Βουτιές σε κρύο νερό και υγεία, μύθοι και αλήθειες: Τι λέει η επιστήμη
Οι ερευνητές εξέτασαν την ολοένα και πιο δημοφιλή πρακτική της εμβάπτισης σε κρύο νερό – όπως το κρύο ντους ή το παγόλουτρο – για να διαπιστώσουν εάν υπάρχουν επιστημονικές αποδείξεις ότι επηρεάζει θετικά την υγεία και την ευεξία.
Η κρυοθεραπεία – δηλαδή η εφαρμογή πάγου, κρύου νερού ή ψυχρού αέρα στο σώμα για την προώθηση της υγείας – εφαρμόζεται εδώ και αιώνες. Μάλιστα, ο πάπυρος Edwin Smith, ένα κείμενο άνω των 3.000 ετών και η αρχαιότερη γνωστή επιστημονική αναφορά σε τραύματα της σπονδυλικής στήλης, αναφέρεται στη θεραπεία αυτών των τραυμάτων με εμβάπτιση σε κρύο νερό.
Η πρακτική αυτή έχει πολλούς οπαδούς, αλλά το ερώτημα παραμένει: Έχουν πραγματικά θετική επίδραση στην υγεία οι καθημερινές βουτιές σε κρύο νερό, είτε μέσω ενός κρύου ντους, είτε με κολύμπι σε παγωμένη θάλασσα, είτε με ένα μπάνιο σε παγάκια;
Για να απαντήσουν σε αυτό το ερώτημα, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Νότιας Αυστραλίας (UniSA) πραγματοποίησαν τη μεγαλύτερη μέχρι σήμερα ανασκόπηση και μετα-ανάλυση του θέματος.
«Η εμβάπτιση σε κρύο νερό έχει μελετηθεί εκτενώς και χρησιμοποιείται στον αθλητισμό για την αποκατάσταση των αθλητών. Ωστόσο, παρά τη διαρκώς αυξανόμενη δημοτικότητά της στους κύκλους υγείας και ευεξίας, γνωρίζουμε ελάχιστα για τις επιδράσεις της στον γενικό πληθυσμό», δήλωσε η Tara Cain, ερευνήτρια του UniSA και επικεφαλής της μελέτης.
Τα βασικά κριτήρια για τη συμπερίληψη των μελετών ήταν:
- Εμβάπτιση έως το στήθος ή βαθύτερα
- Θερμοκρασία νερού από 7 °C έως 15 °C
- Χρόνος έκθεσης από 30 δευτερόλεπτα έως δύο ώρες
Οι ερευνητές εξέτασαν τις επιδράσεις της εμβάπτισης σε ύπνο, στρες, κόπωση, ενέργεια, υγεία του δέρματος, ανοσία, φλεγμονή, ψυχική ευεξία, κατάθλιψη, άγχος, διάθεση, συγκέντρωση και εγρήγορση.
Παρατηρήσαμε μια σειρά αποτελεσμάτων που εξαρτώνται από τον χρόνο.
- Μειώνει το στρες, αλλά μόνο για 12 ώρες μετά την έκθεση.
- Οι συμμετέχοντες που έκαναν 30, 60 ή 90 δευτερόλεπτα κρύα ντους για 30 ημέρες ανέφεραν μικρή βελτίωση στην ποιότητα ζωής, αλλά τα οφέλη εξαφανίστηκαν μετά από τρεις μήνες.
- Όσοι έκαναν τακτικά κρύα ντους είχαν 29% λιγότερες απουσίες λόγω ασθένειας.
- Ορισμένες μελέτες συσχέτισαν τα παγόλουτρα με καλύτερο ύπνο, αλλά τα δεδομένα αφορούσαν κυρίως άνδρες, οπότε η γενίκευση είναι περιορισμένη.
- Δεν βρέθηκαν ισχυρές αποδείξεις ότι η εμβάπτιση σε κρύο νερό ενισχύει το ανοσοποιητικό ή βελτιώνει τη διάθεση.
Αντίθετα με τη διαίσθηση, η έκθεση στο κρύο αυξάνει προσωρινά τη φλεγμονή
Αντίθετα με την γενικότερη πεποίθηση, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η εμβάπτιση σε κρύο νερό συνδέεται με σημαντική αύξηση των φλεγμονωδών δεικτών αμέσως μετά και μία ώρα μετά την εμβάπτιση.
Ο Dr Ben Singh, ερευνητής του ARENA και κύριος συγγραφέας της μελέτης δήλωσε: «με την πρώτη ματιά, αυτό φαίνεται αντιφατικό, καθώς γνωρίζουμε ότι τα παγόλουτρα χρησιμοποιούνται συχνά από κορυφαίους αθλητές για τη μείωση της φλεγμονής και του μυϊκού πόνου μετά την άσκηση».
«Η άμεση αύξηση της φλεγμονής είναι η φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού στο κρύο ως στρεσογόνο παράγοντα. Βοηθά το σώμα να προσαρμοστεί και να ανακάμψει, παρόμοια με τον τρόπο που η άσκηση προκαλεί μυϊκή βλάβη πριν καταστήσει τους μύες πιο δυνατούς. Γι’ αυτό οι αθλητές τη χρησιμοποιούν, παρά την προσωρινή αύξηση της φλεγμονής».
«Λαμβάνοντας υπόψη αυτό, τα άτομα με προϋπάρχουσες παθήσεις θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικά εάν συμμετέχουν σε εμπειρίες εμβάπτισης σε κρύο νερό, καθώς η αρχική φλεγμονώδης αντίδραση θα μπορούσε να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία τους».
Οι μελέτες που αναλύθηκαν στο πλαίσιο της παρούσας έρευνας πραγματοποιήθηκαν στην Αυστραλία, τη Λιθουανία, τις Κάτω Χώρες, την Ελβετία, την Ιαπωνία, τις ΗΠΑ και τη Φινλανδία.
Απαιτούνται περαιτέρω τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές με μεγάλο και ποικίλο δείγμα συμμετεχόντων, ώστε να κατανοηθούν οι μακροπρόθεσμες ωφέλειες και οι πιθανοί κίνδυνοι της εμβάπτισης σε κρύο νερό για την υγεία και την ευεξία.
Επιπλέον, θα ήταν ενδιαφέρον να εξεταστεί η βέλτιστη «δόση» κρυοθεραπείας, συμπεριλαμβανομένης της ιδανικής θερμοκρασίας, της διάρκειας και της συχνότητας έκθεσης στο κρύο.
Επομένως αυτή τη στιγμή, δεν υπάρχει αρκετή έρευνα για να καθοριστεί ποιος επωφελείται περισσότερο ή ποιά είναι η ιδανική προσέγγιση στην εμβάπτιση σε κρύο νερό.
Πηγή: UniSA – Paul McClure, 2 Φεβρουαρίου 2025
Επιμέλεια απόδοση Δρ Δημήτριος Φυλακτόπουλος
