Η θερινή ώρα και οι επιπτώσεις στην υγεία. Οι ειδικοί: «είναι μια μορφή jet lag»
Η θερινή ώρα και οι επιπτώσεις στην υγεία. Οι ειδικοί: «είναι μια μορφή jet lag»
Η επιστροφή στη θερινή ώρα «είναι σαν ένα jet lag, αλλά το ζούμε όλοι». Πρόκειται για ένα είδος «σύνδρομου αλλαγής ζώνης ώρας», παρόμοιο με αυτό που βιώνουμε όταν ταξιδεύουμε σε μια χώρα με διαφορετική ζώνη ώρας.
Άφιξη της θερινής ώρας: Οι δείκτες του ρολογιού μία ώρα μπροστά
Η έλλειψη συγχρονισμού μεταξύ του βιολογικού ρολογιού του οργανισμού (κιρκάρδιος ρυθμός) και των κύκλων «ύπνου-εγρήγορσης» και «ημέρας-νύχτας», στους οποίους ρυθμίζεται αυτό το ρολόι, προκαλεί δυσκολίες στην προσαρμογή ορισμένων λειτουργιών του σώματος. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε διάφορες δυσκολίες προσαρμογής.
Οι επιπτώσεις στην υγεία
Τις πρώτες ημέρες, όπως μετά από μια πτήση προς μια νέα ζώνη ώρας, οι κιρκάδιοι ρυθμοί παραμένουν ρυθμισμένοι στην προηγούμενη ώρα, κάτι που μπορεί να επηρεάσει τη διάθεση, την ικανότητα συγκέντρωσης και τις σωματικές και νοητικές επιδόσεις. Όσοι ήδη αντιμετωπίζουν διαταραχές ύπνου ή συγκέντρωσης είναι πιο ευάλωτοι στην αλλαγή της ώρας.
Πώς λειτουργεί ο κιρκάδιος ρυθμός
Ο κιρκάδιος ρυθμός είναι ο πολύπλοκος μηχανισμός που ρυθμίζει τους βιολογικούς ρυθμούς των ζωντανών οργανισμών (από τα φυτά μέχρι τους ανθρώπους) σε αρμονία με το περιβάλλον, όπως η εναλλαγή ημέρας και νύχτας.
Εκτός από τον ύπνο, ο κιρκάδιος ρυθμός ρυθμίζει και άλλες βιολογικές λειτουργίες, όπως την παραγωγή ορμονών και τον μεταβολισμό. Επηρεάζεται τόσο από εξωτερικούς παράγοντες (όπως το φως) όσο και από εσωτερικούς (όπως τα επίπεδα μελατονίνης στο αίμα).
Όταν διαταράσσεται ο συγχρονισμός αυτού του ρυθμού με την εναλλαγή ημέρας και νύχτας, μπορεί να προκληθούν διαταραχές στον ύπνο, δυσκολία συγκέντρωσης και αυξημένη ευερεθιστότητα. Δύο από τις πιο συνηθισμένες διαταραχές του κιρκάδιου ρυθμού είναι:
- Η διαταραχή καθυστερημένης φάσης έλευσης ύπνου, όπου το άτομο δυσκολεύεται να αποκοιμηθεί.
- Η διαταραχή πρώιμης φάσης ύπνου, όπου το άτομο νιώθει έντονη υπνηλία από νωρίς το βράδυ, ακόμα και μετά τις 18:00, και ξυπνά πολύ νωρίς, γύρω στη 01:00-03:00 το πρωί.
Οι επιπτώσεις στην υγεία
Όλο και περισσότεροι γιατροί ζητούν να παραμείνει η ίδια ώρα όλο τον χρόνο, ώστε να αποφευχθούν οι αρνητικές επιπτώσεις της αλλαγής της ώρας στην υγεία.
Η αλλαγή της ώρας δύο φορές τον χρόνο θεωρείται πλέον ένας παράγοντας αποδιοργάνωσης των κιρκάδιων ρυθμών, όπως ακριβώς η αλλαγή ζώνης ώρας, η εργασία σε βάρδιες και η νυχτερινή έκθεση στο τεχνητό φως.
Οι συνέπειες είναι σημαντικές, με εκτιμώμενο κόστος για την υγειονομική περίθαλψη που φτάνει το 1% του ΑΕΠ της Ευρώπης. Εκτός από τις διαταραχές ύπνου, όπως η δυσκολία να αποκοιμηθεί κανείς ή οι συχνοί νυχτερινοί αφυπνίσεις, μπορεί να εμφανιστούν και άλλα προβλήματα:
- Υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας
- Μειωμένη συγκέντρωση και προσοχή
- Αλλαγές στη διάθεση με αυξημένη ανησυχία και ευερεθιστότητα
- Μειωμένη όρεξη, αργή και δύσκολη πέψη
Υπάρχουν, όμως, και πιο σοβαρές επιπτώσεις:
- Αύξηση των περιστατικών εγκεφαλικών και εμφραγμάτων
- Περισσότερες εισαγωγές στα νοσοκομεία λόγω κολπικής μαρμαρυγής
- Αύξηση των επισκέψεων στα επείγοντα περιστατικά
- Περισσότερες πτώσεις και κατάγματα
- Αύξηση των τροχαίων ατυχημάτων
- Υψηλότερη θνησιμότητα από αυτοκτονίες και κατάχρηση ουσιών
Πώς να προσαρμοστείτε στην αλλαγή της ώρας
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε εκφραστεί το 2019 υπέρ της κατάργησης της αλλαγής της ώρας, αφήνοντας στα κράτη-μέλη την απόφαση αν θα διατηρήσουν τη θερινή ή τη χειμερινή ώρα.
Επειδή η αλλαγή της ώρας την άνοιξη, όπου η μέρα "μικραίνει", είναι πιο δύσκολη από εκείνη του φθινοπώρου, όπου η μέρα "μεγαλώνει", όλες οι διεθνείς επιστημονικές εταιρείες που ασχολούνται με τη μελέτη των βιολογικών ρυθμών και της ιατρικής του ύπνου είναι υπέρ της διατήρησης της χειμερινής ώρας, καθώς είναι πιο φυσιολογική για τον οργανισμό.
Για να προσαρμοστείτε στην αλλαγή της ώρας χωρίς προβλήματα, μπορείτε να ακολουθήσετε μερικές πρακτικές συμβουλές:
Ελαφριά άσκηση το απόγευμα
Ελαφρύ βραδινό γεύμα
Σταδιακή προσαρμογή του ύπνου (πηγαίνοντας για ύπνο 30 λεπτά νωρίτερα)
Πλήρες σκοτάδι στην κρεβατοκάμαρα
Αποφυγή ηλεκτρονικών συσκευών τουλάχιστον 1-2 ώρες πριν από τον ύπνο
Έκθεση στο φυσικό φως το πρωί για να βοηθήσετε τον οργανισμό να συγχρονιστεί.
Πηγή: Salute Rainews.It
Επιμέλεια απόδοση Δημήτριος Φυλακτόπουλος MD PhD 29/3/2025
Θα ρωτούσε κανείς αφού έχει σοβαρές επιτώσεις στην υγεία μας γιατί επιμένουν να την διατηρούν;
