Απουσία της κοινωνικής ενσυναίσθησης. Ένα σοβαρό έλλειμμα των πολιτών και των αρχών, μια κοινωνική αναπηρία.

Η ενσυναίσθηση είναι η ικανότητα να κατανοούμε και να μοιραζόμαστε τα συναισθήματα των άλλων, κάτι που απαιτεί μια βαθιά κατανόηση των συνθηκών, των συναισθημάτων και των εμπειριών του άλλου ατόμου. Όμως, η ενσυναίσθηση δεν είναι κάτι που έρχεται εύκολα ή φυσικά σε όλους, και χρειάζεται να καλλιεργηθεί συνειδητά.

Ακολουθούν μερικές βασικές προσεγγίσεις και στρατηγικές που μπορούν να βοηθήσουν στην ανάπτυξη ενσυναίσθησης στην κοινωνία:

Η εκπαίδευση είναι το θεμέλιο για την καλλιέργεια της ενσυναίσθησης. Όταν οι άνθρωποι κατανοούν το πρόβλημα, πώς εκδηλώνεται και ποιες είναι οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα άτομα με την όποια διαταραχή ή αναπηρία, είναι πιο πιθανό να δείξουν κατανόηση και υποστήριξη.

• Προγράμματα ευαισθητοποίησης: Οι εκπαιδευτικές καμπάνιες που εξηγούν τις ψυχικές διαταραχές και τις συνέπειές τους στην καθημερινή ζωή μπορούν να ανοίξουν τον διάλογο και να μειώσουν τα κοινωνικά στερεότυπα.
• Σχολεία και χώρους εργασίας: Η ενσωμάτωση της ψυχικής υγείας στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα και στην κουλτούρα της εταιρείας μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να κατανοήσουν τις ψυχικές καταστάσεις και τις ανάγκες των άλλων.

Η ενσυναίσθηση μπορεί να καλλιεργηθεί με το να βάζουμε τους εαυτούς μας στη θέση του άλλου. Οι άνθρωποι που έχουν προσωπική εμπειρία με ψυχικές ή άλλες διαταραχές ή που έχουν άτομα στον κοντινό τους κύκλο με τέτοιες καταστάσεις συχνά αναπτύσσουν μεγαλύτερη κατανόηση και συμπόνια.

Η συναισθηματική νοημοσύνη (EQ) είναι η ικανότητα να αναγνωρίζουμε και να διαχειριζόμαστε τα συναισθήματά μας, καθώς και να κατανοούμε και να αντιδρούμε στα συναισθήματα των άλλων. Οι άνθρωποι που διαθέτουν υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη είναι πιο ικανοί να κατανοήσουν τη συναισθηματική κατάσταση των άλλων και να προσφέρουν υποστήριξη χωρίς κρίση.

• Ενσυναίσθηση μέσω του συναισθηματικού ακούσματος: Η ενεργητική ακρόαση (να ακούμε πραγματικά αυτό που λέει το άτομο, χωρίς να σκεφτόμαστε απλώς την απάντηση μας) μπορεί να ενισχύσει την ικανότητα να κατανοούμε και να συμμεριζόμαστε τα συναισθήματα των άλλων.
• Εκπαίδευση στη συναισθηματική νοημοσύνη: Σε εκπαιδευτικά και επαγγελματικά περιβάλλοντα, προγράμματα που ενισχύουν τη συναισθηματική νοημοσύνη μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη καλύτερης κατανόησης και σεβασμού μεταξύ των ανθρώπων.

Η κοινωνία συχνά δημιουργεί στερεότυπα και προκαταλήψεις γύρω από τα άτομα με ψυχικές διαταραχές, τα οποία μπορεί να εμποδίζουν την ανάπτυξη ενσυναίσθησης. Η εργασία για την αναγνώριση αυτών των προκαταλήψεων και η συνειδητοποίηση της επιβάρυνσης που προκαλούν στην καθημερινότητα των ατόμων μπορεί να ανοίξει το δρόμο για μια πιο υποστηρικτική κοινωνία.

• Αντιμετώπιση στερεοτύπων: Σχολιάζοντας και διορθώνοντας αρνητικά στερεότυπα που σχετίζονται με ψυχικές διαταραχές στις δημόσιες συζητήσεις, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και τα κοινωνικά δίκτυα, μπορούμε να συμβάλουμε στην εξάλειψη των προκαταλήψεων.

• Αναγνώριση της ανθρωπιάς: Τα άτομα με ψυχικές ή άλλες διαταραχές ή αναπηρίες δεν είναι οι διαταραχές τους ούτε η αναπηρία τους. Εστιάζοντας στην προσωπικότητά τους, τις αξίες και τις ικανότητές τους, βοηθάμε στην καταπολέμηση των στερεοτύπων και στην ενίσχυση της ενσυναίσθησης.

Η ενσυναίσθηση καλλιεργείται επίσης μέσω της συλλογικής υποστήριξης και της ενθάρρυνσης των ανθρώπων να βοηθήσουν εκείνους που βιώνουν ψυχικές προκλήσεις. Η κοινότητα μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη ενσυναίσθησης.

• Ομάδες υποστήριξης: Οι ομάδες υποστήριξης για άτομα με ψυχικές διαταραχές και οι κοντινοί τους άνθρωποι μπορούν να αποτελέσουν θετικό παράδειγμα ενσυναίσθησης και κατανόησης.
• Εθελοντισμός και κοινωνικές δράσεις: Οι εθελοντικές οργανώσεις που εργάζονται με άτομα που πάσχουν από κάποια διαταραχή, μπορούν να βοηθήσουν στη δημιουργία μιας πιο αλληλέγγυας και ενσυναισθητικής κοινωνίας.

Η ανάπτυξη ενσυναίσθησης δεν είναι μια εύκολη διαδικασία, αλλά είναι απολύτως εφικτή και καθοριστική για τη δημιουργία μιας πιο υποστηρικτικής και κατανοητής κοινωνίας. Μέσω της εκπαίδευσης, της συναισθηματικής νοημοσύνης, και της καταπολέμησης στερεοτύπων, μπορούμε όλοι να γίνουμε πιο ενσυναισθητικοί και να υποστηρίξουμε τα άτομα που αντιμετωπίζουν ψυχικές ή άλλες διαταραχές ή αναπηρίες.

Επιμέλεια Δημήτριος Φυλακτόπουλος MD PhD 6/4/2025