Marty Feldman: Ο ορισμός της αστείας φάτσας, "Ο Άγγλος ηθοποιός με τα πεταχτά μάτια..."

Marty Feldman, ο ορισμός της αστείας φάτσας

"Ο Άγγλος ηθοποιός με τα πεταχτά μάτια..." λες αυτό και όλοι έχουν καταλάβει ότι μιλάμε για τον Marty Feldman. Αυτός ο κοντός Άγγλος, με την μυτερή μύτη και τα τεράστια, πεταχτά, γουρλωτά, μοναδικά, ιδιαίτερα, ασυνήθιστα, χαρακτηριστικά του μάτια, που όμως ήταν μια αστείρευτη πηγή κωμικής έμπνευσης, με αστείους διαλόγους, αστείες γκριμάτσες και αστεία σκηνικά που προκαλούσαν τρελό γέλιο, με νέες κωμικές ιδέες, αλλά και ανατροπές που άφηναν το κοινό με το στόμα ανοιχτό. Αγέλαστος όπως το είδωλό του Buster Keaton, ο Marty Feldman είχε την κωμωδία μέσα του και το παρουσιαστικό του τον βοήθησε πολύ σ'αυτό.

Γεννήθηκε του 1934 στο Λονδίνο από Ουκρανούς Εβραίους γονείς και στα 15 του παράτησε το σχολείο για να γίνει τρομπετίστας. Δεν τα κατάφερε όμως και κέρδισε τον τίτλο του "χειρότερου τρομπετίστα στον κόσμο", έτσι άρχισε να γράφει κωμικές ιστορίες για το ραδιόφωνο και την τηλεόραση του BBC στα τέλη του 50. Η ραδιοφωνική εκπομπή του Round the Horne, στην ακμή του στα μέσα της δεκαετίας του 1960 συγκέντρωνε 15 εκατομμύρια ακροατές ανά επεισόδιο.  Γρήγορες ατάκες και σατιρικές αναφορές σε σύγχρονα και πολιτικά γεγονότα. Μια ριζοσπαστική, για την εποχή της, εκπομπή με χιουμοριστικούς υπαινιγμούς και σεξουαλικά υπονοούμενα. Ο Feldman, μαζί με τον συν-δημιουργό Barry Took, ενσωμάτωναν τακτικά την αργκό γλώσσα Polari, μια κρυφη γλώσσα της gay κοινότητας αλλά και της θεατρικής υποκουλτούρας της εποχής ενώ οι πρωταγωνιστές στο σκέτς Julian και Sandy είναι ένα εξαιρετικά εκκεντρικό ζευγάρι άνεργων ηθοποιών που υποδύονταν οι Hugh Paddick και Kenneth Williams.

Ήταν μια εύστροφη κίνηση που εισήγαγε το βρετανικό κοινό σε κάθε είδους τολμηρό ομοφυλοφιλικό χιούμορ, αλλά και μια λαμπρά υπονομευτική κίνηση απέναντι στους υπεύθυνους του BBC, οι οποίοι δεν μπορούσαν να αντιδράσουν στη χρήση της, γιατί κάτι τέτοιο θα σήμαινε ότι ήταν εξοικειωμένοι με την ομοφυλοφιλική αργκό. Και όλα αυτά σε μια εποχή που η ομοφυλοφιλία ήταν ακόμη παράνομη στη Μεγάλη Βρετανία. Ο Julian και ο Sandy έγιναν τόσο δημοφιλείς στους Βρετανούς ακροατές που κάποιοι ιστορικοί έχουν αποδώσει τα σκετς τους στο Round the Horne ως έναν σημαντικό παράγοντα που επηρέασε σταδιακά την κατάργηση των αντι-ομοφυλοφιλικών νόμων της Βρετανίας, η οποία ξεκίνησε το 1967.

Μέχρι το 1966, είχε γίνει ο κύριος σεναριογράφος και επιμελητής σεναρίων του The Frost Report, μιας σατιρικής εκπομπής του BBC1 που σύστησε τα ταλέντα των John Cleese, Ronnie Barker και Ronnie Corbett στο βρετανικό τηλεοπτικό κοινό και περιλάμβανε μια ομάδα ταλαντούχων σεναριογράφων, όπως ο John Law, ο Graham Chapman, ο Michael Palin και ο Terry Jones. Οι Palin, Jones, Cleese και Chapman, αργότερα θα σχημάτιζαν το Monty Python’s Flying Circus.

Το κινηματογραφικό του ντεμπούτο το έκανε στην σάτιρα-μαύρη κωμωδία του Richard Lester, The Bed Sitting Room, μια τρελή ταινία που στους τίτλους τέλους, το κάστ αναγράφεται με σειρά ύψους,  δίπλα στους Rita Tushingham, Ralph Richardson, Peter Cook και Dudley Moore. Ακολούθησαν κάποιες κωμωδίες και σάτιρες παράλληλα με την τηλεόραση, ώσπου το 1974 γίνεται ο Άϊγκορ (Ίγκορ) στο Young Frankenstein του Mel Brooks, έναν ρόλο που έγραψε ο Gene Wilder (συν-πρωταγωνιστής και συν-σεναριογράφος) ειδικά γι'αυτόν. Τότε ο Marty Feldman, ο Άγγλος με την αστεία φάτσα και τα πεταχτά μάτια, γίνεται παγκοσμίως γνωστός.

Όταν τα μέλη του συγκροτήματος Aerosmith μαζί με τον παραγωγό τους Jack Douglas επέστρεφαν στο στούντιο ηχογράφησης μετά την παρακολούθηση της ταινίας Young Frankenstein, δεν μπορούσαν να σταματήσουν να γελάνε με τη σκηνή όπου ο Ίγκορ καθοδηγεί τον Δρ. Frankenstein (Gene Wilder) να «περπατήσει έτσι», λέγοντάς του Walk This Way και ο Δρ. Frankenstein μιμείται το κουτσό περπάτημα του καμπούρη. Ο παραγωγός τους, Jack Douglas, σκέφτηκε ότι η φράση θα μπορούσε να αποτελέσει καλό τίτλο για το φάνκι ορχηστρικό κομμάτι που δούλευε το συγκρότημα. Λίγο αργότερα, ο Steven Tyler πρόσθεσε τους στίχους και ένα από τους χαρακτηριστικούς ύμνους των Aerosmith γεννήθηκε. Το 1976, το «Walk This Way» έφτασε στο Νο. 10 των charts, ενώ μια δεκαετία αργότερα, όταν οι ράπερ Run-D.M.C. το διασκεύασαν με τη βοήθεια του Tyler και του κιθαρίστα των Aerosmith, Joe Perry, ανέβηκε ακόμα υψηλότερα στα charts.

Ο Gene Wilder θα είναι και πάλι ο συμπρωταγωνιστής του αλλά και σκηνοθέτης της επόμενης του ταινίας The Adventures Of Sherlock Holmes' Smarter Brother (1975), ενώ θα ξανασυνεργαστεί και με τον Mel Brooks στην παρωδία Silent Movie (1976). Έχοντας συμμετάσχει σε τρεις μεγάλες κινηματογραφικές παραγωγές, ήταν πλέον έτοιμος να καθίσει στην καρέκλα του σκηνοθέτη και έπεισε την Universal να χρηματοδοτήσει αρκετά έργα (το συμβόλαιο ήταν για 4), ξεκινώντας με το The Last Remake Of Beau Geste. Με  εντυπωσιακό καστ, Michael York, Ann-Margret, Terry-Thomas, James Earl Jones, Trevor Howard, Peter Ustinov, Spike Milligan, Roy Kinnear, Hugh Griffith, Henry Gibson και βέβαια τον ίδιο τον Feldman, η ταινία ξεχώρισε για τις καινοτομίες της, όσο και για το χιούμορ της.  Σε μία σεκάνς, ο Marty, επεξεργασμένος και τοποθετημένος σε ασπρόμαυρο φιλμ, έχει μια συνομιλία με τον Gary Cooper σε πλάνα από την αρχική ταινία του, Beau Geste (1939).

Αυτή η τεχνική επεξεργασίας θα γίνει δημοφιλής κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980 σε ταινίες όπως το Zelig του Woody Allen (1983) και το Dead Men Don't Wear Plaid (1982) του Carl Reiner. Σε μια άλλη σεκάνς, ένας ασπρόμαυρος χαρακτήρας βωβού κινηματογράφου ιππεύει πάνω σε ένα άλογο στον χρωματιστό κόσμο αυτής της ταινίας, εκτελώντας ένα τέτοιο κωμικό τέχνασμα οκτώ χρόνια πριν το The Purple Rose of Cairo (1985) όπου ο Γούντι Άλεν έβαλε έναν σταρ του κινηματογράφου από τη δεκαετία του 1930 να κάνει κάτι παρόμοιο.

Η δεύτερη ταινία του ήταν η θρησκευτική κωμωδία In God We Tru$t, η οποία δεν τα πήγε καθόλου καλά και τα πράγματα άρχισαν να ασχημαίνουν. Η Universal ακύρωσε το συμβόλαιο για μελλοντικά έργα και  ο Feldman συντετριμμένος, πήρε υπερβολική δόση χαπιών ως έναν γρήγορο τρόπο διαφυγής. Ευτυχώς, η ιατρική βοήθεια κατάφερε να τον συνεφέρει, αλλά η καριέρα του στο Χόλιγουντ είχε τελειώσει. Μια δεκαετία άσωτης ζωής στο Χόλιγουντ, με αλκοόλ, ναρκωτικά, ατελείωτα τσιγάρα και χωρίς ισορροπίες είχαν επιβαρύνει τον χαρισματικό κωμικό.

Πρωταγωνίστησε μαζί με τον Jerry Lewis στην κωμωδία Slapstick (Of Another Kind) του 1982 που πήγε και αυτή άπατη και η τελευταία του ταινία ήταν το Yellowbeard με τους Graham Chapman, Peter Boyle, Eric Idle, Cheech Marin, Tommy Chong, Madeline Kahn, James Mason, John Cleese και Susannah York. Πέθανε από καρδιακή προσβολή μετά από δηλητηρίαση από οστρακοειδή, προς το τέλος των γυρισμάτων, σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου στην Πόλη του Μεξικού στις 2 Δεκεμβρίου 1982 και ήταν 48 ετών. Η ταινία αφιερώθηκε στη μνήμη του. Σύμφωνα με την αυτοβιογραφία του, που εκδόθηκε μετά θάνατον, ο Graham Chapman ήταν μαζί του τη στιγμή του θανάτου του.

Ο Marty Feldman ήταν γαλακτο-ωο-χορτοφάγος, δηλαδή δεν έτρωγε κρέας, πουλερικά και ψάρι, αλλά έτρωγε τα παράγωγά τους, αυγά και γαλακτοκομικά. Όταν ρωτήθηκε για την διατροφή του είπε: Δεν θα φάω τίποτα που έχει νοήμονα ζωή, αλλά θα έτρωγα ευχαρίστως ένα στέλεχος καναλιού ή έναν πολιτικό. Μια άλλη ατάκα του είναι: Η πένα είναι ισχυρότερη από το σπαθί και είναι πολύ πιο εύκολο να χρησιμοποιηθεί. Αλλά η πιο γνωστή του φράση είναι: Πολύ μεγάλος για να πεθάνω νέος, και πολύ νέος για να μεγαλώσω, την οποία την είπε λίγες μέρες πριν πεθάνει.

Ο Marty Feldman ήταν πραγματικά ένα πρόσωπο προορισμένο για κωμική μεγαλοσύνη. Μια παραμορφωμένη μύτη,σουβενίρ από τα νεανικά του χρόνια από αγώνα πυγμαχίας, δύο αφύσικα πεταχτά και λίγο αλλήθωρα μάτια λόγω της νόσου του Graves που προκαλεί υπερθυρεοειδισμό, αλλά και εξαιτίας μιας αποτυχημένης εγχείρησης μετά από ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα το 1963, σγουρό, ξανθό μαλλί, μια εμφάνιση εξ'ορισμού αστεία, η οποία συνδιάστηκε με ένα έμφυτο κωμικό ταλέντο και μαζί δημιούργησαν τον αξεπέραστο αυτόν κωμικό, Marty Feldman.