Από τον Κώστα Ζουγρή
Ο μύθος που περιβάλλει την Ατλαντίδα είναι από τους πιο πολυσυζητημένους, και αυτό μάλλον οφείλεται στο ότι ποτέ δεν αποδείχτηκε ότι υπήρξε πραγματικά αυτή η νήσος και το πού βρισκόταν.
Οι πρώτες γραπτές αναφορές για την Ατλαντίδα πηγάζουν από τον αθηναίο φιλόσοφο Πλάτωνα (427-347 π.Χ.), ο οποίος περιγράφει τους Ατλαντες ως έναν λαό με υπερφυσικές ικανότητες και θεϊκή καταγωγή, που ζούσε ειρηνικά σε ένα νησί που βρισκόταν πέρα από τις πύλες των Ηρακλειδών, δηλαδή τα σημερινά στενά του Γιβραλτάρ, άρα βρισκόταν κάπου ανάμεσα στην Ευρώπη και την Αμερική.
Ολα αυτά τα διδάχτηκε από αιγύπτιο ιερέα της πόλης Σάις και με τη σειρά του τα μετέφερε στους μαθητές του Κριτία και Τίμαιο.
Στο έργο του Ατλαντικός Λόγος οι Ατλαντες προσπαθούν να υποτάξουν άλλους λαούς, μεταξύ των οποίων ήταν και οι Αθηναίοι, από τους οποίους ηττώνται αρχικά για πρώτη φορά, αλλά στη συνέχεια καταφέρνουν να τους υποτάξουν γεγονός που εξοργίζει τους θεούς, οι οποίοι αποφασίζουν να τους τιμωρήσουν με παντοτινό αφανισμό.
Μια άλλη εκδοχή φέρνει την Ατλαντίδα να είναι η αρχαία Θήρα, ένα νησί που περιγράφεται σαν ένας τέλειος παράδεισος και ο πολιτισμός του καταστράφηκε ολοσχερώς το 1500 π.Χ.
Το όνομα Ατλαντίδα προέρχεται πιθανότατα από τον μυθικό Ατλαντα, που κρατούσε στους ώμους του ολόκληρη τη γη και τον ουρανό. Σε τοιχογραφία που υπάρχει στη Σαντορίνη, αμερικανοί γεωλόγοι ανακάλυψαν την εικόνα που είχε τότε το νησί το οποίο σύμφωνα με ιστορικούς καταστράφηκε από απανωτές εκρήξεις ηφαιστείου.
Οι γνώσεις των ανθρώπων για το εύρος τού τότε κόσμου ήταν βέβαια περιορισμένες, γεγονός που δεν επιτρέπει να προσδιορίσουμε ποια ακριβώς περιοχή εννοούν ο Πλάτωνας και άλλοι ιστορικοί που αναφέρονται κατά καιρούς, σε διάφορες μαρτυρίες τους, στο χαμένο νησί.
Το πιθανότερο είναι να μην υπήρξε ποτέ αυτή η χώρα και να είναι απλώς ένας μύθος, με αμέτρητα αναπάντητα ερωτήματα, που βοηθάει όμως τη συνεχή ανθρώπινη αναζήτηση γι' αυτό που ουσιαστικά δεν υπάρχει αλλά αρνούμαστε να το παραδεχτούμε.
Υπάρχουν πολλές ακόμα εκδοχές για το πού βρισκόταν η Ατλαντίδα, και όλες σχεδόν συμπίπτουν χρονικά με το τέλος των τεσσάρων ευρωπαϊκών παγετώνων, που συνέβησαν σε διάστημα δεκάδων χιλιάδων ετών και εύκολα εξάπτουν τη φαντασία των ανθρώπων.
Η Ατλαντίδα είναι ένα μυστήριο που σαγηνεύει, όπως όλα τα μυστήρια, και για όσους θέλουν να το προχωρήσουν λίγο παραπέρα, η Ατλαντίδα δεν είναι άλλη από τη Γη, που καθημερινά καταστρέφεται από τον άνθρωπο και όπως δείχνουν τα πράγματα, το τέλος μας θα είναι κάτι ανάλογο με αυτό της μυθικής Ατλαντίδας, αλλά βέβαια κανείς δεν μπορεί να προσδιορίσει το πότε.
Αυτός που έφερε στον κόσμο της μουσικής το θέμα της Ατλαντίδας με τον πιο πετυχημένο τρόπο ήταν ο Donovan, με το ομώνυμο τραγούδι τού 1968, που κυκλοφόρησε αρχικά σαν δεύτερη πλευρά στον μικρό δίσκο του Το Susan On The West Coast Waiting, λόγω της μεγάλης εισαγωγής που είχε, την οποία έκριναν αντιεμπορική οι υπεύθυνοι. Τελικά, όχι μόνον έγινε επιτυχία, αλλά έχει επιζήσει μέχρι σήμερα με τις κατά καιρούς διασκευές του και παρουσίες του σε ταινίες, όπως το Goodfellas του Martin Scorsese, η αναφορά του στο βιβλίο του Stephen King Hearts In Atlantis και η διασκευή του την προηγούμενη δεκαετία από το γερμανικό συγκρότημα των Νο Angels για την ταινία - στη μετέπειτα ηχογράφηση συμμετείχε και ο ίδιος ο Donovan.
Στους στίχους του, ο Σκώτος τραγουδιστής αναφέρει ως τοποθεσία της Ατλαντίδας τον Ατλαντικό Ωκεανό.
Μερικά χρόνια πριν από τον Donovan, επιτυχία στην Αγγλία είχε γίνει, το 1963, το ορχηστρικό Atlantis των Shadows, που μάλλον θα είχε στο μυαλό του ο Donovan όταν έγραφε το δικό του τραγούδι.
Στον χώρο της τζαζ, ο Sun Ra έχει ηχογραφήσει ένα από τα πιο σημαντικά του άλμπουμ έχοντας ως αναφορά την Ατλαντίδα· είναι το Atlantis, που κυκλοφόρησε το 1969 και καταλαμβάνει μία ολόκληρη πλευρά του τότε άλμπουμ βινυλίου, ενώ στην άλλη πλευρά υπάρχουν δύο συνθέσεις του που αναφέρονται σε άλλη μια «χαμένη ήπειρο», τη Lemuria.
Στην τζαζ ανήκει και το Atlantis, που κυκλοφόρησε το 1974, το ζωντανό ηχογραφημένο άλμπουμ του πιανίστα McCoy Tyner.
Το γερμανικό χορευτικό ντουέτο των Modern Talking το 1986 κυκλοφόρησε το πετυχημένο στον χώρο του Atlantic Is Calling-S.Ο.S. For Love, οι Αυστραλοί Flash and The Pan, το Atlantis Calling, στο οποίο τοποθετούν την Ατλαντίδα μπροστά από τις Ηράκλειες στήλες, οι Isley Brothers το Voyage Το Atlantis (1977), το συγκρότημα του προγκρέσιβ μέταλ Symphony Χ έχει αφιερώσει ολόκληρο το άλμπουμ του V: The New Mythology, που κυκλοφόρησε το 2000, στον μύθο της Ατλαντίδος, από τον ίδιο μουσικό χώρο είναι και το Crowning Of Atlantis των Therion, στην Ατλαντίδα αναφέρονται και οι Γερμανοί Eloy στο άλμπουμ τού 1977 Ocean, στο οποίο προσδιορίζουν μάλιστα την καταστροφή της χαμένης ηπείρου στο τραγούδι Atlanti's Agony at June 5th-8498, 13 p.m.Gregorian Earthtime.
Στην Ελλάδα, τα Ξύλινα Σπαθιά κυκλοφόρησαν το τραγούδι τους Ατλαντίς το 1995: Στις βιτρίνες που μου φέρνουν ζάλη, στις οθόνες που χτυπάνε τα κομπιούτερ γράμματα, καθρεφτίζεσαι μπροστά μου πάλι, Ατλαντίς, στον βυθό φωτισμένα άρματα.
Οι Φατμέ του Νίκου Πορτοκάλογλου, μερικά χρόνια πριν, στο Ταξίδι ανέφεραν για τη χαμένη Ατλαντίδα: Είδα, την άγνωστη πατρίδα, χαμένη Ατλαντίδα στις χωματερές.
Τώρα, περιμένει τώρα, με τα κρυφά της δώρα τους εθελοντές.
Ο Παντελής Θαλασσινός στη δικιά του Ατλαντίδα, που κυκλοφόρησε το 1996 στο άλμπουμ Αστρανάμματα: Της θάλασσας τα πλάσματα αρχίζουν το χορό και πριν να 'ρθουν χαράματα στης πόλης σου τ' αγάλματα θα βρίσκομαι κι εγώ.
Βάλε φουστάνι πράσινο, στο χρώμα την ελπίδα και πάρε με στον γυάλινο βυθό της Ατλαντίδας.
Ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου το 1991 στο άλμπουμ του Χρόνια πολλά, σε μουσική δικιά του και στίχους του Γιώργου Ψωμόπουλου, τραγουδούσε:
Σεντόνι το πέπλο δυο άστρα σβησμένα, σφίγγω στο χέρι μου
ένα για σένα και ένα για μένα.
Σ' αναζητώ σαν ηλιαχτίδα, έτσι που μοιάζω σαν Ατλαντίδα. Σ' αναζητώ σαν ηλιαχτίδα,
έτσι που έγινα η Ατλαντίδα.
Ο Νικόλας Ασιμος στον Σεισμό αναφέρεται στην Ατλαντίδα με τον δικό του ξεχωριστό τρόπο: Και τώρα το τελευταίο μας μήνυμα. Αφιερωμένο σε κάθε λογής περιθώριους, παραπεριθώριους και φλαμπουροκουβαλήστρες, σ' όλους αυτούς που πολεμήσαν.
Μόνο ένας σεισμός μάς σώζει, φοβερός κατακλυσμός
μαϊντανός να γίνουν όλα, να χαθεί ο πολιτισμός, όπως η Ατλαντίς.
Το 1982, στο άλμπουμ του Χρήστου Νικολόπουλου Παίξε Χρήστο επειγόντως, ο Μανώλης Ρασούλης έγραφε τον στίχο για το Οταν με κοιτάς στα μάτια της Ελένης Βιτάλη: Μας ήρθε η πλημμύρα, να ξεπλυθεί η μοίρα, να ξενυστάξει ο λογισμός χρειάστηκε σεισμός.
Πίστεψε την κουβέντα μου, να βρούμε μια ελπίδα, πριν καταλήξει η σχέση μας χαμένη Ατλαντίδα.
Το 1987, ο Παύλος Σιδηρόπουλος συμμετέχει για ακόμη μία φορά σε άλμπουμ του Γιάννη Μαρκόπουλου και ερμηνεύει τον Ηλεκτρικό Θησέα, σε στίχους του Δημήτρη Βάρου, στον δίσκο Τολμηρή επικοινωνία: Φοβάσαι ότι θα 'ρθει καταιγίδα και θα μας πνίξει όξινη βροχή, βάλε σε γυάλα μέσα την πατρίδα και κρύψε την καλά μέσα στη γη.
Μήπως την ψάχνουν σαν την Ατλαντίδα, αφού η Πανδώρα ανοίγει το κουτί;
Ηλεκτρικός Θησέας σε πηγάδι κι η Αριάδνη έχει μπερδευτεί.
Η ιστορία της χαμένης ηπείρου απασχόλησε τον άνθρωπο περισσότερο στη σύγχρονη εποχή σε σχέση με την αρχαιότητα, ίσως γιατί σήμερα όλο και περισσότερο είναι αναγκαίο το να βρει αυτό που σταδιακά χάνεται για πάντα και οι ελπίδες του για ένα καλύτερο μέλλον διαψεύδονται καθημερινά.
