Αυτόματος Πνευμοθώρακας: Όταν ο αέρας γίνεται κίνδυνος

Ο πνευμοθώρακας είναι μια κατάσταση κατά την οποία αέρας παγιδεύεται στον υπεζωκοτικό χώρο – δηλαδή ανάμεσα στον πνεύμονα και το θωρακικό τοίχωμα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη συμπίεση του πνεύμονα και τη μερική ή πλήρη αδυναμία του να διασταλεί, οδηγώντας σε δύσπνοια και πόνο στο στήθος. Όταν ο πνευμοθώρακας προκύπτει χωρίς προηγούμενο τραυματισμό ή ιατρική παρέμβαση, παίρνει το όνομα αυτόματος πνευμοθώρακας.

Ο άνθρωπος συνήθως έχει κύστεις στους πνεύμονες εκ γεννετής και κάποια στιγμή κάποια από αυτές θα παρουσιάσει ρήξη και ο αέρας από τον πνεύμονα θα διαφεύγει στον περίκλειστο χώρο του θώρακα. Έτσι σιγά σιγά αυτός ο διαφεύγων αέρας που δεν μπορεί να πάει αλλού, θα πιέζει τον τραυματισμένο πνεύμονα και αυτός με τη σειρά του θα συρρικνώνεται.

Πνευμοθώρακας υπό τάση.  Παρουσία αέρα στο αριστερό ημιθωράκιο με μεγάλη μετατόπιση της  τραχείας, καρδίας και των μεγάλων αγγείων προς τα δεξιά με συρρίκνωση του πνεύμονα.

Συμβαίνει ακόμα και χωρίς γνωστή υποκείμενη νόσο των πνευμόνων και εμφανίζεται κυρίως σε:

• Νέους ενήλικες, συνήθως μεταξύ 20-30 ετών
• Ψηλούς, λεπτόσωμους άνδρες
• Καπνιστές (ακόμη και περιστασιακούς), με τον κίνδυνο να αυξάνεται κατακόρυφα
• Άτομα με θετικό οικογενειακό ιστορικό

Παρατηρείται σε μεγαλύτερες ηλικίες, συνήθως >50 ετών, και συνδέεται με υποκείμενες πνευμονοπάθειες, όπως:

• Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ)
• Φυματίωση
• Κυστική ίνωση
• Πνευμονική ίνωση
• AIDS με πνευμονοκυστική λοίμωξη (π.χ. Pneumocystis jirovecii)

Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο πνευμοθώρακας είναι συνήθως πιο σοβαρός, καθώς οι ήδη ευάλωτοι πνεύμονες δεν αντέχουν επιπλέον απώλεια της αναπνευστικής επιφάνειας.

• Ξαφνικός θωρακικός πόνος (συνήθως μονόπλευρος)
• Δύσπνοια, που ποικίλλει ανάλογα με την έκταση και τη γενική κατάσταση του ασθενούς
• Ταχυκαρδία
• Μείωση αναπνευστικών ήχων στην προσβεβλημένη πλευρά κατά την ακρόαση

Αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, μπορεί να προκληθεί:

• Τάση πνευμοθώρακα (tension pneumothorax): μία επείγουσα και απειλητική για τη ζωή κατάσταση όπου ο αέρας παγιδεύεται και συμπιέζει την καρδιά και τα μεγάλα αγγεία.
• Υποτροπή: Ειδικά στον πρωτοπαθή τύπο, η πιθανότητα υποτροπής φτάνει το 30-50% μετά το πρώτο επεισόδιο και αυξάνεται με κάθε επόμενο.

Η θεραπεία εξαρτάται από:

• Την έκταση του πνευμοθώρακα
• Τα συμπτώματα
• Την υποκείμενη νόσο
• Την κατάσταση του ασθενούς

Σε μικρούς πνευμοθώρακες, ιδιαίτερα στους νέους, μπορεί να αρκεί παρακολούθηση, ανάπαυση, αναλγητικά και οξυγόνο.

Αφαίρεση του αέρα μέσω βελόνας ή τοποθέτηση σωλήνα για συνεχή παροχέτευση.

Σε υποτροπιάζοντες ή εκτεταμένους πνευμοθώρακες:

• Θωρακοσκοπική αφαίρεση των φυσαλίδων (blebectomy)
• Πλευροδεσία (π.χ. με ταλκ), για να επικολληθεί ο πνεύμονας στο θωρακικό τοίχωμα και να αποτραπεί η επανάληψη

Η πρόγνωση είναι συνήθως καλή για τον πρωτοπαθή τύπο όταν αντιμετωπίζεται σωστά. Οι υποτροπές είναι το βασικότερο πρόβλημα και μπορούν να περιοριστούν με χειρουργική επέμβαση.
Στον δευτεροπαθή τύπο, η πρόγνωση εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την υποκείμενη πνευμονική πάθηση.

• Διακοπή καπνίσματος: Μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο πρώτου επεισοδίου και υποτροπής.
• Αποφυγή καταδύσεων και αεροπορικών ταξιδιών μετά από πρόσφατο πνευμοθώρακα (συνήθως αναμονή 2-4 εβδομάδων)
• Ιατρική παρακολούθηση για υποκείμενα νοσήματα

1. Light RW. Pleural Diseases. 7th ed. Wolters Kluwer, 2020.
2. MacDuff A, Arnold A, Harvey J. Management of spontaneous pneumothorax: British Thoracic Society Pleural Disease Guideline 2010. Thorax. 2010;65(Suppl 2):ii18–ii31.
3. Baumann MH, et al. AACP evidence-based guidelines for management of spontaneous pneumothorax. Chest. 2001;119(2):590–602.
4. Hallifax RJ, Walker SP, Corcoran JP, et al. Pneumothorax: time to rethink management? Lancet Respir Med. 2018;6(8):558-566.
5. Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). 2024 Report.

Απόδοση, επιμέλεια Δημήτριος Φυλακτόπουλος MD PhD 19/5/2025