Πώς φτάνει ένας έφηβος σήμερα, το 2025, να βιαιοπραγεί σχεδόν μέχρι θανάτου;

Διαβάζω σήμερα πως ένας έφηβος χτύπησε σχεδόν μέχρι θανάτου ένα ενήλικο γιατί ισχυρίστηκε ότι πείραξε την αδελφή του. Μια ιστορία που όπως εκτυλίσσεται φαίνεται ότι υπήρχαν προβλήματα και από τις δύο πλευρές.

Μακάρι το θύμα να γίνει καλά, αν όμως καταλήξει; Ποια θα είναι η ζωή αυτού του παιδιού από εκεί και έπειτα;

Το περιστατικό είναι συγκλονιστικό, όχι μόνο για τη βιαιότητα αλλά και για τα βαθύτερα κοινωνικά, οικογενειακά και πολιτισμικά στρώματα που αποκαλύπτει. Θυμίζει σκοτεινές εποχές όπου η «τιμή» της οικογένειας και κυρίως της γυναίκας θεωρούνταν κτήμα των αντρών της — πατέρα, αδελφού, θείου — και όφειλαν να την προστατεύσουν ακόμη και με αίμα. Δυστυχώς, αυτές οι αντιλήψεις δεν έχουν εξαλειφθεί πλήρως, παρά τη θεωρητική πρόοδο της κοινωνίας.

Το ερώτημα που τίθεται εύλογα είναι:
Πώς φτάνει ένας έφηβος σήμερα, το 2025, να βιαιοπραγεί σχεδόν μέχρι θανάτου; Τι του δίδαξε η οικογένεια, το σχολείο και η κοινωνία;

Η πρώτη μεγάλη ευθύνη ανήκει στο οικογενειακό περιβάλλον.
Όταν το παιδί μεγαλώνει με το μήνυμα ότι ο ανδρισμός μετριέται με επιβολή, δύναμη και έλεγχο, τότε η βία νομιμοποιείται. Αν μεγαλώνει με τον υπαινιγμό ότι η αδελφή είναι "αδύναμη" και χρειάζεται "προστασία", τότε ο αδελφός παίρνει τον ρόλο του φρουρού.
Και κάπου εκεί, αντί για αδελφική αγάπη, γεννιέται ο έλεγχος, η καταπίεση, η επιθετικότητα.

Η Παιδεία δεν είναι μόνο μαθηματικά και ιστορία. Είναι — ή θα έπρεπε να είναι — και συναισθηματική αγωγή, σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, συζήτηση για τα φύλα, για τα όρια, για τη συναίνεση. Πόσα σχολεία το κάνουν αυτό; Πόσοι εκπαιδευτικοί είναι καταρτισμένοι ή νιώθουν άνετα να θίξουν τέτοια θέματα; Η έλλειψη ουσιαστικής αγωγής ψυχικής υγείας και κοινωνικής συνείδησης αφήνει τα παιδιά εκτεθειμένα στα στερεότυπα του TikTok, του YouTube, των "μάτσο" προτύπων και του διαδικτυακού τραμπουκισμού.

Η πολιτεία έχει ευθύνη να προστατεύει και να διαμορφώνει — όχι μόνο να τιμωρεί. Η πρόληψη ξεκινά από την παιδική ηλικία, με πολιτικές στήριξης της οικογένειας, ψυχολόγους στα σχολεία (όχι έναν για 500 παιδιά), προγράμματα ενδυνάμωσης και καλλιέργειας ενσυναίσθησης. Αν η κοινωνία μιλά μόνο για «παραβατικότητα των νέων» αφού ξεσπάσει η βία, τότε έχουμε αργήσει πολύ.

Ο πιο επικίνδυνος ίσως πυρήνας αυτής της υπόθεσης είναι το σάπιο ιδεολόγημα της «τιμής» και της «αντρικής προστασίας». Αυτό δεν είναι αξία· είναι κατάλοιπο μιας πατριαρχικής λογικής που αντικειμενοποιεί τη γυναίκα και εγκλωβίζει τον άντρα σε έναν ρόλο τιμωρού ή ήρωα.
Ο σεβασμός προς την αδελφή, τη σύντροφο, τη μητέρα δεν εκφράζεται με μπουνιές εκφράζεται με διάλογο, ισότητα, κατανόηση και στήριξη.

Μπορεί οι γονείς να μην είναι παντοδύναμοι, αλλά είναι καθοριστικοί. Αν δεν έχουν χρόνο, δεν επικοινωνούν, δεν βάζουν όρια, αν οι ίδιοι αναπαράγουν έμμεσα βίαιες αντιλήψεις, τότε το παιδί μεγαλώνει σαν σε ναρκοπέδιο. Αν ένας γονιός λέει: «Εγώ στη θέση σου, το ίδιο θα έκανα…», το παιδί μαθαίνει να βιαιοπραγεί, όχι να σκέφτεται.

Αυτό δεν είναι ένα μεμονωμένο περιστατικό. Είναι ο καθρέφτης της κοινωνίας μας.

Δημήτρης Φυλακτόπουλος 21/5/2025