(8 Φεβρουαρίου 1931 - 30 Σεπτεμβρίου 1955)
Από τον Κώστα Ζουγρή
Σε μiα τηλεοπτική προβολή της παλιάς ταινίας του 1956 για τον Μέγα Αλέξανδρο, που είχε για πρωταγωνιστή τον Ρίτσαρντ Μπάρτον, ο νεαρός Αλέξανδρος δήλωνε ότι, όπως και ο Αχιλλέας, θα προτιμούσε να πέθαινε νέος, αλλά να περνούσαν τα επιτεύγματά του στην Ιστορία, από το να πεθάνει άγνωστος και ασήμαντος σε βαθιά γεράματα.
Ο Μ. Αλέξανδρος ήταν από τις πρώτες περιπτώσεις νέων ανθρώπων που κατάφεραν να περάσουν στην αιωνιότητα αξιοποιώντας με τον καλύτερο τρόπο τα λίγα χρόνια που έζησαν ως ενήλικοι στον πλανήτη μας.
Στον καλλιτεχνικό χώρο συναντάμε κατά καιρούς άτομα με αυτοκαταστροφική συμπεριφορά, όπως η πρόσφατη περίπτωση της Amy Winehouse, που ήλθε να συμπληρώσει την ατελείωτη λίστα με τους τραγουδιστές που πέθαναν νέοι, βασικά με δική τους υπαιτιότητα.
Στον κινηματογράφο, ο James Dean, που πέθανε σε αυτοκινητικό δυστύχημα στις 30 Σεπτεμβρίου του 1955, θα είχε συμπληρώσει φέτος τα 86 του χρόνια και το πιθανότερο είναι ότι θα ζούσε ξεχασμένος σε κάποια από τις πολλές αμερικανικές Πολιτείες.
Καλλιτεχνικό είδωλο, έκανε ό,τι μπορούσε για να ταυτιστεί απολύτως με τον ήρωα της πιο πετυχημένης κινηματογραφικής του ταινίας, που ήταν το Επαναστάτης χωρίς αιτία, στην οποία έπαιζε τον ρόλο του νεαρού Jim Stark, που ζούσε στην πόλη του Λος Άντζελες.
Ακόμη δύο ταινίες έκτισαν τον θρύλο του, το Ανατολικά της Εδέμ, το 1955, και ο Γίγας, το 1956. Ο James Dean ήταν ο πρώτος ηθοποιός που κέρδισε υποψηφιότητα για τα βραβεία Όσκαρ μετά θάνατον και ο μοναδικός με δύο υποψηφιότητες χωρίς να βρίσκεται εν ζωή.
Σχεδόν μισό αιώνα μετά τον θάνατό του συνεχίζει να ψηφίζεται ως ένας από τους δημοφιλέστερους ηθοποιούς όλων των εποχών.
Η τραγική κατάληξη που είχε η αγάπη του για τα γρήγορα αυτοκίνητα και την υπερβολική ταχύτητα, σε συνδυασμό με το ύφος των ρόλων που ερμήνευε στις ταινίες του, όπως στο φιλμ Επαναστάτης χωρίς αιτία, τον έκαναν σύμβολο της νεολαίας όλων των εποχών και όπως συμβαίνει συνήθως, αυτό είχε αντίκτυπο και στην αναφορά του ονόματός του σε αρκετά τραγούδια, με μερικά από αυτά να δημιουργούνται ειδικά γι' αυτόν.
Ο Ηλίας Καζάν ήταν αυτός που του έδωσε τον πρώτο πρωταγωνιστικό ρόλο σε ταινία, μέχρι τότε ο James Dean από το 1951 είχε παίξει σε αρκετές τηλεοπτικές παραγωγές και σε 3-4 ταινίες, στις οποίες μόνο σε μία έλεγε μερικές λέξεις.
Η ταινία ήταν η κινηματογραφική μεταφορά του μυθιστορήματος Ανατολικά της Εδέμ του μετέπειτα βραβευμένου με Νόμπελ Τζον Στάινμπεκ. Την ίδια χρονιά ακολούθησε το φιλμ του Νίκολας Ρέι Επαναστάτης χωρίς αιτία, μαζί του έπαιζαν σε νεαρές ηλικίες οι Νάταλι Γουντ, Σαλ Μινέο και Ντένις Χόπερ.
Οι Eagles στο τραγούδι τους James Dean προσπαθούν σε λίγες γραμμές να περιγράψουν τον χαρακτήρα του και τον εθισμό του στους έντονους ρυθμούς που είχε η καθημερινή ζωή του, το μεγαλύτερο μέρος της οποίας το περνούσε οδηγώντας με υπερβολική ταχύτητα την Porche Spyder, το αυτοκίνητο που τον οδήγησε στον θάνατο.
Το βρετανικό συγκρότημα της ανεξάρτητης σκηνής της δεκαετίας του '80 Half Man Half Biscuit, στο τραγούδι τους 99% of Garguiles look like Bob Tobb, απλώς τον χαρακτηρίζουν κακό οδηγό.
Ο Don McLean τον αναφέρει στο θρυλικό τραγούδι του American Pie, όπως και ο David Essex στο Rock On από την ταινία That'll Be The Day και ο Billy Joel στο We Didn't Start The Fire μαζί με τα πολλά άλλα ονόματα που απασχόλησαν την ιστορία του 20ου αιώνα.
Η Joan Jett και το συγκρότημά της οι Blackhearts ερμηνεύουν το Ridin' With James Dean στο άλμπουμ τους Up Your Alley.
Η Madonna χρησιμοποιεί το όνομα Jimmy Dean δίπλα στο Marlon Brando στη μεγάλη επιτυχία της Vogue, όπως και οι R.Ε.Μ. στο Electrolite.
James Dean λέγεται το τραγούδι των Goo Goo Dolls, που είναι ένα από τα πολλά αμερικανικά ροκ συγκροτήματα που ασχολήθηκαν μουσικά με τον ηθοποιό.
Ο John Cougar Mellencamp τον αναφέρει στους στίχους του Jack and Diane και ο Lou Reed στο θρυλικό τραγούδι του Walk on the wild side μας πληροφορεί ότι «νόμιζε η Jackie για μια μέρα ότι ήταν ο James Dean και οδηγούσε γρήγορα».
Στο His 'n' Hers οι Pulp περιλαμβάνουν σε μία λίστα στα αντικείμενα που τους φοβίζουν και τα πόστερ του James Dean.
Ο Chris Isaac παραδέχεται στο American Boy ότι δεν είναι James Dean, αλλά παράλληλα διαβεβαιώνει το κορίτσι του για το ενδιαφέρον του γι' αυτήν.
Ένας άλλος Αμερικανός τραγουδιστής, ο Iggy Pop, πάντα πρωτότυπος, αναρωτιέται στο Eggs on plate «γιατί άφησες το σημάδι σου στο αξίας 42,50 δολαρίων κοστούμι μου πάνω στο κρεβάτι του James Dean;».
Οι αναφορές στον Αμερικανό ηθοποιό συνεχίζονται από σύγχρονους καλλιτέχνες, όπως οι Killers στο τραγούδι τους Under the gun και ο Rufus Wainwright στο Peach Trees.
Άλλα τραγούδια για τον James Dean είναι τα Allure με τον Jay-Ζ, Α young man is gone-Beach Boys, Come back Jimmy Dean-Bette Midler, Daddy's Speeding-Suede, Famous-Scouting For Girls, Five years time-Noah and the Whale, James Dean-Bonnie Tyler, James Dean (Ι wanna know)-Daniel Bedingfield, Picture show-John Prine, Rather die young-Beyonce, Rockstar-Nickelback, Speechless-Lady Gaga, James Dean-The Handsome Family, Ι'm dear of Indiana-Phil Ochs, Jimmy Dean-Icehouse, Lost on highway 46-Sham 69, Mr James Dean-Hilary Duff.
Πολλές είναι βέβαια και οι αναφορές που έγιναν κατά καιρούς σε τηλεοπτικά σόου, κινηματογραφικές ταινίες και διάφορα βιβλία.
Έχουν περάσει 72 χρόνια από την πρώτη του εμφάνιση στην τηλεόραση την άνοιξη του 1951 και ο James Dean παραμένει σύμβολο για πολλούς νέους, που δεν δείχνουν να επηρεάζονται από όσα γράφτηκαν για τη σεξουαλική συμπεριφορά του, που αν δεν ήταν καθαρά ομοφυλοφιλική, όπως αποκαλύφθηκε στα επόμενα χρόνια που ακολούθησαν τον θάνατό του, ήταν τουλάχιστον αμφισεξουαλική και η μοναδική σχέση που είχε με γυναίκα θα πρέπει να ήταν αυτή με την ηθοποιό Anna Maria Pier Angeli, αυτή τη σχέση είχε επιβεβαιώσει και ο σκηνοθέτης Ηλίας Καζάν.
Μετά τον θάνατο της φίλης του Elizabeth Taylor, έγινε γνωστό ότι ο Αμερικανός ηθοποιός είχε αποκαλύψει στη φίλη του, κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της ταινίας Ο Γίγας, ότι είχε κακοποιηθεί σεξουαλικά από τον πατριό του σε ηλικία 11 ετών. Η Taylor είχε ζητήσει αυτό να γίνει γνωστό μετά τον θάνατό της.
Άλλοι δύο ωραίοι της εποχής, ο Rock Hudson και ο Tab Hunter δεν είχαν ιδιαίτερες σχέσεις με το γυναικείο φύλο, αυτό όμως δεν εμπόδισε τις γυναίκες να τους λατρεύουν.
Ελάτε στην παρέα μας
