Η Λημνία Γη: Ο ιερός θεραπευτικός πηλός της Λήμνου

Η «Λημνία Γη» ή «Λημνία Σφραγίς» το θαυματουργό ίαμα των αρχαίων Ελλήνων, είναι ένας παχύρρευστος κοκκινωπός πηλός, γνωστός από την αρχαιότητα για τις μοναδικές του θεραπευτικές ιδιότητες. Χρησιμοποιούνταν είτε με επάλειψη σε πληγές είτε με κατάποση, και εξορυσσόταν αδιάλειπτα από την αρχαιότητα έως και τις αρχές του 19ου αιώνα, από ένα συγκεκριμένο σημείο του νησιού, κοντά στον λόφο του Μούδρου.

Η ιστορία της χάνεται στα βάθη του χρόνου, ενώ η φήμη της ταξίδεψε πολύ πέρα από τη Λήμνο, καθιστώντας τη περιζήτητη σε όλο τον αρχαίο και μεσαιωνικό κόσμο. Στην Αναγέννηση, η «Λημνία Γη» κυκλοφορούσε στα ευρωπαϊκά φαρμακεία ως terra sigillata («γη με σφραγίδα»), λόγω της σφραγίδας αυθεντικότητας που έφερε πάνω της.

Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, η Λήμνος είναι το νησί του θεού της φωτιάς, Ήφαιστου. Όταν ο Δίας τον εκσφενδόνισε από τον Όλυμπο, ο Ήφαιστος στριφογύριζε στον αιθέρα για μέρες, μέχρι που έπεσε στον λόφο Μόσυχλο της Λήμνου. Η πτώση του ήταν τόσο σφοδρή που έσπασε το πόδι του – γι’ αυτό και, παρότι θεός, από τότε κούτσαινε.

Η πρόσκρουσή του στη γη συνοδεύτηκε από κεραυνούς και αστραπές που προκάλεσαν φωτιά, και σύμφωνα με τον Γαληνό (τον κορυφαίο ιατρό της Αρχαιότητας μετά τον Ιπποκράτη), τίποτα δε φυτρώνει σ’ εκείνο το σημείο. Ο Ήφαιστος λέγεται πως θεράπευσε τα τραυματισμένα του μέλη με τη «Λημνία Γη», χαρίζοντας έτσι στους ανθρώπους του νησιού ένα πολύτιμο δώρο από τον θεό της φωτιάς.

Η θεραπευτική χρήση της Λημνίας Γης δεν περιορίστηκε στη μυθολογία. Ο Διοσκουρίδης, πατέρας της φαρμακολογίας, την αναφέρει στο έργο του Περί Ύλης Ιατρικής, ενώ ο ίδιος ο Γαληνός μαρτυρεί πως επισκέφθηκε το νησί και παρακολούθησε από κοντά την τελετουργική εξόρυξή της.

                    Ο Διοσκουρίδης                                                       Ο Γαληνός

Η Λημνία Γη χρησιμοποιούταν ως αντίδοτο για δηλητηριάσεις, για δερματικές παθήσεις, ως αντισηπτικό, αλλά και για στομαχικές διαταραχές. Η φήμη της διατηρήθηκε και στους βυζαντινούς χρόνους, ενώ η εξαγωγή της προς την Ευρώπη συνέχισε για αιώνες.

Ένας ακόμη ήρωας της αρχαιότητας που θεραπεύτηκε με τη Λημνία Γη ήταν ο φημισμένος τοξοβόλος και βασιλιάς της Μελιβοίας, Φιλοκτήτης, σύμφωνα με τον τραγικό ποιητή Σοφοκλή. Καθ’ οδόν για την Τροία, οι Αχαιοί πέρασαν από τη νησίδα Χρυσή, ιερή της θεάς Χρυσής. Εκεί, ο Φιλοκτήτης δαγκώθηκε από ένα φίδι του ιερού, και η πληγή του εξελίχθηκε σε γάγγραινα με αφόρητη δυσοσμία. Οι σύντροφοί του, αδυνατώντας να αντέξουν, τον εγκατέλειψαν στη Λήμνο.

                                              Ο Φιλοκτήτης

Ο Φιλοκτήτης επιβίωσε μόνος του, μέσα σε μια σπηλιά στην περιοχή της Ηφαιστείας, που ακόμη και σήμερα είναι γνωστή ως η σπηλιά του Φιλοκτήτη, και λέγεται πως γιατρεύτηκε με τη βοήθεια της Λημνίας Γης.

                         Η σπηλιά του Φιλοκτήτη Λήμνος

Πηγή: https://www.olympia.gr/1624261/viral/limnia-gi-to-thaymatoyrgo-iama-ton-archaion-ellinon-2/

Επιμέλεια Δημήτριος Φυλακτόπουλος MD PhD 13/5/2025