Από τον Γιάννη Πετρίδη
Από τα τέλη της δεκαετίας του '50, που έκανε γνωστή την παρουσία της στο τραγούδι, μέχρι και σήμερα η Joan Chandos Baez παρέμεινε σταθερή στα πιστεύω της, παλεύοντας με τη ζεστή φωνή της για τα ανθρώπινα δικαιώματα σε κάθε γωνιά του πλανήτη.
Η δραστηριότητα που ανέπτυξε ως άτομο με κοινωνικές ανησυχίες την έκανε ένα είδος σημαιοφόρου για τις διεκδικήσεις των νέων της δεκαετίας του '60 και η σχέση της με τον Bob Dylan τη βοήθησε να ερμηνεύσει εκτός από τις δικές της συνθέσεις και μερικά από τα πιο γνωστά τραγούδια του αμερικανού τραγουδοποιού, κερδίζοντας την εκτίμηση των φίλων της μουσικής φολκ, οι οποίοι την έβλεπαν σαν τη μητέρα μιας αναβίωσης του είδους.
H Baez γεννήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 1941 στο Staten Island της Νέας Υόρκης, από μητέρα με καταγωγή, από τη Σκοτία και πατέρα που η καταγωγή του ήταν από το Μεξικό.
Οι δραστηριότητες του πατέρα της, ο οποίος δούλευε ως ερευνητής για λογαριασμό της UNESCO, ανάγκαζαν την οικογένεια να μετακινείται συχνά σε διάφορες πόλεις της Αμερικής, αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο, σε χώρες όπως η Αγγλία, η Γαλλία, η Ελβετία, η Ιταλία και το Ιράκ. Η παραμονή της μάλιστα στη Βαγδάτη, όταν ήταν 10 ετών, επηρέασε σημαντικά τη μετέπειτα πορεία της, γιατί η φτώχεια στο Ιράκ το 1951 ήταν έντονη, τα μικρά παιδιά ζητιάνευαν στους δρόμους και συχνά άνθρωποι και ζώα ξυλοκοπούνταν μέχρι θανάτου. Ολα αυτά μοιραία άφησαν σημάδια στη δεκάχρονη Baez.
Στο Redlands της Καλιφόρνιας άρχισε για πρώτη φορά να τραγουδά στη χορωδία του Γυμνασίου της κι έμαθε να παίζει κιθάρα στις ελεύθερες ώρες της. Την πρώτη της κιθάρα, που ήταν μία Gibson, την αγόρασε 50 δολάρια όταν ήταν 16 ετών και με αυτήν άρχισε να παίζει τα τραγούδια τού Pete Seeger που έμαθε από τις συναυλίες του. Στο Γυμνάσιο για πρώτη φορά έδειξε τις διαθέσεις της για τα κοινωνικά, όταν έγινε η μοναδική μαθήτρια που αρνήθηκε να εγκαταλείψει την τάξη της στο σχολείο, όταν οι καθηγητές ζήτησαν από τους μαθητές να εκκενώσουν τις αίθουσες και να πάνε στα καταφύγια των σπιτιών τους, παίρνοντας μέρος σε άσκηση για υποτιθέμενη αντιμετώπιση πτώσης ατομικής βόμβας. Για την ενέργειά της αυτή, η Joan τιμωρήθηκε και κατηγορήθηκε ως κομμουνίστρια. Οταν μετακόμισαν στη Βοστόνη, η Joan για κάποιο μικρό χρονικό διάστημα παρακολούθησε υποκριτική στο πανεπιστήμιο της πόλης, ενώ παράλληλα άρχισε να κάνει εμφανίσεις σε μικρά «καφέ» τραγουδώντας με τη φρέσκια νεανική φωνή της γνωστά τραγούδια από τον χώρο της φολκ, που είχε αρχίσει να προκαλεί ξανά το ενδιαφέρον της νεολαίας.
Η πρώτη της εμφάνιση θα γίνει στο Club 47 στο Κέμπριτζ με αμοιβή 10 δολάρια και ανάμεσα στο κοινό ήταν ο πατέρας της και η αδελφή της Mimi, η οποία αργότερα παντρεύτηκε τον Richard Farina, ο οποίος όμως σκοτώθηκε σε ατύχημα με τη μοτοσυκλέτα του λίγο μετά το γάμο τους και ενώ η Mimi -που ήταν επίσης τραγουδίστρια και έπαιζε κιθάρα-ήταν 21 ετών.
Τα 60 χρόνια της καριέρας της και τα περίπου 30άλμπουμ που ηχογράφησε σ'αυτό το χρονικό διάστημα, της επέτρεψαν να μεταφέρει σ' ολόκληρο τον κόσμο τα μηνύματα που έβγαιναν μέσα από την καρδιά της για ελευθερία, ανθρώπινες συνθήκες ζωής και ενάντια στη βία σε κάθε γωνιά του πλανήτη.
Το όνομά της άρχισε να γίνεται γνωστό χάρη στην εμφάνιση που έκανε τον Ιούλιο του 1959 στο φεστιβάλ του Νιούπορτ, εμφάνιση που οδήγησε στο να παρουσιάζει σύντομα τα τραγούδια της σε διάφορα αμερικανικά πανεπιστήμια ενθουσιάζοντας τη νεολαία με τραγούδια όπως η αναβίωση του παραδοσιακού The House Of The Rising Sun, που όχι τυχαία θα διασκευάσει και ο Dylan αργότερα στο πρώτο του άλμπουμ, το Donna Donna, που στη συνέχεια θα βρει μεγάλη απήχηση και στην Ευρώπη, ειδικά με τη διασκευή του από γάλλους καλλιτέχνες, το Babe Ι'm Gonna Leave You, τραγούδι που προέρχεται από τον συνδυασμό της μουσικής λευκών και μαύρων και διασκευάστηκε αρκετά χρόνια αργότερα από τους Led Zeppelin για το πρώτο τους άλμπουμ, που κυκλοφόρησε το 1969. Η ίδια έκανε γνωστή στα πρώτα της άλμπουμ τη σύνθεση της Malvina Reynolds What Have They Done Το The Rain, η οποία από τις αρχές της δεκαετίας του '60 είχε επισημάνει τα περιβαλλοντικά προβλήματα στον πλανήτη Γη.
Στις αρχές της δεκαετίας του '60 θα αρχίσει να συνοδεύει τον Martin Luther King σε διάφορες περιοδείες του, τραγουδώντας και υποστηρίζοντας την κοινωνική ισότητα μεταξύ λευκών και μαύρων. Την ίδια περίοδο θα ηχογραφήσει τη δικιά της εκδοχή στο We Shall Overcome, που θα γίνει σύνθημα κοινωνικής ισότητας.
Στη συνέχεια θα δείξει την αντίθεσή της για τον πόλεμο στο Βιετνάμ και θα συλληφθεί δύο φορές, με συνέπεια να οδηγηθεί στη φυλακή για έναν μήνα.
Καθοριστική, και για τους δύο, ήταν η σχέση της με τον Dylan. Γνωρίστηκαν το 1961, όταν η Joan είχε ήδη κυκλοφορήσει το πρώτο της άλμπουμ και αρκετοί προέβλεπαν ότι θα είναι το νέο αστέρι της μουσικής φολκ. Αρχικά, δεν βρήκε ιδαίτερα ενδιαφέροντα αυτόν τον νεαρό, που τραγουδούσε σχεδόν στο ύφος της μουσικής Hillbilly, αλλά αρκετά διαφορετικά από τους παραδοσιακούς καλλιτέχνες του είδους. Εντυπωσιάστηκε όμως από το τραγούδι του Song Το Woody και αρχικά σκέφτηκε να το ηχογραφήσει, κάτι όμως που δεν έκανε ποτέ. Από την πλευρά του, ο Dylan έδειξε μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τη νεότερη αδελφή τής Joan, Mimi, αλλά μετά τα όσα άρχισαν να γράφονται για την υποτιθέμενη σχέση τους από τα μέσα ενημέρωσης, τελικά αυτή έγινε πραγματικότητα.
Το 1963, στο ετήσιο φεστιβάλ του Νιούπορτ, η Joan θα καλέσει στη σκηνή τον Dylan και θα τραγουδήσει μαζί του τη σύνθεσή του With God On Our Side, κάτι που θα κάνει και σε άλλες συναυλίες της στη συνέχεια βοηθώντας στο να γίνει γνωστός και προωθώντας τα τραγούδια του, αφού αυτή ήταν ήδη αστέρι πρώτου μεγέθους, με κάθε άλμπουμ της να γίνεται χρυσός δίσκος.
Η προσωπική σχέση τους θα τελειώσει το 1965 και ουσιαστικά θα ξαναμιλήσουν στη δεκαετία του '70, όταν θα κάνουν μαζί την περιοδεία που ονομάστηκε Rollin' Thunder το 1975-76. Η Baez θα γράψει γι' αυτόν τα τραγούδια Το Bobby το 1972, στο οποίο του ζητά να επανέλθει στο πολιτικό τραγούδι, και το Diamond And Rust το 1975. Με τη σειρά του ο Dylan λέγεται ότι έγραψε γι' αυτήν τα Visions Of Johanna, Mama, You Been On My Mind και She Belongs Το Me.
Η Baez παντρεύτηκε το 1969 με τον David Harris για τον οποίο θα γράψει λίγο αργότερα το Song For David. Είχαν γνωρισθεί στη φυλακή του Oakland και ο γάμος τους κράτησε μέχρι το 1973. Απέκτησαν μαζί ένα παιδί, τον Gabriel. Η Baez δεν ξαναπαντρεύτηκε από τότε, παρότι είχε δύο σημαντικές σχέσεις κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '80, με τον Mickey Hart των Grateful Dead και τον Steve Jobs, συνιδρυτή της εταιρείας των υπολογιστών Apple.
Στις αρχές της δεκαετίας του '80 δεν θα διστάσει να κάνει εμφανίσεις σε χώρες όπως η Χιλή, η Βραζιλία και η Αργεντινή για την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ενώ λίγα χρόνια πριν είχε υποστηρίξει και τα δικαιώματα των ομοφυλόφιλων.
Μέχρι σήμερα δεν έχει πάψει να αγωνίζεται γι' αυτά που πιστεύει. Το 2003 πήρε μέρος σε μεγάλη διαδήλωση εναντίον της εισβολής στο Ιράκ και στο τέλος του 2008, κατά τη διάρκεια των αμερικανικών εκλογών, έστειλε επιστολή στον Barack Obama εκδηλώνοντας την υποστήριξή της, γιατί όπως δήλωσε, της θύμιζε τον φίλο της Martin Luther King Jr.
To 2017 μπήκε στο Rock and Roll Hall Of Fame.
