Οι επιστήμονες συνέδεσαν τον χαλκό με καλύτερη γνωστική υγεία
Και μπορεί να είναι ιδιαίτερα ωφέλιμο αν έχεις υποστεί εγκεφαλικό.
Η γνωστική υγεία είναι μία από τις βασικότερες ανησυχίες για πολλούς ηλικιωμένους — και όχι άδικα. Η άνοια και άλλες μορφές γνωστικής εξασθένησης επηρεάζουν εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως και τα ποσοστά αυξάνονται. Παρόλο που δεν υπάρχει μία και μοναδική αιτία ή θεραπεία, οι επιστήμονες συνεχίζουν να εντοπίζουν συνήθειες τρόπου ζωής και διατροφής που μπορεί να βοηθήσουν στην προστασία του εγκεφάλου με την πάροδο του χρόνου.
Ένας τομέας που έχει τραβήξει την προσοχή πρόσφατα; Τα μικροθρεπτικά συστατικά — ειδικά τα ιχνοστοιχεία όπως ο χαλκός.
Ο χαλκός ίσως να μην είναι τόσο διάσημος όσο το μαγνήσιο ή ο ψευδάργυρος, αλλά παίζει κρίσιμο ρόλο στη λειτουργία του εγκεφάλου. Συμμετέχει στον ενεργειακό μεταβολισμό, στην αντιοξειδωτική άμυνα και στη σύνθεση νευροδιαβιβαστών — βασικές διεργασίες για τη μνήμη και τη μάθηση. Και τώρα, νέα έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Scientific Reports υποδηλώνει ότι η διατροφική πρόσληψη χαλκού μπορεί να σχετίζεται με καλύτερη γνωστική απόδοση σε ηλικιωμένους Αμερικανούς.
Ας δούμε τι έδειξε η μελέτη — και τι μπορεί να σημαίνει αυτό για την καθημερινή διατροφή.
Πώς διεξήχθη η μελέτη;
Πρόκειται για μια διατομεακή παρατηρητική μελέτη, δηλαδή εξετάστηκαν δεδομένα από μία χρονική στιγμή και όχι μεταβολές με την πάροδο του χρόνου. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν δεδομένα από 2.420 συμμετέχοντες ηλικίας 60 ετών και άνω που συμμετείχαν στην Εθνική Έρευνα Υγείας και Διατροφής των ΗΠΑ (NHANES) την περίοδο 2011–2014.
Οι συμμετέχοντες ανέφεραν τη διατροφική τους πρόσληψη μέσα από δύο 24ωρες διατροφικές ανακλήσεις. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν αυτά τα δεδομένα για να υπολογίσουν τη μέση ημερήσια πρόσληψη χαλκού και στη συνέχεια τη συνέκριναν με τα αποτελέσματα τεσσάρων γνωστικών τεστ:
- Το Digit Symbol Substitution Test (DSST), που μετρά την προσοχή και την ταχύτητα επεξεργασίας
- Το Animal Fluency Test (AFT), που αξιολογεί τη λεκτική ευχέρεια και τις εκτελεστικές λειτουργίες
- Δοκιμασίες λεκτικής μνήμης από το Consortium to Establish a Registry for Alzheimer’s Disease (CERAD)
- Ένα συνολικό σκορ γνωστικής λειτουργίας, που συνδυάζει όλα τα παραπάνω τεστ
Χρησιμοποιήθηκαν στατιστικά μοντέλα για τον έλεγχο παραγόντων όπως η ηλικία, το φύλο, η εκπαίδευση, το εισόδημα, ο τρόπος ζωής και άλλες διατροφικές μεταβλητές (όπως η πρόσληψη ψευδαργύρου, σιδήρου και σεληνίου).
Τι έδειξε η μελέτη;
Συνολικά, η μελέτη έδειξε ότι τα άτομα με υψηλότερη πρόσληψη χαλκού είχαν καλύτερες επιδόσεις και στα τέσσερα γνωστικά τεστ. Σε σύγκριση με όσους λάμβαναν τη μικρότερη ποσότητα (λιγότερο από 0,76 mg/ημέρα), εκείνοι με την υψηλότερη πρόσληψη (1,44 mg ή περισσότερο) είχαν:
- Σχεδόν 4 μονάδες υψηλότερο σκορ στο DSST (προσοχή και ταχύτητα επεξεργασίας)
- Περίπου 1,2 μονάδες υψηλότερο σκορ στο AFT (εκτελεστικές λειτουργίες και λόγος)
- Σημαντικά υψηλότερες επιδόσεις στις δοκιμασίες μνήμης και στο συνολικό σκορ γνωστικής λειτουργίας
Αυτά τα ευρήματα παρέμειναν στατιστικά σημαντικά ακόμα και μετά τον έλεγχο πολλών άλλων παραγόντων, γεγονός που υποδηλώνει ότι η σύνδεση δεν οφείλεται απλώς στο ότι πιο υγιή άτομα τρώνε περισσότερες τροφές πλούσιες σε χαλκό.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι οι γνωστικές επιδόσεις βελτιώνονταν όσο αυξανόταν η πρόσληψη χαλκού, αλλά μέχρι ένα σημείο —περίπου 1,2 έως 1,6 mg ημερησίως, ανάλογα με το τεστ. Πέρα από αυτό το επίπεδο, δεν υπήρξε περαιτέρω όφελος.
Η συσχέτιση ήταν ιδιαίτερα ισχυρή σε άτομα με ιστορικό εγκεφαλικού επεισοδίου. Σε αυτή την ομάδα, η υψηλή πρόσληψη χαλκού συνδέθηκε με ακόμη μεγαλύτερες βελτιώσεις στη συνολική γνωστική λειτουργία, πιθανώς λόγω του ρόλου του χαλκού στη μείωση του οξειδωτικού στρες και στην υποστήριξη μηχανισμών επιδιόρθωσης του εγκεφάλου μετά το εγκεφαλικό.
Περιορισμοί της μελέτης
Η μελέτη είχε μερικούς σημαντικούς περιορισμούς:
- Ήταν παρατηρητική — δεν μπορεί να αποδείξει αιτιώδη σχέση, μόνο συσχέτιση.
- Η διατροφική πρόσληψη βασίστηκε σε αυτοαναφορές, που ενδέχεται να περιλαμβάνουν σφάλματα.
- Η πρόσληψη θρεπτικών συστατικών σχετίζεται στενά με γενικότερες διατροφικές συνήθειες, που μπορεί επίσης να επηρεάζουν τη γνωστική υγεία.
Τι σημαίνει αυτό για την καθημερινότητά σου;
Αν και απαιτείται περαιτέρω έρευνα, η μελέτη δείχνει ότι η επαρκής πρόσληψη χαλκού μέσω της διατροφής μπορεί να είναι ένας ακόμη τρόπος για να υποστηρίξεις τη γνωστική σου υγεία καθώς μεγαλώνεις — ιδιαίτερα αν έχεις ιστορικό εγκεφαλικού ή διατρέχεις κίνδυνο γνωστικής εξασθένησης.
Ο χαλκός υπάρχει σε πολλές καθημερινές τροφές, όπως:
- Ξηροί καρποί
- Σπόροι
- Όσπρια
- Δημητριακά ολικής άλεσης
- Ορισμένα φρούτα και λαχανικά
Ένα μέτριο ψητό πατάτας παρέχει περίπου το 75% της ημερήσιας συνιστώμενης πρόσληψης χαλκού. Άλλες καλές πηγές είναι τα κάσιους, οι ηλιόσποροι, η μαύρη σοκολάτα, τα ρεβίθια και οι φακές.
Αν ακολουθείται μια ισορροπημένη διατροφή με άφθονα φυτικά, ανεπεξέργαστα τρόφιμα, πιθανόν ήδη προσλαμβάνεται επαρκή ποσότητα χαλκού. Η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη (RDA) είναι 0,9 mg/ημέρα για τους ενήλικες, και η μελέτη υποδηλώνει ότι λίγο παραπάνω από αυτό — περίπου 1,2 έως 1,6 mg/ημέρα — μπορεί να είναι ιδανικό για την υγεία του εγκεφάλου.
Αλλά προσοχή: περισσότερο δεν σημαίνει απαραίτητα καλύτερο. Η υπερβολική πρόσληψη χαλκού, ειδικά μέσω συμπληρωμάτων, μπορεί να είναι επιβλαβής. Εκτός αν σου το προτείνει κάποιος επαγγελματίας υγείας, δεν υπάρχει λόγος να λαμβάνονται συμπληρώματα χαλκού όταν ακολουθείται ισορροπημένη διατροφή.
Η γνώμη των ειδικών
Μια νέα μελέτη δείχνει ότι η επαρκής διατροφική πρόσληψη χαλκού μπορεί να βοηθήσει στη διατήρηση της γνωστικής υγείας κατά τη γήρανση, ιδιαίτερα σε άτομα που αναρρώνουν από εγκεφαλικό. Τα οφέλη φαίνεται να είναι πιο έντονα με μέτρια πρόσληψη — περίπου 1,2 έως 1,6 mg/ημέρα — μέσω τροφών όπως πατάτες, σπόροι, ξηροί καρποί και όσπρια.
Αν και είναι νωρίς για να ανακηρύξουμε τον χαλκό ως «υπέρ-θρεπτικό συστατικό για τον εγκέφαλο», αξίζει να δούμε πώς αυτό το απαραίτητο ιχνοστοιχείο μπορεί να ενσωματωθεί σε μια ισορροπημένη διατροφή.
https://www.eatingwell.com/copper-cognitive-health-11769483
Επιμέλεια Δημήτριος Φυλακτόπουλος MD-PhD
