδεθεί κυρίως με τη ροκ και ποπ μουσική και λιγότερο με τα μπλουζ και το τζαζ ηχόχρωμα. Το 2005 κυκλοφόρησε το εκπληκτικό, ατμοσφαιρικό άλμπουμ “Moonlight serenade”. Ειλικρινά δεν ξέρουμε ποιο να πρωτοακούσουμε. Ήταν υποψήφιο για Grammy στην κατηγορία «Καλύτερο Παραδοσιακό Ποπ Φωνητικό Άλμπουμ». Μέσα από αυτό, η δική της εκδοχή στη διαχρονική μελωδία “I've got you under my skin”.
Rod Stewart – Let’s fall in love (2005)
Τραγούδι του 1933 που έγραψε ο Ted Koehler και συνέθεσε ο Harold Arlen για την ταινία “Let’s fall in love” της ίδιας χρονιάς, με τον Edmund Lowe και την Ann Sothern να πρωταγωνιστούν. Ο Lowe το ερμήνευσε στην αρχή του φιλμ, η Sothern στο δεύτερο μισό του, ενώ ακούστηκε από όλο το cast στο τέλος.
Τον Rod Stewart τον αγαπήσαμε μέσα από τη ροκ και την ποπ μουσική, είτε ως μέλος συγκροτημάτων είτε από την προσωπική του καριέρα. Το 2002 παρουσίασε ένα αφιέρωμα στα πιο γνωστά τραγούδια του πρώτου μισού του 20ού αιώνα, ηχογραφώντας τη συλλογή “Great American Songbook”. Εμπορικά πήγε τόσο ανέλπιστα καλά, που μέσα σε μία τετραετία κυκλοφόρησε πέντε διαδοχικά, κερδίζοντας για την καθεμία υποψηφιότητα για βραβείο Grammy. Στα 56 χρόνια της σόλο διαδρομής του, το ένα και μοναδικό που έγινε δικό του είναι για μία από αυτές.
Στο τέταρτο κατά σειρά “Great American Songbook” το 2005, με τίτλο “Thanks for the memory: The great American songbook Volume IV”, διασκεύασε υποδειγματικά το υπέροχο “Let’s fall in love”.
Tony Bennett & Lady Gaga – The lady is a tramp (2011)
Χαρακτηριστικό τζαζ αριστούργημα που σφράγισε τη μουσική θεατρική παράδοση του 20ού αιώνα, μετρά αισίως τα 88 χρόνια ζωής. Η πρώτη ηχογράφηση έγινε το 1937 και ακούστηκε την ίδια χρονιά στο μιούζικαλ του Μπρόντγουεϊ “Babes in arms” από την 17χρονη ήδη σταρ ηθοποιό Mitzi Green. Το παιδί θαύμα πρωτοεμφανίστηκε στη μεγάλη οθόνη σε ηλικία μόλις τριών ετών μαζί με τους γονείς της ως Little Mitzi, ενώ στα 10 της πρωταγωνιστούσε σε ταινίες ως Mitzi Green. Το θεατρικό έργο μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο το 1939, με πρωταγωνιστές τον Mickey Rooney και τη Judy Garland, όπου ακούστηκε η ορχηστρική εκδοχή του. Ξεχωρίζουν οι διασκευές των Lena Horne, Ella Fitzgerald, Frank Sinatra, Supremes και του Tony Bennett το 1976.
Ο Bennett το επανεκτέλεσε μαεστρικά σε ηλικία 85 ετών μαζί με την 25χρονη Lady Gaga το 2011, με την τελευταία να το ερμηνεύει επίσης μόνη της το 2016. Ντουέτο το είχαμε ξανακούσει το 1993 από τον Frank Sinatra με τον Luther Vandross, που συμπεριλήφθηκε στο άλμπουμ του Sinatra με τίτλο “Duets”. Μπορεί ο αλησμόνητος Αμερικανός καλλιτέχνης να έχει συνδέσει το όνομά του με την τζαζ, όχι όμως και η Gaga που τα πήγε περίφημα. Οι κριτικοί έγραψαν ότι μπορεί να δημιουργήσει τη δική της τζαζ μουσική, ενώ το MTV εκθείασε το ντουέτο. Από όλες τις εκτελέσεις, η συγκεκριμένη ενορχήστρωση είναι η πιο εντυπωσιακή, η πιο «φανταχτερή».
Ms. Lauryn Hill – Feeling good (2015)
Σύνθεση του μετέπειτα επιτυχημένου Βρετανού τραγουδιστή Anthony Newley μαζί με τον Leslie Bricusse, του 1964. Το ερμήνευσε πρώτος τον Ιανουάριο του 1965, ενώ μόλις τρεις μήνες αργότερα η εμβληματική Nina Simone έβαλε την ανεξίτηλη στάμπα της, ξεκαθαρίζοντας εξαρχής σε όσους θελήσουν να το διασκευάσουν ότι δεν θα την ξεπεράσουν ποτέ. Δεν ήταν απλώς μία διασκευή, ήταν δήλωση, αφού συνδέθηκε με το κίνημα των πολιτικών δικαιωμάτων στις Ηνωμένες Πολιτείες.
To 2015 η Αμερικανίδα ράπερ και παραγωγός Lauryn Hill το διασκεύασε με πανομοιότυπο τρόπο. «Πάτησε» στις ίδιες νότες, κλίμακες, προσθέτοντας στην ενορχήστρωση ηλεκτρική κιθάρα. Κι αισθάνθηκε αυτή καλά, κι εμείς καλύτερα.
