Οι Pink Floyd είναι ένα από τα συγκροτήματα που άλλαξαν τον ρου της σύγχρονης μουσικής. Σήμερα η ιστορία τους δεν αποτελεί κανενός είδους μυστικό, μιας και η μουσική τους διαδρομή είναι γνωστή τοις πάσι. Στα μέσα όμως της δεκαετίας του ’70 ήταν το ίδιο ξεκάθαρα τα πράγματα? Πόσα στοιχεία και ντοκουμέντα ήταν γνωστά για τα μέλη τους, το παρελθόν τους, τις γνώσεις τους πάνω στην μουσική και τα μηνύματά των έργων τους?
Άς θέσω όμως διαφορετικά τα ερωτήματα. Σήμερα στον χείμαρρο της πληροφορίας όσο εύκολο είναι να ενημερωθείς «σωστά», άλλο τόσο εύκολο είναι να έρθεις αντιμέτωπος με «κατασκευασμένες» ειδήσεις, τα λεγόμενα “fake news” και εδώ το κουβάρι μπλέκεται όπως παλιά, αλλά με μέσα από διαφορετικούς «δρόμους».
Σ’ ένα άρθρο που δημοσιεύθηκε σε ελληνικό περιοδικό πριν (44) ολόκληρα χρόνια πιστεύω ότι μπορούμε να μάθουμε πολλά για τους Pink Floyd αλλά ακόμη περισσότερα όμως για τον τρόπο δημοσιογραφίας και ειδήσεων γενικότερα.
Δεν έχω καμία πρόθεση να θίξω στο ελάχιστο, τον προφανώς νεαρό συντάκτη του, γιατί και ΄γω όταν το διάβαζα στα 1976 ήμουν νεαρός αναγνώστης έτοιμος να «ρουφήξω» οτιδήποτε μ’ ενδιέφερε και με ενθουσίαζε ταυτόχρονα. Η ιστορία ξεκινά κάπου στο μακρινό 1975.
Από το 1975 έως το 1981 εκδίδοντας στην Ελλάδα το περιοδικό «ΑΙΝΙΓΜΑΤΑ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΝΤΟΣ» με υπότιτλο «μηνιαίο περιοδικό για την έρευνα του αγνώστου». Έως το 1981 που σταμάτησε η κυκλοφορία του εκδόθηκαν 76 τεύχη και εκδότης του ήταν ο οίκος «ΧΡΥΣΗ ΤΟΜΗ» των Χρήστου Λάζου και Σπύρου Αλεβιζόπουλου.
Το περιοδικό κάλυπτε μια μεγάλη ύλη θεμάτων που αφορούσε θέματα αστρονομίας, ιστορίας του διαστήματος, παλαιοντολογίας, αρχαίων θρησκειών, τεχνολογίας, αρχαιολογίας, αναφορές σε ιπτάμενους δίσκους (Α.Τ.Ι.Α ή UFO αν θέλετε) και εν γένει μυστήρια, ανεξιχνίαστα περιστατικά και ιστορίες που εκείνη την εποχή ήταν της μόδας.
Στο περιοδικό η θεματολογία του, καλύπτονταν από τακτικούς συντάκτες κατά ένα μέρος και κατ΄ ένα άλλο από ξένες αναδημοσιεύσεις μεταφρασμένων άρθρων. Επίσης αφιέρωνε σελίδες σε γράμματα αναγνωστών και στο τέλος κάθε τεύχους «έδινε χώρο» στους αναγνώστες του να πάρουν την δική τους πένα, δημοσιεύοντας άρθρα τους με θεματολογία σχετική με του περιοδικού.
Το καλοκαίρι του 1976 το περιοδικό κυκλοφόρησε ένα διπλό τεύχος Νο14 (ΙΟΥΛ-ΑΥΓ), το οποίο πήρα με λαχτάρα για διάβασμα στις σχολικές μου διακοπές.
Η θεματολογία γνώριμη – ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΕΞΩΓΗΙΝΩΝ – ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΩΓΗΙΝΗ ΕYΦYΙΑ – ΑΠΑΓΩΓΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ; κλπ - η συνέχεια στο εξώφυλλο.
Τώρα θα που πείτε που κολλάνε οι Pink Floyd στα «ΑΙΝΙΓΜΑΤΑ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΝΤΟΣ». Αυτό δεν περνούσε και μένα απ’ το μυαλό μου, έως που έφτασα στην σελίδα 120 του περιοδικού όπου δημοσιεύονταν οι «Συνεργασίες αναγνωστών» . Εκεί το τετρασέλιδο άρθρο του αναγνώστη και συντάκτη ταυτόχρονα Στέφανου Παναγιωτάκη (αγνώστων λοιπών βιογραφικών στοιχείων) - “PINK FLOYD: από ποια εποχή του Μέλλοντος ερχόσαστε;” μας παρουσιάσει την ιστορία, την μουσική και τις ιδέες των Pink Floyd, σ’ ένα άρθρο που σήμερα μας διδάσκει περισσότερα για τον τρόπο που έφτανε τότε η πληροφορία στα χέρια μας, την διάχυση της στην κοινωνία, τον ρόλο του -τότε- τύπου, και ίσως λιγότερο τελικά…. για την μουσική.
Διαβάστε το αρχικό άρθρο αυτούσιο όπως δημοσιεύτηκε στο περιοδικό εδώ:
Όταν διάβασα το άρθρο, στην Ελλάδα δεν κυκλοφορούσε κανένα αξιόπιστο ή αξιόλογο μουσικό έντυπο ούτε υπήρχε εναλλακτικός τρόπος μουσικής ενημέρωσης για την «μοντέρνα» μουσική.
Τα «ειδικά» έντυπα που κυκλοφορούσαν ήταν μετρημένα, όπως το «Μοντέρνο Τραγούδι και ΤΗΛΕΟΡΑΣΙΣ», «Μοντέρνοι Ρυθμοί» και άλλα λιγότερο γνωστά που αναλίσκονταν κυρίως σε αναπαραγωγή ειδήσεων των εταιρειών, δελτία τύπου, κουτσομπολιά ανακατεμένα με μουσική και συνεντεύξεις, προκατασκευασμένα και τυποποιημένα για μαζική νεανική κατανάλωση, εκτός ίσως από το «ΗΧΟΣ & HI-FI» που «μοιράζονταν» ανάμεσα στην στερεοφωνία και την μουσική. Έτσι οτιδήποτε περισσότερο φάνταζε πάντα «μεγαλύτερο» και σημαντικότερο.
Στα 1976 οι Pink Floyd ήταν σίγουρα ένα αίνιγμα για την Ελληνική μουσική πραγματικότητα και ένα όνομα που τότε έκανε διεθνή καριέρα – χάριν του “Dark side of the moon” κυρίως - αλλά ο συντάκτης κάνει τ’ αδύνατα δυνατά να παρουσιάσει τους Pink Floyd ως το συγκρότημα που «ανακάλυψε» ό Έριχ Φον Ντένικεν μαζί με τους εξωγήινους πολιτισμούς, την κοσμογονία, τον προορισμό του ανθρώπινου γένους και τα UFO.
Στην αρχή του άρθρου γράφει ότι οι Pink Floyd είναι «οπαδοί της νεοσύστατης λέσχης UFO του Λονδίνου»(sic), μόνο που η συγκεκριμένη λέσχη ήταν απλώς ένα ακόμη ένα μουσικό Club στο Λονδίνο που εμφανίζονταν διάφορα γκρουπ της εποχής όπως (Pink Floyd, Soft Machine, Procol Harum, Move κ.α.) στο νούμερο 31 της Tottenham Court Road σε υπόγειο τόσο ασφυκτικά στενό και μικρό, με επίσης μικρότερο βίο (αρχές 1966 έως Ιούνιο 1967) πριν μετακομίσει στον Club Roadhouse στο Λονδίνο σε μεγαλύτερο χώρο. Όπως καταλαβαίνουμε μόνο UFO δεν ήταν οι Pink Floyd ή επιβάτες αυτών.
Στην συνέχεια του άρθρου -ο συντάκτης ή ο αρχισυντάκτης του περιοδικού- ακολουθώντας το στερεότυπο του «τύπου» περί στρουθοκαμηλισμού και παρά το γεγονός οτι τα ναρκωτικά σάρωναν την Ευρώπη και όλο τον κόσμο, αναφέρει ότι το γκρουπ δημιουργεί και δρα «μακριά από τις εμπειρίες των ναρκωτικών και παραισθησιογόνων»(sic), σύμφωνα με όσα είχαν μάθει ως φοιτητές στην Αρχιτεκτονική και την Μαθηματική Σχολή.
Έτσι γίνεται μια μίξη ηλεκτρονικής μαθηματικής προσέγγισης αλά Ξενάκη και αρχιτεκτονικής, προσαρμοσμένη όμως στις επιταγές της νεωτεριστικής κουλτούρας για προοδευτική μουσική.
Για τον συντάκτη η μουσική των Pink Floyd έχει ονοματεπώνυμο και ονομάζεται «Κοσμικό Ρόκ»(sic) κατά το Κοσμικό Φως? ή κάτι άλλο που αγνοούμε? Βέβαια πάντα υπήρξαν στην μουσική δημοσιογραφία «ταμπέλες» για τα μουσικά είδη & υποείδη της μοντέρνας μουσικής. Χαρακτηρισμοί όπως Astro-rock, Space-rock, Art-rock & Social-rock, έκαναν την εμφάνισή τους στην τότε μουσική αρθρογραφία. Πάντα γλωσσοπλάστες οι μουσικοί συντάκτες, στην απόδοση του «βάθους». Πέρα φυσικά από το γεγονός ότι βλέπει τους Pink Floyd και σαν εν δυνάμει επιστήμονες, που θέλουν με την μουσική και την στάση τους «να υποστηρίξουν θεωρίες διασήμων ερευνητών του διαστημικού χώρου με κύριο θέμα πάντα την ύπαρξη εξωγήινων πολιτισμών και το μέλλον του ανθρώπου»(sic) . Αν η παραπάνω θεώρηση αναβάθμιζε τους μουσικούς σε Κοσμοναύτες ή Αστροφυσικούς διδάκτορες αυτό είναι υπό διερεύνηση.
Η μουσική των Pink Floyd ήταν σε όλες της τις διαστάσεις, κάτι καθολικά πρωτόγνωρο για την μουσική βιομηχανία και ως εκ τούτου η μουσική αρθρογραφία γεννούσε γλαφυρές πένες και ιστορίες με κινητήρια δύναμη τον μουσικό ζήλο και την έξαψη του διαφορετικού.
Η αλήθεια είναι ότι ο επιμελητής και διορθωτής κειμένων του περιοδικού (αν υπήρξε?) ήταν ένας από τους κύριους παράγοντες που «κάψαν» κυριολεκτικά το άρθρο του συντάκτη εκεί που πήγαινε να βρει τις ισορροπίες. Δυστυχώς όλο το άρθρο βρίθει από ανορθογραφίες είτε στις ελληνικές είτε στις ξένες λέξεις (πχ η ταινία “Zabriskie Point” γίνεται “Zabriskie Roint“(sic) και το βιβλίο του Arthur C.Clarke “Childhood’s End” γίνεται “Childhoosd Edn”(sic) και άλλα πολλά, όπως σε άλλο σημείο διαβάζουμε “ο ηλεκτρονικός συνθέτης κάνει θαύματα”(sic), αντί ηλεκτρονικός συνθετητής.
Βέβαια στην Ελλάδα του ’70 εκτός από τους Pink Floyd και η Φυτίνη έκανε θαύματα, όπως έλεγε και η γνωστή διαφήμιση.
Pink Floyd –At Stowmarket Fair Sat-15-7-1967
Αν για τις αγγλικές λέξεις ο δαίμων του τυπογραφείου είχε γίνει “demonas” για τις ελληνικές λέξεις για ένα τέτοιο περιοδικό τα λάθη είναι μνημεία δολοφονικών ενστίκτων που ούτε και η Δέσποινα Στυλιανοπούλου ως υπηρέτρια σ’ ελληνική ταινία δεν θα μπορούσε να τα ξεπεράσει σε φαντασία και πλήθος. Ειδικά εκεί ο “demonas” περιγράφει το “Interstellar Overdrive” ως δουλεμένη μουσική με «ηλεκτροφονικά εφφέ»(sic) μας βγάζει όλους εκτός μάχης. Εκείνο όμως που μου κάνει περισσότερη εντύπωση είναι η αρχή του άρθρου που βάζει την ταφόπλακα πριν ακόμη ξεκινήσει, αφού στο εισαγωγικό σημείωμα του περιοδικού στο άρθρο του συντάκτη γράφει ότι «το άρθρο από τον αναγνώστη μας κ. Στέφανον Παναγιωτάκη θα επιπλήξει»(sic) δίνοντας την χαριστική βολή από τ’ αποδυτήρια του περιοδικού. Το συντακτικό σαρδάμ (μόνο έτσι το εκλαμβάνω), αξεπέραστο.
Ακόμη όμως ένα στοιχείο που δεν βλέπει ο αναγνώστης του άρθρου εδώ, είναι ότι πέρα από τα απαράδεκτα ορθογραφικά και συντακτικά λάθη του συγκεκριμένου άρθρου, όλη η υπόλοιπη ύλη του περιοδικού είναι σωστά ορθογραφημένη και συντακτικά άρτια. Γιατί το άρθρο για τους Pink Floyd είναι χύμα στο κύμα και στο έλεος του δαίμονα του τυπογραφείου, δεν θα το μάθουμε ποτέ.
Βέβαια η επιθυμία του συντάκτη να μας γνωρίσει το συγκρότημα από κοντά, με όσες διαθέσιμες πηγές διέθετε, για μια ακόμη φορά ξεπερνά την φαντασία, καθώς «μεταφράζει» τους Pink Floyd ως «Ρόδινος Φλαμανδός»(sic)
Στα 1976 είμαι σίγουρος ότι πολλοί το πίστεψαν, όπως και γώ, αφού δεν υπήρχαν εναλλακτικοί τρόποι για διασταυρώσεις. Καθώς η φαντασία του Syd Barrett που ένωσε τα ονόματα δύο Αμερικάνων μουσικών του blues του Pink Anderson και Floyd Council για να φτιάξει μια μοναδική μπάντα κανείς δεν ξέρει πως λειτούργησε μέσα του. Άλλωστε ποιος ήξερε τότε ότι πριν καταλήξουν τα μέλη τους στο «Pink Floyd», «πέρασαν» από διάφορα ονόματα όπως “Megadeaths”, “Spectrum 5”, “Abdabs”, “Tea Set” και “The Pink Floyd Sound”. Όλα αυτά έχουν τελικά μικρή σημασία μπροστά στην νέα μουσική που «έχτισαν» οι ίδιοι στα επόμενα χρόνια.
Πέρα όμως από την ατυχή μετάφραση ο νεαρός συντάκτης, φαίνεται ότι έχει διαβάσει «τόνους» από ξένα περιοδικά και βιβλία επιστημονικής φαντασίας αλλά στην συνέχεια τ’ ανακατεύει με την παραψυχολογία, την αστρονομία, την εξερεύνηση του διαστήματος και τις εκλαϊκευμένες επιστήμες πριν τα ρίξει όλα στην μαρμίτα του αλχημιστή μαζί με παρτιτούρες των “Tangerine Dream” αναμεμιγμένα με δόσεις “Hawkwind” & “Yes”.
Χωρίς να έχει πρόθεση να μπερδέψει αλλά να διαφωτίσει, θα μπορούσε να είναι ο καθοδηγητής των σημερινών γκουρού της μουσικής βιομηχανίας και δημοσιογραφίας που μας παρουσιάζουν αποσταγμένη γνώση και εμπειρία. Αλλά η ικανοποίηση που ο ίδιος παίρνει όταν γράφει «Το πρώτο τραγούδι είναι μία διαμαρτυρία αλλά και μία προειδοποίηση στα μεγάλα πρόσωπα τής Γης, πού κρατούν το στόμα κλειστό στο καυτό θέμα των ιπταμένων δίσκων «Let There be More Light» ( ’Αφήστε να φωτιστεί ή υπόθεση) … πού θυμίζει σ’ όλους όσους το ακούνε την ενδόμυχη σκέψη ότι έστω και μια φορά στην ζωή ένιωσαν το κάλεσμα των άστρων, την τάση να νιώθει ξένος στη Γη ή παρόμοια συναισθήματα»(sic) νομίζω ξεπερνά την σύγχυση και την αγωνία της πρότασης και φτιάχνει κάτι εντελώς καινούργιο που ενώνει την λογοτεχνία με τα UFO, την κατασκοπία με την αριστερή κουλτούρα αλλά και τις φήμες της «διπλανής πόρτας» με την είδηση, αφού το παραπάνω κομμάτι καταφέρνει να κοντράρει στα ίσια, σε φαντασία και νοήματα, τα πάλαι ποτέ άρθρα του κατ’ άλλα αξιόλογου Α. Ζήλου. Ίσως τελικά οι παραπάνω σκέψεις του Παναγιωτάκη βρίσκονται πιο κοντά στα συναισθήματα που σου προκαλούσε η πρωτόγνωρη μουσική εμπειρία των Pink Floyd όταν με ένα οικιακό πικάπ, την νεανική όρεξη άντε και λίγο βερμούτ για καύσιμη ύλη με τα μάτια κλειστά, αλλά ανοιχτά τα παράθυρα της ψυχής και τέρμα την ένταση έλυνες όλο το πρόβλημα της μουσικής «τηλε-εκπαίδευσης» και «τηλε-μεταφοράς».
Πάντως εκτός από τις αστρολογικές προβλέψεις και την «επιθυμία» των Pink Floyd να έρθουν σε επαφή με ανώτερες εξωγήινες οντότητες, ο συντάκτης δίνει στοιχεία που δείχνουν πράγματι την αναζήτηση πληροφοριών εις βάθος για την τότε άνυδρη δημοσιογραφία. Όπως η επαφή των Pink Floyd με άλλες τέχνες, η συνεργασία τους δηλαδή με τον Γάλλο πρωτοποριακό χορογράφο Roland Petit το 1972-1973, που χορογραφεί επί σκηνής στο Παρίσι τραγούδια τους.
Για να το συνδέσουμε με το σήμερα, το “Pink Floyd Ballet” του Roland Petit παρουσίασε το ίδιο χορόδραμα με εμπλουτισμένα χορευτικά και μουσική των Pink Floyd στις 12 Απριλίου 2010 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.
Μετά όμως ξαναβρίσκει τον αρχικό οίστρο της δημοσιογραφικής φλόγας ανεβάζοντας τους Pink Floyd στην «κιβωτό του Νώε» για την σπουδαιότητα τους, όταν γράφει ότι μόνο αυτοί θα επιπλεύσουν (sic) στο τέλος.
Ίσως εκ του αποτελέσματος σήμερα να έχει δίκιο, μιας και όπως γράφει «Δεν τούς ενδιαφέρει παρά ή συνέπεια και ή ακρίβεια στη δουλειά τους, ή ανακάλυψη νέων δρόμων στη μουσική τους και ή αναζήτηση καινούριων εκφραστικών μέσων»(sic). Έτσι το «μοντέρνο» σήμερα να είναι απλώς το πεπαλαιωμένο του χθες.
Στον απόηχο της λατρείας των Beatles που ονομάστηκε Beatlemania, ο Στ.Παναγιωτάκης δημιουργεί νέες «ταυτότητες» και λέξεις, ονομάζοντας την λατρεία προς το συγκρότημα «Pinkfloydiana» »(sic). Στην καινούργια αυτή «γλώσσα» κάπου τον χάνω.
Οι κριτικές υπερβολές, οι γλωσσικές ακροβασίες, τα φουτουριστικά περιγραφικά στολίδια και συμπεράσματα ήταν ίδιο των αρθογράφων του παρελθόντος, καθώς ότι δεν κάλυπτε η πληροφόρηση το υπερκάλυπτε η περίσσια φαντασία και το νεανικό πάθος για εσωτερική αναζήτηση.
Αλλά και σήμερα που τα πάντα είναι στο φώς, όχι της γκαζόλαμπας αλλά στο μικροσκόπιο της ηλεκτρονικής είδησης, βλέπουμε να γράφονται ακόμη υπερβολές, εννοιολογικές ασάφειες και ειδήσεις χωρίς στηρίγματα. Αυτή είναι για μένα η κύρια διαφορά και όχι ότι δεν μαθαίνουμε ή δεν γνωρίζουμε γεγονότα ή καταστάσεις αλλά το ότι τα περιγράφουμε και τα «πλασάρουμε» όχι μόνο χωρίς εσωτερική κρίση αλλά πλημμυρισμένα με αμοραλιστικό αυνανισμό και εγωιστικό πάθος.
Το συμπέρασμα του Στέφανου Παναγιωτάκη ότι οι Fink Floyd «Δουλεύουν με βάση τα μαθηματικά και ή μουσική τους θα μπορούσε να χαρακτηριστεί σαν «Στοχαστική»(sic) μπορεί να μην δίνει – στα πλαίσια του περιοδικού – περιθώρια για περισσότερη εννοιολογική ανάπτυξη όρων και διαδικασιών αλλά σίγουρα εστιάζει στο κυρίως ζητούμενο που είναι η ανησυχία των μουσικών για την εύρεση νέων δρόμων αλλά την ευαισθητοποίηση των ακροατών στο αληθινά νεωτεριστικό και πρωτότυπο. Που από τα τέλη του ’70 και μετά θα πάρει μορφή χιονοστιβάδας στην μουσική, αφού το λεγόμενο “new wave” θα δώσει την ευκαιρία στο μουσικό γκρουπ και του τελευταίου χωριού του πλανήτη να κάνει την δική ηχογράφηση, με αποτέλεσμα οι σημερινοί αρθρογράφοι ν’ «ανακαλύπτουν» όχι το «αυγό του Κολόμβου», αλλά την «τάδε» μουσική σκηνή της Κολομβίας.
Το «άγνωστο» γίνεται «γνωστό» και το αντίθετο. Το «σημαντικό-ασήμαντο» το «σημαίνον-σημαινόμενο» είναι πάντα υπό διερεύνηση.
ΣΤΕΡΓΙΟΣ ΒΟΛΟΓΚΑΣ
Δείτε ακόμη:
>> Οι Pink Floyd σε κινούμενες περιπέτειες...
>>Η παρθενογένεση στην τέχνη είναι πιο σπάνια κι από την λευκή κουκουβάγια
>> Από τα καφενεία του Όθωνα στα Bar του σήμερα
>> Covid-19: Φωτογραφίες και αφίσες του παρελθόντος για την πανδημία που ταλαιπωρεί όλους μας
>> Ταινίες για όλους χωρίς... Ιούς
>> Κόψτε το κάπνισμα... Αλλά με στυλ
>> Κουίζ: Εσείς μπορείτε να βρείτε τα εξώφυλλα στη βιτρίνα του δισκάδικου "ΠΟΛΥΔΩΡΟΣ";
>> Οι απαντήσεις στο Κουιζ για τη βιτρίνα του δισκάδικου "ΠΟΛΥΔΩΡΟΣ"...
>> Είμαστε για τα πανηγύρια ή κάνουμε εξαγωγή χιούμορ...; Μέρος 'Α
>> Γιορτές, καρναβάλια, πέταμα αετού, διασκεδάσεις και άλλα...πανηγύρια
>> Τσιγάρο και τέχνη στη μουσική αλλά... με εικόνες
>> Άν οι κωφοί τραγουδούν, οι τυφλοί ακούνε...;
>> Χριστούγεννα με άλμπουμ χωρίς σύνορα και Ταμπού...!
>> Πόλεμος, καλλίγραμμα πόδια και αλεξίπτωτα...!
>> Οι Pink Floyd σε κινούμενες περιπέτειες...
>> Το σώμα είναι ο ναός της ψυχής, αλλά ξέχασα τα κλειδιά στο σπίτι...
