Τριγυρίζοντας άγνωστους δρόμους στη Θεσσαλονίκη αντικρίζει κανείς επιβλητικά συγκροτήματα, άλλα εγκαταλελειμμένα και άλλα διατηρημένα. Όλα τα παλιά κτήρια της Θεσσαλονίκης σε ταξιδεύουν σε παλιότερες εποχές. Τότε που η πόλη ήταν ένα αρχιτεκτονικό αριστούργημα και οι ρυθμοί της ζωής ήταν χαλαροί...>>
Οι μύλοι Αλλατίνι
Το κτίριο χτίστηκε σε σχέδια του Ιταλού αρχιτέκτονα Vitaliano Posseli και το συγκρότημα περιελάμβανε εκτός από τον κεντρικό μύλο (το σημερινό κεντρικό κτίριο), το κτίριο της διοίκησης, την κατοικία του διευθυντή και τις αποθήκες Α και Β. Το κεντρικό κτίριο, είναι ένα πενταώροφο, επίμηκες, ορθογώνιο κτίριο και οι όψεις του οργανώνονται σε 3 οριζόντιες ζώνες. Χαρακτηρίζεται από απόλυτη συμμετρικότητα στα ανοίγματα τόσο στον οριζόντιο όσο και στον κατακόρυφο άξονα του. Το συγκρότημα γνωρίζει μεγάλη άνθηση μέχρι και το 1913. Την δεκαετία του ’80 το συγκρότημα εγκαταλείπεται ολικώς. Μέχρι και σήμερα το συγκρότημα Αλλατίνι παραμένει άδειο και ανεκμετάλλευτο, παρατημένο στο έλεος του χρόνου. Έχουν γίνει κατά καιρούς σχέδια για την αποκατάσταση και ανάδειξη του, αλλά η διάσωση του φαντάζει μακρινό όνειρο. Μάλιστα, το 2015 μια νεαρή μαθήτρια σκοτώθηκε, πέφτοντας στο εσωτερικό του κεντρικού κτιρίου.
Το πρώην ρωσικό νοσοκομείο
Στα τέλη του 19ου αιώνα-αρχές 20ού, η ρώσικη κοινότητα της Θεσσαλονίκης ίδρυσε το δικό της νοσοκομείο. Στην οδό Παπαναστασίου, στον αριθμό 21, το 1909 πραγματοποιούνται τα εγκαίνια του. Μετά τη Ρώσικη Επανάσταση, το κτήριο εγκαταλείφθηκε και μετατράπηκε από τις αρχές σε νοσοκομείο για τους Έλληνες πρόσφυγες από την Ρωσία. Αργότερα λειτούργησε ως μαιευτική γυναικολογική κλινική και από το 1939 ως δημόσιο μαιευτήριο. Κατά καιρούς, έχουν έρθει στην επιφάνεια περιστατικά παράνομων υιοθεσιών για όσο αποτελούσε δημόσιο μαιευτήριο. Σήμερα στον καλοδιατηρημένο χώρο, στεγάζεται το Ιστορικό Αρχείο Μακεδονίας.
Το 1ο Γυμνάσιο Αρρένων
Γυρνώντας πίσω στον χρόνο, τον 18ο αι., στην τουρκοκρατούμενη τότε Θεσσαλονίκη, το πρώτο ελληνικό σχολείο λειτουργησε το 1760. Το 1918 το Α΄ Γυμνάσιο Αρρένων μεταφέρθηκε στη βίλα Χατζημήσεφ, όπου παρέμεινε μέχρι το σεισμό του 1978. Το συγκεκριμένο οίκημα χτίστηκε πιθανότατα το 1890. Είναι ένα κτίριο στο οποίο έχουν ολοκληρωθεί πλέον οι εργασίες συντήρησης και ανακαίνισης και συγκαταλέγεται ανάμεσα στα πολλά αρχιτεκτονικά κομψοτεχνήματα της Θεσσαλονίκης. Το 1979 το κτίριο και ο περιβάλλων χώρος με υπουργική απόφαση χαρακτηρίστηκαν «έργα τέχνης». Βρίσκεται επί της οδού Βασιλίσσης Όλγας και από το 1997 μέχρι σήμερα εκεί στεγάζεται το 1ο Γυμνάσιο Θεσσαλονίκης.
Το 1899, ο Γιόσεφ Μοδιάνο αγόρασε το οικόπεδο και έχτισε ένα μεταξουργείο. Στη συνέχεια έχτισε αυτή την διώροφη κατοικία για να στεγάσει την οικογένειά του. Ορθογώνιο κτίριο αποτελούμενο από ημιυπόγειο και δύο ορόφους. Κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου, η οικογένεια εκδιώχθηκε από τους Ναζί και το σπίτι περιήλθε στο Ιταλικό Κράτος. Από το 1946 έως και το 1958 φιλοξενούσε πρόσφυγες και το 1960 μετατράπηκε σε παράρτημα του Α Γυμνασίου Αρρένων. Ο σεισμός του 1978 προκάλεσε ανεπανόρθωτες ζημιές στο κτίριο και η εκκένωσή του ήταν απαραίτητη. Το κτίριο αφήνεται στην τύχη του, μέχρι το 2014 οπότε ξεκίνησε η αναστύλωση του. Με τα ταβάνια να έχουν καταρρεύσει, τις σκάλες και τα πατώματα να μην υπάρχουν πια το κτίριο υφίσταται εργασίες μεγάλου εύρους. Στο εσωτερικό, ανακαλύφθηκαν υπέροχες τοιχογραφίες και οροφογραφίες, οι οποίες αποκολλήθηκαν, στάλθηκαν στην Αθήνα για αποκατάσταση και επανατοποθετήθηκαν στην θέση τους. Τον Μάρτιο του 2016, ξανάνοιξε πλήρως αποκατεστημένο.
Το Μέγαρο ΧΑΝΘ
Ένα από τα σημαντικότερα παλιά κτήρια της Θεσσαλονίκης είναι το Μέγαρο Χριστιανικής Αδελφότητας Νέων Θεσσαλονίκης (ΧΑΝΘ). Η ανέγερση του ιστορικού κτιρίου της ΧΑΝΘ με εισφορές ελλήνων της ομογένειας, αρχίζει το 1924 σε σχεδίαση του Μ. Δελλαδέτσιμα. Πρωτεργάτης της συγκέντρωσης χρημάτων ο τότε μητροπολίτης Γεννάδιος. Το κτίριο ολοκληρώθηκε το 1934. Το 1939 γίνονται τα εγκαίνια της δημοτικής βιβλιοθήκες της Θεσσαλονίκης σε μια αίθουσα του κτηρίου, με την πρώτη συλλογή να αριθμεί περίπου 2500 βιβλία. Το 1947 η Δημοτική Βιβλιοθήκη επέστρεψε στην ΧΑΝΘ, όπου και παρέμεινε μέχρι τα μέσα του 2000 προτού μεταφερθεί στο νεόδμητο κτίριο.
