Αυτά τα λέγανε το 2016
Μέχρι το 2050 ο μισός παγκόσμιος πληθυσμός, σχεδόν 5 δισεκατομμύρια άνθρωποι, θα χρειάζονται γυαλιά για να βλέπουν μακριά, όπως προβλέπει διεθνής μελέτη οφθαλμιάτρων, επισημαίνοντας πως οι οφθαλμίατροι προσπαθούν εδώ και δεκαετίες να εξηγήσουν την επιδημία μυωπίας που μαίνεται σε όλο τον κόσμο.
Στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ το ποσοστό των νέων ενηλίκων που πάσχουν από μυωπία διπλασιάστηκε σε 50 χρόνια και φτάνει πλέον το 50%. Η κατάσταση είναι ακόμα πιο δραματική στην Ανατολική Ασία: πριν από 60 χρόνια, μόλις το 10-20% του πληθυσμού της Κίνας είχε μυωπία. Σήμερα, το 90% των εφήβων και των νέων ενηλίκων χρειάζονται γυαλιά για μακριά. Και στην πόλη της Σεούλ, το ποσοστό των 19χρονων ανδρών που παρουσιάζουν μυωπία φτάνει το εντυπωσιακό 96,5%.
Η μυωπία οφείλεται σε παραμόρφωση του βολβού του ματιού, λόγω της οποίας το είδωλο εστιάζεται μπροστά από τον αμφιβληστροειδή χιτώνα, αντί ακριβώς πάνω του. Ως αποτέλεσμα, ο ασθενής δεν βλέπει μακριά.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, αυτή η αύξηση των ασθενών δεν θα οφείλεται απλά στην αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού αλλά και σε αύξηση της συχνότητας της μυωπίας. Η ραγδαία αύξηση του ποσοστού των ασθενών στον γενικό πληθυσμό αποδίδεται σε «περιβαλλοντικούς παράγοντες, κυρίως αλλαγές του τρόπου ζωής που προκύπτουν από έναν συνδυασμό μειωμένου χρόνου παραμονής σε εξωτερικούς χώρους και αυξημένων δραστηριοτήτων κοντινής απόστασης, μεταξύ άλλων παραγόντων» γράφουν οι συντάκτες της μελέτης στην Αυστραλία και τη Σιγκαπούρη.
Τονίζουν ακόμα ότι οι υπηρεσίες υγείας θα πρέπει να προετοιμαστούν κατάλληλα για τη διαχείριση αυτού του διογκούμενου προβλήματος δημόσιας υγείας. Οι στρατηγικές που μπορούν να ακολουθήσουν οι γονείς για να προστατεύσουν τα παιδιά τους είναι η ετήσια εξέταση στον οφθαλμίατρο αλλά και «η αύξηση του χρόνου παραμονής σε εξωτερικούς χώρους και η μείωση του χρόνου που αφιερώνει κανείς σε δραστηριότητες κοντικής απόστασης, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης ηλεκτρονικών συσκευών που απαιτούν συνεχή εστίαση από μικρή απόσταση» όπως τονίζει ο καθηγητής Κόβιν Ναϊντού, μέλος της ερευνητικής ομάδας και διευθύνων σύμβουλος του αυστραλιανού Ινστιτούτου Όρασης «Μπράιεν Χόλντεν».
Τι λένε τώρα
Το 2019, η Αμερικανική Ακαδημία Οφθαλμολογίας συγκάλεσε ειδική ομάδα για να αναγνωρίσει τη μυωπία ως επείγον παγκόσμιο πρόβλημα υγείας. Όπως είπε ο Μάικλ Ρέπκα, καθηγητής οφθαλμολογίας στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins: “Προσπαθείς να αποτρέψεις μια επιδημία τύφλωσης που έχει ξεκινήσει εδώ και δεκαετίες”.
Η αιτία αυτής της αξιοσημείωτης επιδείνωσης της όρασης μοιάζει αρκετά προφανής: αρκεί να κοιτάξουμε γύρω μας για να δούμε αμέτρητα παιδιά απορροφημένα σε τηλέφωνα, tablet και φορητούς υπολογιστές. Και δεν θα ήμασταν οι πρώτοι που θα συμπεράναμε ότι το να κρατάει κανείς μία οθόνη μόλις μερικά εκατοστά από το πρόσωπό του είναι κάτι κακό για την μακρινή όραση. Πριν από τέσσερις αιώνες, ο Γερμανός αστρονόμος, Γιοχάνες Κέπλερ, κατηγόρησε ως αιτία για τη δική του κακή όραση τις ώρες που αφιέρωσε στη μελέτη.
Ιστορικά μιλώντας, οι Βρετανοί γιατροί είχαν παρατηρήσει ότι η μυωπία ήταν πολύ πιο συχνή μεταξύ των φοιτητών της Οξφόρδης παρά μεταξύ των νεοσύλλεκτων στρατιωτών, πράγμα το οποίο συνέβαινε και στα “πιο αυστηρά” σχολεία της πόλης από ό,τι σε εκείνα των χωριών. Υπήρχε και ένα εγχειρίδιο οφθαλμολογίας στα τέλη του 19ου αιώνα που πρότεινε ως θεραπεία για τη μυωπία την αλλαγή αέρα και την αποφυγή κάθε εργασίας με τα μάτια.
Στις αρχές του 20ου αιώνα, οι ειδικοί συνενώνονταν γύρω από την ιδέα ότι η μυωπία προκαλούταν από το να εργάζεσαι πάνω από ένα κείμενο σε πολύ κοντινή απόσταση, κάτι που σήμερα ταιριάζει και σε συνήθειες όπως το να βλέπει κανείς τηλεόραση από πολύ κοντά ή να σκρολάρει στο Instagram.
Στην Κίνα, οι αρχές έχουν ανησυχήσει τόσο πολύ, που έχουν προτείνει κοινωνικές αλλαγές μεγάλης κλίμακας για τον περιορισμό της μυωπίας στα παιδιά. Έτσι, οι γραπτές εξετάσεις είναι πλέον περιορισμένες πριν από την τρίτη δημοτικού, όπως και τα video games.
“Πολλά χρόνια πριν, οι άνθρωποι ήταν κυνηγοί και τροφοσυλλέκτες”, λέει η Λιάντρα Γιουνγκ, οπτομέτρης στο Σαν Φρανσίσκο. Βασιστήκαμε στην οξεία όρασή μας για να παρακολουθήσουμε το θήραμα μας και να εντοπίσουμε τα ώριμα φρούτα. Τώρα οι ζωές μας αναλώνονται περισσότερο μέσα σε κλειστούς εσωτερικούς χώρους. “Για να βρούμε τροφή, απλώς ψάχνουμε στο κινητό μας τι να παραγγείλουμε”, συνεχίζει.
Κάτι, λοιπόν, σχετικό με τη σύγχρονη ζωή καταστρέφει την ικανότητά μας να βλέπουμε μακριά, αλλά ποιο είναι αυτό;
Οι εξηγήσεις που “κατηγορούν” τις οθόνες και το να τις κοιτάς από μικρή απόσταση, δείχνουν περισσότερο ως διαισθητικές εξηγήσεις παρά ως ασφαλείς.
“Για κάθε μελέτη που δείχνει την επίδραση της κοντινής εργασίας στη μυωπία, υπάρχει μια άλλη μελέτη που δεν τη δείχνει”, λέει στον Atlantic, ο Τόμας Άλλερ, οπτομέτρης στο Σαν Μπρούνο της Καλιφόρνια. Η άθροιση του αριθμού των ωρών που αφιερώνουμε μπροστά από ένα βιβλίο ή μία οθόνη δεν φαίνεται να δικαιολογεί την έναρξη ή την εξέλιξη της μυωπίας.
Μια σειρά από θεωρίες έσπευσαν να καλύψουν αυτό το συγκεχυμένο κενό. Ίσως τα δεδομένα στις μελέτες να είναι λανθασμένα, για παράδειγμα οι συμμετέχοντες να μην κατέγραψαν με ακρίβεια τις ώρες εργασίας τους. Ή ίσως η συνολική διάρκεια της εργασίας από μικρή απόσταση να είναι λιγότερο σημαντική από το αν διακόπτεται από μικρά διαλείμματα. Ή ίσως να μην είναι η ίδια η δουλειά που καταστρέφει τα μάτια αλλά το γεγονός ότι στερεί από τα παιδιά χρόνο σε εξωτερικούς χώρους.
Οι επιστήμονες που υποστηρίζουν τη σημασία του εξωτερικού χώρου υποδιαιρούνται περαιτέρω σε δύο στρατόπεδα: εκείνους που πιστεύουν ότι το έντονο ηλιακό φως προάγει τη σωστή ανάπτυξη των ματιών έναντι εκείνων που πιστεύουν ότι αυτό το κάνουν οι ανοιχτοί χώροι.
Το σίγουρο είναι πάντως ότι οι επιστήμονες έχουν ξεπεράσει την εσφαλμένη υπόθεση ότι η μυωπία είναι καθαρά γενετική. Αυτή η ιδέα ήταν πολύ διαδεδομένη στη δεκαετία του '60, όταν μελέτες έδειξαν ότι τα μονοζυγωτικά δίδυμα είχαν περισσότερα παρόμοια μοτίβα μυωπίας από τα διζυγωτικά, και συνέχισαν να το πιστεύουν αυτό στον ακαδημαϊκό κόσμο για δεκαετίες.
Τα γυαλιά, οι φακοί και η χειρουργική επέμβαση με λέιζερ βοηθούν τους μυωπικούς να βλέπουν καλύτερα αλλά καμία από αυτές τις διορθώσεις δεν διορθώνει το υποκείμενο ανατομικό πρόβλημα της μυωπίας. Ενώ ένα υγιές μάτι έχει σχήμα σχεδόν σαν σφαίρα, ένα μυωπικό μοιάζει περισσότερο με ελιά.
Για να επιβραδύνουμε την εξέλιξη της μυωπίας θα πρέπει να σταματήσουμε την επιμήκυνση του βολβού του ματιού, κάτι για το οποίο υπάρχουν όντως θεραπείες.
Shaven-headed young boys wearing 3-D glasses watch a movie at SK Telecom T.um Museum in Seoul, South Korea, Thursday, May 24, 2012. They are among nine children who entered the temple to have an experience of monks' life for three weeks, called Little Buddha Camp, to celebrate upcoming Buddha's birthday on May 28. (AP Photo/Lee Jin-man)
"Δεν μπορείτε να κάνετε έναν βολβό ματιού μικρότερο", συμπλήρωσε η Λιου. Αλλά μπορείτε να διακόψετε την ανάπτυξη αντισταθμίζοντας αυτά τα ελαττωματικά σήματα. AP
Η πλειοψηφία των μωρών γεννιέται με υπερμετρωπία. Αρχικά, τα μάτια μας είναι ελαφρώς μικρά και αργότερα, στην παιδική ηλικία, μεγαλώνουν στο σωστό μήκος, όπου και παραμένουν ίδια μέχρι το τέλος της ζωής μας. Αυτή η στάνταρ διαδικασία έχει προκύψει μετά από εκατομμύρια χρόνια εξέλιξης.
Όταν όμως τα σήματα που στέλνει το περιβάλλον δεν ταιριάζουν με αυτά που το μάτι εξελίχθηκε για να περιμένει -είτε αυτό οφείλεται σε υπερβολικά κοντινή ανάγνωση είτε στο ότι δεν ξοδεύει αρκετό χρόνο σε ανοιχτούς χώρους είτε οτιδήποτε-, τότε το μάτι συνεχίζει να μεγαλώνει. Και αυτή η διαδικασία είναι μη αναστρέψιμη.
"Δεν μπορείτε να κάνετε έναν βολβό ματιού μικρότερο", συμπλήρωσε η Λιου. Αλλά μπορείτε να διακόψετε την ανάπτυξη αντισταθμίζοντας αυτά τα ελαττωματικά σήματα.
Μπορεί να μη γνωρίζουμε ακριβώς πώς οι οθόνες και το να ξοδεύουμε τόσο πολύ χρόνο σε εσωτερικούς χώρους μάς επηρεάζουν ή ποιο απ’ τα δύο κάνει μεγαλύτερη ζημιά αλλά ένα πράγμα είναι σίγουρο: η μυωπία έρχεται ξεκάθαρα ως μία συνέπεια της ζωής που κάνουμε και βρίσκεται σε αντίθεση με τη βιολογία μας.
