«Soy Cuba / I Am Cuba / Είμαι η Κούβα»
5/10
Μετά τον πολύχρονο, ένοπλο αγώνα και την τελική απαλλαγή της Κούβας το 1959 από τον - υποστηριζόμενο από τις Η.Π.Α. - δικτάτορα Fulgencio Batista, η υπερδύναμη της Δύσης επέβαλε embargo στη Λατινική χώρα το 1960, όπως είχε και το 1958. Πριν την πτώση του στρατιωτικού Batista, η νησιωτική χώρα ήταν παραδομένη στις Η.Π.Α.. Τα κοιτάσματα ζάχαρης, τα ορυχεία, οι πετρελαιοπηγές, τα ράντσα περιέρχοντο στα χέρια των αρπάγων, αμερικανικών εταιρειών. Η Κούβα ήταν γεμάτη από μπαρ, καζίνο, ξενοδοχεία και οίκους ανοχής προς εξυπηρέτηση των βορειοαμερικανών ταξιδιωτών, που έκαναν διακοπές στη χώρα, για να κάνουν όσα δεν τολμούσαν στην πατρίδα τους. Με την πτώση του Batista και την υπό την εξουσία του Fidel Castro αναπτύχθηκαν οι ιατρικές υπηρεσίες της Κούβας και ο αναλφαβητισμός μειώθηκε στο 5%. Η παραμονή
όμως του Castro στην ηγεσία για περισσότερα από πενήντα έτη ουσιαστικά δημιούργησε ένα νέο καθεστώς (μονοκομματική, σοσιαλιστική δημοκρατία), που
επιτέθηκε σε πολιτικούς και θρησκευτικούς αντιπάλους, προκάλεσε εκτεταμένες
ελλείψεις καταναλωτικών αγαθών και δε σεβάστηκε τα ανθρώπινα δικαιώματα των ομοφυλόφιλων, γεγονός που αποτυπώθηκε στο φιλμ Before Night Falls (2000).
Η Κούβα αμέσως αναζήτησε στήριξη από την Ε.Σ.Σ.Δ. και προϊόν αυτής της
συνεργασίας υπήρξε και το έργο Είμαι η Κούβα (1964). Σκηνοθετεί ο Γεωργιανός
Mikhail Kalatozov (1903-1973) και το σενάριο συνυπογράφουν ο Κουβανός Enrique Pineda Barnet (1933-2021) και ο Ρώσος Yevgeniy Yevtushenko (1932-2017). Στόχος της ταινίας είναι να καταδείξει τη διαφθορά, που επικρατούσε στη Λατινική χώρα λίγο πριν την πτώση του Batista, αλλά και την εκμετάλλευση των πόρων της Κούβας από τις Η.Π.Α., την ιμπεριαλιστική συμπεριφορά των Αμερικάνων τουριστών, οι οποίοι πήγαιναν στην Αβάνα και συμπεριφέρονταν σαν κατακτητές, αλλά και να αναδείξει τον αγώνα των φοιτητών και του καταπιεσμένου λαού γενικότερα κατά της δικτατορίας. Οι δημιουργοί κάνουν τα ως άνω, χωρίζοντας την αφήγησή τους σε τέσσερις διαφορετικές ιστορίες. Η φωτογραφία του Sergey Urusevskiy, ακολουθώντας τις οδηγίες του σκηνοθέτη, βασίζεται στη συνεχή κίνηση της κάμερας, αντί για μοντάζ, για να μεταβεί από ευρεία λήψη σε κοντινή λήψη, σε ευρεία λήψη.
Το φιλμ απογοήτευσε Ε.Σ.Σ.Δ. και Κούβα λόγω των πρωτότυπων κινήσεων της
κινηματογραφικής κάμερας και του μοντέρνου στυλ της. Η φήμη της αποκαταστάθηκε από τους Αμερικανούς τριάντα χρόνια αργότερα. Αυτό δεν αλλάζει όμως τις προθέσεις του έργου, που είναι τόσο χυδαίες, όσο και αυτές της ρατσίστριας Leni Riefenstahl (1902-2003) πίσω από τις agitprop δημιουργίες της. Προπαγανδιστικά και ιδεολογικά στοιχεία καταλήγουν σε μονομέρεια, έλλειψη αυτοκριτικής και εξωραϊσμό των καταστάσεων. Όπως σήμερα στα Γυμνάσια της Florida του Ron DeSantis προωθούν τον εξωραϊσμό της σκλαβιάς των μαύρων.
Trivia: - Στην τελευταία ιστορία της ταινίας οι δημιουργοί είναι επηρεασμένοι από
το Spartacus (1960), φιλμ που μίσησαν οι αντικομμουνιστές των Η.Π.Α., μετατρέποντας το I am Spartacus σε I am Cuba.
- Πλην της μουσικής του Κουβανού Carlos Farinas ακούγεται το τραγούδι Loco
Amor από τους Duo Los Diablos.
- Το φιλμ δεν γυρίστηκε με Steadicam – δεν εφευρέθηκαν για άλλα δέκα χρόνια –
αλλά ο υπερευρυγώνιος φακός 9,8 mm (περίπου το ισοδύναμο των 10 mm σε μια κάμερα APS-C SLR) περιόρισε το κούνημα της κάμερας στο ελάχιστο. Ο Ρώσος οπερατέρ Alexander Calzatti χρησιμοποίησε την επαναστατική, ελαφριά κάμερα Eclair Caméflex, αγαπημένη των Γάλλων σκηνοθετών του New Wave.
Το έργο κυκλοφορεί σε αποκατεστημένη επανέκδοση στις 27 Ιουλίου 2023 στους
θερινούς κινηματογράφους από τη New Star.
Trailer:
