Ο Εουτζένιο Φινάρντι
Εμβοές και απώλεια ακοής
Με αφορμή δηλώσεις του Ιταλού τραγουδοποιού Εουτζένιο Φινάρντι για την απώλεια ακοής που εμφάνισε και τις εμβοές που ακολούθησαν αλλά και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει στην σύνθεση μουσικής, είναι ευκαιρία να αναλύσουμε αυτό το πολύ κοινό πρόβλημα..
Τι είναι οι εμβοές;
Οι εμβοές (tinnitus) είναι η αντίληψη ήχου χωρίς αντίστοιχο εξωτερικό ηχητικό ερέθισμα. Επηρεάζουν έως και το 15% του πληθυσμού, ενώ περίπου το 1-2% αναφέρουν σοβαρή επίδραση στην ποιότητα ζωής τους (Baguley et al., 2013).
Αιτίες εμβοών και απώλειας ακοής
Οι εμβοές σχετίζονται συχνά με:
- Έκθεση σε δυνατό ήχο (≥85 dB): Μουσικοί, εργάτες, στρατιώτες
(Henderson et al., 2011) - Ηλικιακή απώλεια ακοής (πρεσβυακουσία)
(Gates & Mills, 2005) - Ακουστικά τραύματα (π.χ. έκρηξη, όπως αναφέρει ο Finardi)
- Νόσος Menière, ωτοσκλήρυνση, λαβυρινθίτιδα
- Οτοτοξικά φάρμακα: σαλικυλικά, αμινογλυκοσίδες, χημειοθεραπευτικά
(Rybak et al., 2007) - Ακουστικό νευρίνωμα ή άλλες όγκοι γεφυροπαρεγκεφαλιδικής γωνίας
(Koors et al., 2013)
Η έκθεση σε θόρυβο μπορεί να προκαλέσει εκφυλισμό των τριχωτών κυττάρων του κοχλία (όργανο ισορροπίας και ακοής), οδηγώντας σε νευροαισθητήρια βαρηκοΐα και εμβοές — μια μη αναστρέψιμη διαδικασία.
Εμβοές και εγκέφαλος
Η απουσία φυσιολογικής ακουστικής πληροφορίας οδηγεί τον εγκέφαλο σε κάποιες αλλαγές, δημιουργώντας εσφαλμένη «ενίσχυση» κενών ακουστικών σημάτων (Eggermont & Roberts, 2004). Δηλαδή ο εγκέφαλος χάνει τις συνήθεις συχνότητες που λάμβανε και προσπαθεί να γεμίσει το ακουστικό κενό. Οι εμβοές είναι πραγματική εγκεφαλική εμπειρία, όχι ψευδαίσθηση.
Τύποι απώλειας ακοής: Μορφές
- Αγωγιμότητας: πρόβλημα στο έξω ή μέσο αυτί (π.χ. κυψελίδα, ωτίτιδα)
- Νευροαισθητήρια: βλάβη στο κοχλιακό νεύρο ή στο έσω αυτί
- Μικτού τύπου: συνδυασμός των παραπάνω
Υπάρχει θεραπεία;
Προς το παρόν δεν υπάρχει οριστική θεραπεία για τις εμβοές, αλλά υπάρχουν στρατηγικές με αποδεδειγμένο όφελος:
- Ακουστικά βαρηκοΐας: Βελτιώνουν την ακουστική είσοδο και συχνά μειώνουν την αντίληψη των εμβοών
(Hoare et al., 2014) - Θεραπεία επανεκπαίδευσης ακουστικού συστήματος (TRT): Θεωρείται αποτελεσματική σε επιλεγμένα άτομα
(Jastreboff & Hazell, 2004) - Γνωσιακή-Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT): Η πλέον τεκμηριωμένη ψυχοθεραπευτική προσέγγιση
(Martinez-Devesa et al., 2010) - Ηχοθεραπεία: Λευκοί ήχοι, ήχοι φύσης, μουσική
(Searchfield et al., 2010) - Φαρμακευτικές παρεμβάσεις: Δεν υπάρχουν φάρμακα που «θεραπεύουν» τις εμβοές, αλλά αντικαταθλιπτικά ή αγχολυτικά μπορεί να χρησιμοποιηθούν όταν υπάρχει σημαντική συννοσηρότητα. Αυτή η κατάσταση μπρεί να οδηγήσει σε χρόνιο στρες και κατάθλιψη, επιδεινώνοντας την ήδη κακή ψυχική κατάσταση του πάσχοντα
(Baldo et al., 2012) - Πειραματικές μέθοδοι: όπως διέγερση πνευμονογαστρικού νεύρου σε συνδυασμό με ήχο – ενθαρρυντικά πρώιμα δεδομένα
(Engineer et al., 2011)
Η ανθρώπινη διάσταση
Οι εμβοές μπορεί να προκαλέσουν:
- Δυσκολία στον ύπνο
- Ευερεθιστότητα
- Κατάθλιψη και άγχος
(Zoger et al., 2006) - Κοινωνική απομόνωση
Η περίπτωση του Finardi, όπως και άλλων μουσικών όπως ο Pete Townshend, Phil Collins κ.ά., φωτίζει την ψυχική και υπαρξιακή πλευρά της απώλειας ακοής. Ο μουσικός που συνεχίζει να συνθέτει «νοερά», χρησιμοποιώντας μόνο τη θεωρία ή τον υπολογιστή.
Βιβλιογραφία
- Baguley, D., McFerran, D., & Hall, D. (2013). Tinnitus. The Lancet, 382(9904), 1600–1607.
- Eggermont, J. J., & Roberts, L. E. (2004). The neuroscience of tinnitus. Trends in Neurosciences, 27(11), 676–682.
- Henderson, D., Bielefeld, E. C., Harris, K. C., & Hu, B. H. (2011). The role of oxidative stress in noise-induced hearing loss. Hearing Research, 226(1-2), 22–30.
- Hoare, D. J., Kowalkowski, V. L., Hall, D. A. (2014). Hearing aids for tinnitus. Cochrane Database of Systematic Reviews, CD010151.
- Martinez-Devesa, P., et al. (2010). Cognitive behavioural therapy for tinnitus. Cochrane Database Syst Rev, CD005233.
- Engineer, N. D., et al. (2011). Reversing pathological neural activity using targeted plasticity. Nature Neuroscience, 14(5), 621–627.
Επιμέλεια, απόδοση Δημήτριος Φυλακτόπουλος MD PhD 15/5/2025
