του Tάσου Παπαναγιώτου
Cat Stevens(Yusuf Islam)
Φαντάζομαι πως αν η ζωή του Cat Stevens γινόταν ταινία, θα έπρεπε να ξεκινήσει με πρώτη σκηνή τον παρ’ ολίγον πνιγμό του στα νερά του Ειρηνικού. Είναι εκείνη η στιγμή που σηματοδότησε την αλλαγή στην καριέρα και τη ζωή του, και που μετέτρεψε τον επιτυχημένο μουσικό και είδωλο σε έναν άνθρωπο, με βαθιές εσωτερικές αναζητήσεις, ικανό να γυρίσει την πλάτη σε όλα όσα ο ίδιος δημιούργησε.
Ο καλλιτέχνης ο οποίος σηματοδότησε την δεκαετία ‘70 με αξέχαστες μελωδίες και μονοπώλησε την κορυφή των μουσικών chart, εγκατέλειψε μια εξαιρετικά επιτυχημένη μουσική καριέρα. Δεν είναι όμως έλλειψη έμπνευσης ο λόγος αυτής της μεταστροφής, ούτε απαξίωση της μουσικής, αλλά το γεγονός ότι έστω και μετά από ένα μεγάλο διάστημα πνευματικής έρευνας και σκέψεων γύρω από την αλήθεια της ζωής, ο Cat Stevens βρήκε τις απαντήσεις που ζητούσε στην διδασκαλία του Ισλάμ.
Ο Steven ή Στέφανος Γεωργίου, γεννημένος στο Λονδίνο από Ελληνοκύπριο πατέρα και Σουηδή μητέρα, μεγάλωσε στο καλλιτεχνικό West End με εικόνες και ήχους θεάτρων, την ποπ επανάσταση των Beatles και θαυμασμό για τους μουσικούς αστέρες της εποχής. Τόσο μεγάλο, που αποφάσισε να γίνει ένας από αυτούς. Ακροβατώντας αρχικά ανάμεσα στη ζωγραφική και την αγάπη του για το πιάνο, ο Stevens άρχισε να διαμορφώνει ένα δικό του προσωπικό ήχο, βασισμένο στη φολκ σκηνή και το rock n’roll, ένα μίγμα ρομαντισμού και πνευματικών αναζητήσεων, αν και εγκλωβισμένο αρχικά στα στενά πλαίσια μιας βιομηχανίας που διψούσε για ποπ είδωλα.
Μόλις στα 18 του χρόνια γνωρίζει την επιτυχία με το τραγούδι “I Love My Dog’. Η αναγνωρισιμότητα όμως δημιουργεί έντονη πίεση. Το 1968 ο Stevens εισέρχεται στο νοσοκομείο με βαριάς μορφής φυματίωση. «Αισθάνθηκα πως ήμουν πολύ κοντά στο θάνατο» θα πει ο ίδιος. «Είχα όμως μια μεγάλη ελπίδα –σκεφτόμουν μόνο θετικά. Προσπαθούσα να αξιολογήσω τον εαυτό μου, τι ήθελα εγώ να κάνω, και όχι η εταιρεία μου».
Η εμπειρία του αυτή τον βοηθά στο να ερμηνεύσει τη ζωή πολύ διαφορετικά, μακριά από την επιθυμία για απόκτηση υλικών αγαθών, και πιο κοντά στην κατανόηση των ψυχικών του αναγκών. Έχοντας ήδη αναπτύξει μια αγάπη και ικανότητα γύρω από το πιάνο και την κιθάρα, σηματοδοτεί την αλλαγή και στη θεματολογία του με το “Mona Bone Jake” άλμπουμ, τον Μάιο του 1970. Αυτοί οι προβληματισμοί συνεχίζονται και είναι εμφανείς σε τραγούδια όπως το Sitting ή το Majik of Majiks. Στο τελευταίο γράφει «Τι είδος ανθρώπου μπορεί να με κάνει να γυρίσω / και να δω ποιος πραγματικά είμαι».
Η αρχή στο να καταλάβει ποιός πραγματικά είναι έρχεται λίγο αργότερα, όταν βρίσκεται να κολυμπά παρασυρμένος σε ισχυρό ρεύμα, κατά την επίσκεψή του στο σπίτι του Jerry Moss, προέδρου της δισκογραφικής εταιρείας Α&Μ Records. «Δεν υπήρχε κανείς για να με βοηθήσει. Έκανα το πιο ενστικτώδες πράγμα. Φώναξα «Θεέ μου, αν με σώσεις θα εργαστώ για εσένα. Σε ένα λεπτό, ένα ρεύμα με παρέσυρε σπρώχνοντάς με στη στεριά» θα πει σε συνέντευξή του.
Ποιος ήταν όμως αυτός ο (ένας) Θεός. Μεγαλωμένος σε ορθόδοξη οικογένεια, ο Stevens φέρει ακόμα έντονα τα Χριστιανικά διδάγματα των παιδικών του χρόνων, τόσο από τον πατέρα του, αλλά και από τη φοίτησή του σε καθολικό σχολείο. Μάλιστα η ελληνοκυπριακή καταγωγή του πατέρα του, τον έχει επηρεάσει σε σημαντικό βαθμό –με έμφυτα σχεδόν αντι-Μουσουλμανικά αντανακλαστικά και απέχθεια προς τους Τούρκους.
Η αναζήτησή του για την αλήθεια θα συνεχιστεί παράλληλα με τη μουσική του καριέρα. Ο Stevens γράφει για τον έρωτα και τη γυναίκα· αισθάνεται δέος από τη δύναμή της, πικραίνεται από την εγκατάλειψη, συμβουλεύει προστατευτικά. Μιλάει για τα όνειρα και για τα παιδιά, το παιχνίδι και την αγνότητά τους, πάντα διανθισμένα με μικρές, καθημερινές ανησυχίες.
Το 1977 ο Stevens διαβάζει για πρώτη φορά το Κοράνι και επισκέπτεται σύντομα την Ιερουσαλήμ. Στο Κοράνι θα βρει τις απαντήσεις που έψαχνε —για το ποίοι θα έπρεπε να είναι οι στόχοι στη ζωή του— και στις σελίδες του, διακρίνει έναν και μοναδικό Θεό.To1978 κυκλοφορεί τον τελευταίο του δίσκο ως Cat Stevens, απελευθερώνεται από τη δόξα, τη ζήλια, τον ανταγωνισμό και την απληστία της ποπ μουσικής βιομηχανίας, και επηρεασμένος από την ιστορία του Ιωσήφ, αλλάζει το όνομά του σε Yusuf Islam.
Ο σταρ μεταλλάσσεται σε αντί-σταρ. Τον Μάιο του 1978, ο Stevens γίνεται ο πρώτος καλλιτέχνης ανάλογου βεληνεκούς που θα βρεθεί με δική του επιλογή, μακριά από τη μουσική βιομηχανία, τον «κόσμο του Εγώ» όπως θα πει και ο ίδιος. Έναν κόσμο τελείως διαφορετικό αξιακά από το περιεχόμενο της διδασκαλίας του Ισλάμ, της ταπεινότητας και του εσωτερισμού που πρεσβεύει. Ταλαντούχος, χαρισματικός, με αστείρευτη έμπνευση μελωδιών και 60 εκατομμύρια πωλήσεις δίσκων, ο Cat Stevens είχε τα πάντα, και τα απαρνήθηκε.
Στην κορύφωση της καριέρας του, συγκλονίζει τον κόσμο υποκλινόμενος για τελευταία φορά. Η μουσική σταματά. Τι συνέβη στον άνθρωπο που έγραψε τα “Father And Son” και “Moonshadow”. Γιατί γύρισε την πλάτη του στο κοινό που τον ανέδειξε;
Ο αρχικός «στεγνός» δογματισμός του νεοφώτιστου Yusuf, οι απόψεις του γύρω από το Ισλάμ, και κάποιες παρερμηνευμένες δηλώσεις του σχετικά με την κυκλοφορία ενός βιβλίου το οποίο εξτρεμιστές μουσουλμάνοι χαρακτήρισαν ως βλάσφημο, τον έφεραν σε ακόμα πιο δύσκολη θέση απέναντι στην καχυποψία των «δυτικών». Ξαφνικά και χωρίς να το έχει επιδιώξει, βρίσκεται να απολογείται για τη σκληρότητα των θέσεων των οργισμένων ισλαμιστών, προσπαθώντας να γεφυρώσει δύο διαφορετικές κοσμοθεωρίες.
Οι δίσκοι του καταστρέφονται, και ενώ τα τραγούδια του αφαιρούνταν από τις λίστες ραδιοφωνικών σταθμών, χρόνια αργότερα, στο 2006 και τον πολύ πιο ανασφαλή μετά την 11η Σεπτεμβρίου δυτικό κόσμο, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα του απαγορεύσουν να προσγειωθεί σε αμερικανικό έδαφος, κατά τη διάρκεια ταξιδιού του με την Dolly Parton.
Σήμερα, ο Yusuf Islam διακρίνεται για το ανθρωπιστικό του έργο με έμφαση στην εκπαίδευση των παιδιών όλου του κόσμου, ενώ προάγει την ειρήνη και κατανόηση μεταξύ του Δυτικού και Ανατολικού πολιτισμού. Ταυτόχρονα, επιστρέφει στη μουσική επιλεκτικά, με δίσκους θρησκευτικού περιεχομένου και σπάνιες αλλά ιδιαίτερα επιτυχημένες εμφανίσεις, ερμηνεύοντας και τραγούδια από την καριέρα του ως Cat Stevens. Ως δάσκαλος της μουσουλμανικής πίστης, διευθύνει 4 ισλαμικά σχολεία.
Το ένστικτό του τον οδήγησε σε έναν δρόμο πού λίγοι μπορούν να κατανοήσουν: μια πίστη που έδωσε απαντήσεις στο γιατί έκανε μουσική, και ποιος ήταν ο ίδιος σαν άνθρωπος. Οι αναζητήσεις αυτές χαρακτηρίστηκαν ως απαξίωση μιας καριέρας. Αυτό που συνάντησε, ήταν κάτι πολύ πιο γνώριμο και φυσικό απ’ όσο ο ίδιος περίμενε. Κάτι που συχνά περιέγραφε όταν τον ρωτούσαν για τη μέθοδο γραφής του, ως «τον αέρα της ψυχής μου».
