Από τον Κωστή Δ. Μπίτσιο
«The Favourite»
8,5/10
Ο 45χρονος Έλληνας σκηνοθέτης υπενθυμίζει την καταγωγή του από το πρώτο δευτερόλεπτο του καινούργιου του φιλμ. Οι τίτλοι έναρξης του Η Ευνοούμενη ξεκινούν με το άρθρο της ελληνικής απόδοσης του τίτλου. Απλά στην συνέχεια το ελληνικό άρθρο περιστοιχίζεται από τα αγγλικά γράμματα T και E, ώστε να σχηματιστεί το άρθρο του αγγλόφωνου τίτλου του έργου. Έλληνες άλλωστε σχεδίασαν τους τίτλους του The Favourite. Ήχοι δάσους ανοίγουν και κλείνουν την αφήγηση.
Η ιστορικός Deborah Davis ξεκίνησε να γράφει το σενάριό της για το ερωτικό τρίγωνο της Βασίλισσας Άννας/Mrs Morley (1665-1714) (Olivia Colman), της Σάρας Τσώρτσιλλ (Δούκισσας του Μάρλμπορο, Mrs Freeman) (Rachel Weisz) (1660-1744) και της ξαδέρφης της Δούκισσας Αμπιγκέιλ Χιλλ-Μάσαμ (1670-1734) (Emma Stone) πριν από είκοσι χρόνια. Όταν αυτό ολοκληρώθηκε και προτάθηκε στον Λάνθιμο, αυτός με την σειρά του απευθύνθηκε για το ραφινάρισμά του στον Tony McNamara. Με την βοήθεια των ως άνω δύο συμπαραγωγών του ο σκηνοθέτης κατάφερε να πραγματοποιήσει το όραμά του και να δημιουργήσει μία διαφορετική ταινία εποχής, η οποία τοποθετείται περί τα 1709-1711. Η διαφορά είναι κατ’ αρχήν οπτική. Ο Λάνθιμος (με βοηθό τον Μάριο Χαμπουλίδη) κινηματογραφεί με ευρυγώνιο, σχεδόν σφαιρικό, φακό. Ο εντελώς ανοιχτός φακός του τα δείχνει όλα μεγαλύτερα και τα παραμορφώνει. Παράλληλα επιλέγει τον φυσικό φωτισμό (του Robbie Ryan των I, Daniel Blake και Slow West), δίνοντας εξωπραγματικές εικόνες, που μοιάζουν με τρισδιάστατους πίνακες του - χρήστη του κιαροσκούρο - Caravaggio. Άλλοτε οι ήρωες γίνονται μέρος των σκηνικών (της Fiona Crombie του Top of the Lake), τα οποία όσο και αν έχουν χρώμα, τελικά δείχνουν μαυρόασπρα, όπως και τα ρούχα, που σχεδίασε η Sandy Powell (https://apotis4stis5.com/filmtv/8189-istorika-kinimatografika-kostoumia), ή σχεδόν άχρωμα. Τα κοστούμια εποχής της Powell (Mary Poppins Returns) συμπληρώνουν ιδανικά το μέικ απ και οι κομμώσεις της Nadia Stacey (Downton Abbey), ενώ ο ήχος φέρει την υπογραφή του Johnnie Burn (The Killing of a Sacred Deer, Ο αστακός), που χαρακτηριστική μουσική του συνοδεύει σκηνές του φιλμ, όπως και επιλογές του William Lyons (Mary Queen of Scots). Ο Γιώργος Μαυροψαρίδης είχε μοντάρει και την πρώτη μεγάλου μήκους κινηματογραφική (συν-) σκηνοθεσία του Λάνθιμου το 2001 (Ο καλύτερός μου φίλος). Ο σκηνοθέτης χωρίζει την ιστορία του σε οκτώ κεφάλαια.
Σε όλα πρωταγωνιστούν τρεις ισάξιοι ρόλοι. Η 45χρονη Olivia Colman έχει αποδείξει πολλάκις το υποκριτικό της μεγαλείο (Broadchurch, The Night Manager, Ο αστακός, Locke, The Iron Lady) και σε κάνει να ανυπομονείς για την αλλιώτικη ηρωίδα, που θα ενσαρκώσει στο The Crown του Netflix. Δεν ξεχνά όταν παίζει κάθε λεπτομέρεια του πολύπλοκου ρόλου της. Ανταποκρίνεται στις σωματικές και ψυχικές απαιτήσεις αυτού, ούσα απολαυστική, ακόμα και όταν λαίμαργα καταβροχθίζει γλυκά ή όταν τυραννιέται ως υποχείριο της σατανικής λαίδης
Η Βασίλισσα Άννα υποφέρει από κατάθλιψη, αυτοάνοσο νόσημα και 17 χαμένα παιδιά και η ηθοποιός Colman κατορθώνει να αποδώσει όλα τα διαφορετικά βάσανά της. Ο Λάνθιμος την εμπιστεύεται σε ένα μεγάλης διάρκειας κοντινό πλάνο, όταν αυτή μόνο με τα μάτια της, μεταμορφώνεται από σίγουρη ηγέτιδα σε ζηλιάρα πληβεία.
Η 48χρονη Rachel Weisz είναι η Δούκισσα, που αποζητά την εξουσία. Νομίζει ότι αγαπά, ενώ την ενδιαφέρει μόνο η δύναμη. Βρίσκει άξια αντίπαλο στον αγώνα για την εύνοια της Άννας στο πρόσωπο της Αμπιγκέιλ, που καταφτάνει στο παλάτι με σχέδιο. Η Δούκισσα υποτιμά την συγγενή της. Η ξαδέρφη Χιλλ (η 30χρονη Emma Stone) όμως σύντομα – λόγω συμφεροντολογικού γάμου – γίνεται Μάσαμ και μοναδική λύση για την Δούκισσα φαντάζει ο εκβιασμός. Δούκισσα και Μάσαμ παλεύουν για την μεγάλη ζωή, ακόμα και αν αυτή συνοδεύεται από δυστυχία και φόβο.
Το κατόρθωμα του Λάνθιμου είναι ότι πείθει τις τρεις καλές ηθοποιούς να κάνουν πράγματα, που δεν θα τα υπηρετούσαν τόσο πιστά για χάρη άλλου σκηνοθέτη. Η εξιστόρηση από τον σκηνοθέτη δεν έχει στόχο να σοκάρει, αλλά να προβάλλει το πώς στις αρχές του 18ου αιώνα οι γυναίκες ερωτεύονταν τις γυναίκες και πώς οι άντρες ερωτεύονταν τους άντρες, μιας και μεταξύ αντρών και γυναικών δεν υπήρχε αλληλοσεβασμός. Σαν μόνο οι θρησκευτικές επιταγές, το πρωτόκολλο και η ανάγκη αναπαραγωγής να οδηγούν στο σεξ μεταξύ άνδρα και γυναίκας εκείνη την εποχή. Ο Λάνθιμος δεν εξετάζει μόνο την ομοφυλοφιλία, αλλά και την ομοκοινωνικότητα. Η διαφορετικότητα της ματιάς του δεν θα μπορούσε να μην είναι και στην Ευνοούμενη παρούσα: τοποθετεί στον μεγεθυντικό φακό κάθε προσωπικότητα ξεχωριστά. Οι ηρωίδες του δεν περιφέρονται σαν φλύαρες κούκλες στο κλειστοφοβικό ανάκτορο. Ο σκηνοθέτης τις παρουσιάζει και στην μοναξιά τους. Έτσι ο θεατής παρατηρεί τί κάνουν όταν είναι μόνες και σιωπηλές.
Δίπλα στις γυναίκες πρωταγωνίστριες σημασία δίνεται και στους δεύτερους και τρίτους ανδρικούς ρόλους των Sidney Godolphin (ο James Smith του The Iron Lady), Lord Marlborough (ο Mark Gatiss του Sherlock), Colonel Samuel Masham (o Joe Alwyn των Billy Lynn’s Long Halftime Walk και Mary Queen of Scots), Robert Harley (ο Nicholas Hoult του Mad Max: Fury Road), και των υπηρετών (οι Basil Eidenbenz του Denial και James Melville του A Monster Calls).
Trivia: Την ταινία διανθίζουν – μεταξύ άλλων – συνθέσεις των Μπαχ,
Βιβάλντι
και Σούμπερτ. Την ιστορία της βασίλισσας ταιριαστά κλείνει το Skyline Pigeon του Elton John, που συμπλήρωσε μισό αιώνα από τότε που κυκλοφόρησε ως single.
Το φιλμ κυκλοφορεί στις 7 Φεβρουαρίου 2019 από την Odeon.
