Κάποιοι άνθρωποι είναι αντιδιαμετρικά αντίθετοι μεταξύ τους. Χωρίς τίποτε, φαινομενικά, να τους ενώνει. Πάρτε π.χ. τον Václav Havel, τον Τσέχο θεατρικό συγγραφέα και πολιτικό, και τον Matt Groening, δημιουργό του "The Simpsons"! Αυτό κι αν φαντάζει ένα περίεργο ζευγάρι! Ωστόσο, σε ξεχωριστές συνεντεύξεις, όταν ρωτήθηκαν ποιό πρόσωπο είχε τη μεγαλύτερη επιρροή στη ζωή τους, και οι δύο απάντησαν, χωρίς να το σκεφτούν, το ίδιο όνομα: “Frank Zappa”!!!
Dinah-Moe Humm (1973)
Και φυσικά δεν ήταν οι μόνοι. Πλήθος επωνύμων, αλλά και χιλιάδες ανώνυμοι φανς - ίσως και κάποιοι φίλοι σας - θα σας πούνε ότι, ερχόμενοι σε επαφή με τον Zappa και τη μουσική του, κάτι άλλαξε στη ζωή τους, είδαν κάποια πράγματα με άλλο μάτι ή προσπάθησαν να του μοιάσουν. Μουσικά ή με το να γίνουν κι αυτοί αλλόκοτοι. Ή μάλλον και τα δύο. Γιατί τον Zappa τον χαρακτήριζε πάντα αυτό: Το αλλόκοτο. Τόσο στη μουσική όσο και στον χαρακτήρα.
Willie the Pimp (1969)
Camarillo Brillo (1973)
Γενικότερα στο… βιβλίο “Zappa” τίποτε δεν κυλάει με τον παραδοσιακό τρόπο. Παντού αναστροφές, διαστροφές, ακρότητες. Από μικρό παιδί μέχρι την ημέρα - ή τον τρόπο - που πέθανε. Αλλά ας πάμε μια βόλτα στο παρελθόν:
1955. Ένας 15χρονος Frank Zappa στέκεται άναυδος μπροστά σε μια κόπια του άλμπουμ The Complete Works του Edgard Varèse, σε ένα δισκάδικο στο La Mesa της Καλιφόρνια. Στο εξώφυλλο φιγουράρει ένας άνδρας με περίεργα μαλλιά και φρύδια κι ο μικρός Zappa τον βλέπει ως ένα τρελό επιστήμονα. Το κόστος του ήταν 5,95 δολάρια, όμως ο μικρός μας είχε μόνο 3,80. Η ιστορία όμως θα είχε αίσιο τέλος. Ο ιδιοκτήτης χρησιμοποιούσε τον δίσκο για την επίδειξη των μηχανημάτων hi-fi του καταστήματος, αλλά πρόσεξε ότι μάλλον τρόμαζε τους πελάτες. Έτσι τον έδωσε κοψοχρονιά στον πιτσιρικά Frank που τον κουβαλάει ως τρόπαιο στο σπίτι του. Αμέσως τον βάζει να παίζει στον φωνογράφο του σαλονιού. Το πρώτο, το "Ionization", ήταν ένα κομμάτι δεκατριών οργάνων, κυρίως με κρουστά και… σειρήνες. Το έβαλε στο τέρμα. Οι καημένοι οι γονείς του πετάχτηκαν τρομοκρατημένοι. Πιό πολύ κι απ’ όταν άκουγαν τους δίσκους των Johnny "Guitar" Watson και Lightnin 'Slim που συνήθως άκουγε o κανακάρης τους. Κι όμως, αυτός ο δυναμικός συνδυασμός R&B και Varèse συντέλεσε στο να γίνει ο γιος τους, ο μουσικός που τελικά έγινε.
Ionization (by Edgard Varèse, 1931)
Οι πρώτες του επιρροές ήταν -τι άλλο; - περίεργες. Από μικρό παιδί άρχισε να ενδιαφέρεται για δύο κυρίως μορφές μουσικής: από τη μια, τους μαύρους ήχους της R&B και της blues κι από την άλλη οι κλασικές συνθέσεις του Edgard Varese, του Anton Webern και του Igor Stravinsky, στις αρχές του 20ου αιώνα. Και οι δύο επιρροές ‘ακούγονται’ σε όλη τη μουσική του. Κυρίως όμως η αίσθηση του μπλουζ είναι έντονα αισθητή στον ήχο της κιθάρας του. Κάποτε είχε μιλήσει για αυτές του τις στιγμές: “…ήταν όταν άκουσα για πρώτη φορά το σόλο της κιθάρας στο “Three Hours Past Midnight “, από τον Johnny 'Guitar' Watson. Αυτή ήταν ίσως μία από τις σημαντικότερες μουσικές εμπειρίες που είχα ποτέ στη ζωή μου”. Κι επίσης τα σόλο κιθάρας στο “I Got Sumpin' for You” και στο "The Story Of My Life" από τον Guitar Slim. Όπως και το “Lover Man” από τον Wes Montgomery. Υπήρχαν κι όμως άλλοι, όπως οι bluesmen της εποχής Howlin 'Wolf, BB King και Johnny Otis. Ειδικά ο τελευταίος θα παίξει μεγάλο ρόλο σε κάτι που συνήθως παραβλέπεται: Σε μια συνέντευξη, το 1980, ο Zappa θα εκμυστηρευτεί ότι το σήμα κατατεθέν του, το μουστάκι, θα το άφηνε επειδή θα έμοιαζε ίσως όπως και το είδωλό του, ο Otis.
Intro Blues Jam (Live 1975)
Ο ήρωάς μας μεγάλωσε σε μία τυπική, συντηρητική, αμερικάνικη οικογένεια. Γεννημένος το 1940 στη Βαλτιμόρη (Maryland), ήταν το πρώτο από τα τέσσερα παιδιά της Rose Marie και του Francis Vincent Zappa. Ο πατέρας του ήταν μετανάστης από τη Σικελία με ρίζες Ελληνικές κι Αραβικές. Ήταν μορφωμένος άνθρωπος, επιστήμονας και δούλευε ως χημικός και μαθηματικός, κυρίως σε διάφορους τομείς της Αμερικάνικης αμυντικής βιομηχανίας. Κάποια στιγμή έφερε στο σπίτι, που το χρησιμοποιούσε κι ως αποθήκη, κάποιες αντιασφυξιογόνες μάσκες αερίου, ενώ κάποιες περιείχαν τοξικό αέριο μουστάρδας κι άλλα τέτοια επικίνδυνα αέρια. Ο μικρός Frank, όπως ήταν φυσικό για ένα παιδί, ήρθε σε επαφή μαζί τους κι από τότε άρχισαν τα πολλά προβλήματα υγείας που θα τον ακολουθούσαν σε όλη του τη ζωή, ως το τέλος. Ρινίτιδες, άσθμα, προβλήματα με τα γεννητικά όργανα, μερικές από τις επιπτώσεις που του έκαναν το βίο αφόρητο. Παρόλα αυτά ήταν, αν μη τι άλλο, μεγάλος μαχητής της ζωής και δεν άφηνε τίποτε να τον καταβάλλει τόσο όσο να σταματήσει την ενασχόλησή του με την μουσική. Υπήρξε, σε μεγάλο βαθμό, ένας αυτοδίδακτος μουσικός. Αν κι έγινε πασίγνωστος για την κιθάρα, αρχικά έπαιζε τύμπανα. Δεν του άρεσε η mainstream μουσική αλλά αντίθετα, οτιδήποτε πιο ασήμαντο για τους πολλούς. Στο Γυμνάσιο - η αλήθεια είναι ότι λόγω μετακομίσεων άλλαξε πάρα πολλά - έγραφε μάλιστα κλασική μουσική. Κλασικά ορχηστρικά κομμάτια που τα διηύθυνε ο ίδιος σε παραστάσεις για την σχολική ορχήστρα του. Κάπου εκεί, στο γυμνάσιο του Antelope Valley, γνωρίζει τον Don Glen Vliet (a.k.a. Captain Beefheart). Γίνονται ‘κολλητοί’ φίλοι, αφού τους ενώνει η μεγάλη αγάπη για τη μουσική. Μία φιλία που επρόκειτο να κρατήσει πολλά χρόνια, επηρεάζοντας μουσικά ο ένας τον άλλον. Την ίδια εποχή ο Zappa άρχισε να παίζει ντραμς με μια μικρή μπάντα, τους Blackouts. Την κιθάρα την άρχισε την επόμενη χρονιά!
Debra Kadabra (Live 1975)
Το 1959, κι αφού είχε ήδη αποφοιτήσει, το σκάει από το σπίτι του και πάει στο Los Angeles. Για να τα βγάλει πέρα παίζει σε νυχτερινά κέντρα, γράφοντας και ηχογραφώντας παράλληλα μουσική και τραγούδια για ταινίες χαμηλού προϋπολογισμού. Η αρχή της νέας δεκαετίας τον βρίσκει να γράφει μουσική για άλλους καλλιτέχνες. Για να έχει την ανεξαρτησία που ήθελε, δημιουργεί το δικό του στούντιο, το “Στούντιο Ζ”. Εκεί έγραψε και μερικά τραγούδια με τον τραγουδιστή και τραγουδοποιό Ray Collins και τον παραγωγό Paul Buff, ο οποίος τον βοήθησε να κερδίσει αρκετά χρήματα για να φτιάξει τη δική του συναυλία το 1963. Εν τω μεταξύ οι Ray Collins, David Coronado, Ray Hunt Roy Estrada και Jimmy Carl Black είχαν αρχικά ένα γκουπ R&B με το όνομα Soul Giants. Κάποτε όμως ο Coronado απολύθηκε και ο Ray Collins του ζήτησε να συμμετάσχει στο συγκρότημα. Ο Frank αμέσως εντάχθηκε ως κιθαρίστας και τραγουδιστής. Σιγά σιγά ο ρόλος του γίνεται ηγετικός και πείθει τα υπόλοιπα μέλη να παίζουν τη δική του μουσική αν ήθελαν να έχουν πιθανότητες για να βγάλουν δίσκο. Προτείνει ο ίδιος το νέο όνομα της μπάντας - η ‘βάπτιση’ έγινε την Ημέρα της Μητέρας - The Mothers. Η αλήθεια είναι ότι τα πήγαιναν πολύ καλά κι άρχισαν να φτιάχνουν το δικό τους ακροατήριο. Στις αρχές του 1966 εντοπίστηκαν από τον κορυφαίο παραγωγό δίσκων Tom Wilson ο οποίος είχε κερδίσει την αναγνώριση - ως παραγωγός των Bob Dylan και Simon & Garfunkel - κi ήταν ένας από τους λίγους Αφροαμερικανούς που εργάζονταν ως σημαντικός παραγωγός ποπ μουσικής εκείνη την εποχή. Πραγματικά ο Wilson τους προώθησε αρκετά, προσφέροντάς τους και συμβόλαιο με την Verve της MGM. Το πρώτο τους άλμπουμ ήταν πλέον θέμα χρόνου. Μοναδικό εμπόδιο το όνομα της μπάντας. Σύμφωνα με τον Tom Wilson το όνομα ήταν απαράδεκτο και άκρως προκλητικό για την εποχή, αφού παρέπεμπε στη λέξη “Motherfucker”. Τελικά, μετά από πολλούς καβγάδες, τους επιβλήθηκε το όνομα “The Mothers of Invention”.
Hungry Freaks, Daddy (1966)
Με αυτό το όνομα λοιπόν, τον Ιούνιο του ΄66, κυκλοφορούν το ντεμπούτο άλμπουμ τους: Το πρωτοποριακό Freak Out!. Μαζί με το Blonde On Blonde του Bob Dylan - το οποίο κυκλοφόρησε μόλις έναν μήνα πριν - υπήρξαν τα πρώτα διπλά άλμπουμ στην ιστορία της ροκ. Επίσης θεωρείται από πολλούς ως το πρώτο concept album της ροκ μουσικής. Εδώ μέσα αναμείχθηκαν R&B, doo-woop, πειραματική μουσική καθώς και concrete music στα χνάρια του Varese που τόσο λάτρευε. Οι αντικομφορμιστικοί στίχοι καθώς και οι περισσότερες συνθέσεις είναι του Zappa, θέτοντας τις βάσεις για την υπόλοιπη καριέρα του. Ο Zappa έχει τον πλήρη έλεγχο στις ηχογραφήσεις, κάνοντας ο ίδιος όλα τα overdubs. Παρόλα αυτά ο ίδιος ο δημιουργός του ήταν δυσαρεστημένος με το τελικό προϊόν! Η ηχογράφηση δεν προχώρησε, σύμγωνα με τον Frank, εξ’ ολοκλήρου όπως είχε προγραμματιστεί.
Σε μια συνέντευξη του 1967, o Zappa εξήγησε ότι το περίεργο 12λεπτο κλείσιμο του άλμπουμ, "The Return of the Son of Monster Magnet” ήταν στην πραγματικότητα ένα μη ολοκληρωμένο κομμάτι.
Ενώ δημιουργήθηκε για να λειτουργήσει ως το υπόβαθρο για μια αρκετά πιο περίπλοκη δουλειά, η MGM αρνήθηκε να εγκρίνει τον απαιτούμενο πρόσθετο χρόνο εγγραφής που ο Zappa χρειαζόταν, οπότε αφέθηκε σε αυτή την ημιτελή μορφή. Τελικά όμως το άλμπουμ τα πήγε πολύ καλά, ειδικά στην Ευρώπη και έκτοτε απέκτησε εκεί μια πρωτόγνωρη λατρεία. Ο Zappa άρχισε να αναγνωρίζεται ως μια νέα ριζοσπαστική φωνή στη ροκ μουσική, ως ένα αντίδοτο στην καταναλωτική κουλτούρα της Αμερικής.
Titties and Beer (Live 1978)
Ήδη από το 1967 ο Zappa και οι Mothers είχαν μεταναστεύσει στη Νέα Υόρκη, όπου ξεκίνησαν μια τεράστια, εξαμηνιαίας διάρκειας, σειρά παραστάσεων στο θέατρο Garrick του Greenwich Village. Και μάλιστα με δύο εμφανίσεις κάθε μέρα! Εκεί έγιναν διάσημοι για ένα πράγμα: Κανείς δεν ήταν σίγουρος για το τι θα συνέβαινε κάθε βράδυ. Απρόβλεπτα happenings, ανατροπές, cameo εμφανίσεις. Ο Jimi Hendrix ήταν, για παράδειγμα, ένας από τους μουσικούς που ανέβηκαν να τζαμάρουν μαζί τους. Αλλά και το κοινό συμμετείχε με τον δικό του τρόπο στην ξεχωριστή αυτή ψυχαγωγία. Όλα αυτά θα έκαναν την όποια αντιπολεμική δήλωση πολύ πιο ισχυρή απ’ ό, τι μπορούσε να κάνει ποτέ ένα τραγούδι διαμαρτυρίας ή μια πολιτική ομιλία.
Αυτά τα τμήματα "συμμετοχής του κοινού" έμελε να γίνουν ίσως το πιο δημοφιλές στοιχείο των συναυλιών του Zappa, καθ 'όλη τη διάρκεια της καριέρας του. Υπήρχε κάτι εντελώς εμβληματικό για το έργο του σε αυτή την αντίθεση ανάμεσα στην πειθαρχία και την τελειομανία της μουσικής του και στο να αναθέσει μέρος από τις συναυλίες του σε μερικές σκηνές τυχαία επιλεγμένες από το πλήθος. Είναι σαν να ήθελε, να μην επιβάλει την τάξη το χάος, αλλά να ενσωματώσει το χάος στην επιλεγμένη τελειότητα της τέχνης του. Εάν το σύμπαν επρόκειτο να επιμείνει για να είναι εγγενώς ηλίθιο, ο Frank ήταν αποφασισμένος να βρει κάποια θετική και δημιουργική χρήση για όλη αυτή την ηλιθιότητα.
Baby Snakes (1983)
To 1967, κυκλοφορεί το Lumpy Gravy, το πρώτο προσωπικό του άλμπουμ, με τους Abnuceals Emuukha Electric Symphony Orchestra. Το παράδοξο εδώ είναι ότι ο εκκεντρικός καλλιτέχνης ναι μεν συνθέτει και διευθύνει την ορχήστρα αλλά δεν παίζει καθόλου ο ίδιος! To ίδιο έτος, με τους Mothers, βγάζει στην κυκλοφορία το άλμπουμ Absolutely Free, στο ίδιο ύφος με το Freak Out!, που περιείχε στίχους πολιτικής και κοινωνικής σάτιρας. Κι αρχίζει να διαμορφώνει, όλο και περισσότερο, το ειρωνικό του ύφος προς τα κακώς κείμενα της Αμερικής. To 1968 βγαίνει το We're Only in It for the Money, το οποίο ήταν και πάλι ένα concept album που σατίριζε την πολιτική και την hippie υποκουλτούρα. Η μουσική εδώ ήταν πάλι ένας συνδυασμός ροκ και ορχηστρικής μουσικής.
Who Needs the Peace Corps? (1968)
Το συγκρότημα γινόταν όλο και πιο δημοφιλές, αλλά παρ 'όλα αυτά δεν τα πήγαινε καλά εμπορικά. Τελικά διαλύθηκε το 1969. Το πρώτο άλμπουμ του Zappa μετά τη διάλυση των The Mothers of Invention ήταν το Hot Rats, που κυκλοφόρησε την ίδια χρονιά. Παρουσιάστηκε εδώ ένας ήχος πολύ διαφορετικός από τα προηγούμενα άλμπουμ του, καθώς επικεντρώθηκε κυρίως στην μουσική παρά στην φωνητική απόδοση. Καταδεικνύει επίσης την ιδιοφυϊα του, τόσο στη σύνθεση όσο και στο παίξιμο της κιθάρας. Ο ίδιος ο δημιουργός το χαρακτηρίζει ως "a movie for your ears". Περιέχει κάποια πολύ γνωστά τραγούδια του, όπως το "Willie the Pimp” ή το "Peaches en Regalia”.
Peaches en Regalia (1969)
Κάπου εδώ θα πρέπει να αναφερθεί κι ένα γεγονός, αμφισβητούμενο αρκετά κατά τις προηγούμενες δεκαετίες: Την συνάντηση και το ΄τζαμάρισμα΄ του Zappa με τους Pink Floyd. Είχε πάρει μάλιστα διαστάσεις ‘αστικού μύθου’ στους φαν και των δύο. Κι αυτό διότι ούτε επίσημο live άλμπουμ κυκλοφόρησε τότε, ούτε ήταν εύκολο – όπως σήμερα με το Youtube – να βρει κανείς κάποιο βιντεάκι. Μιλάμε βέβαια για το "Actuel Rock Festival", το οποίο έλαβε χώρα, μόλις λίγα χιλιόμετρα πέρα από τα γαλλικά σύνορα, στην περιχή Amougies του Βελγίου. Πραγματοποιήθηκε κατά τα τέλη Οκτωβρίου (24-27) του 1969, ως η ευρωπαϊκή απάντηση στο Woodstock. Οργανώθηκε και χρηματοδοτήθηκε από το γαλλικό περιοδικό ‘Actuel’ μαζί με την δισκογραφική εταιρία ‘BYG’. Κι από μπάντες; Όλη η αφρόκεμα της εποχής. Ενδεικτικά: Colosseum, Aynsley Dunbar, Alexis Korner, Caravan, Blossom Toes, Ten Years After, Soft Machine, Yes, Chicken Shack, Pretty Things και πολλοί άλλοι. Φυσικά και οι Pink Floyd. O Zappa ήταν παρών στο φεστιβάλ, όχι ως συμμετοχή αλλά με διπλή ιδιότητα. Πρώτον, ως road manager του Captain Beefheart. Δεύτερον, ως MC, βοηθώντας τον Pierre Lattes, έναν διάσημο παρουσιαστή ραδιοφώνου και τηλεόρασης εκείνης της εποχής, με λίγα λόγια ως σχολιαστής για το περιοδικό Actuel. Λόγω ασυνεννοησίας τελικά – όλοι του μιλούσαν στα γαλλικά - παραιτήθηκε από τη δεύτερη ιδιότητά του και πιάνει την κιθάρα του. Παίζει με όλους σχεδόν, ειδικά με τους Pink Floyd, τους Blossom Toes, τον Archie Shepp και τον Aynsley Dunbar, έναν υπέροχο ντράμερ που θα προσλάβει λίγο αργότερα. Συστήνει σε όλους τον φίλο του Captain Beefheart και με τα καμώματά του, αποτέλεσε ο ίδιος ένα ισχυρό διεγερτικό για τους παρευρισκόμενους μουσικούς. Η πιο θρυλική, βέβαια, είναι η ‘σύμπραξή’ του με τους Floyd, σε ένα εκτεταμένο "Interstellar Overdrive". Το φεστιβάλ γυρίστηκε από τον Jerome Laperrousaz και η ταινία θα τιτλοφορηθεί ‘Music Power’. Λόγω αντιρρήσεων από διάφορα συγκροτήματα (κυρίως των Pink Floyd), των οποίων η άδεια δεν είχε εξασφαλιστεί σωστά, η ταινία, μέχρι πρόσφατα, δεν κυκλοφόρησε επίσημα.
Interstellar Overdrive (Live 1969)
Το 1970 δημιούργησε ένα νέο υποστηρικτικό γκρουπ, που τώρα πλέον ονομάζεται - σκέτο - The Mothers, το οποίο περιλάμβανε μεταξύ άλλων τους Aynsley Dunbar, George Duke, Ian Underwood και Jim Pons. Το Chunga's Revenge ήταν το πρώτο άλμπουμ με αυτή τη μπάντα. Οι επόμενες μία-δύο χρονιές δεν θα είναι οι καλύτερές του. Δύο σοβαρά ‘ατυχήματα’ είναι υπεύθυνα για αυτό: Το πρώτο αφορά τη γνωστή πυρκαγιά που περιγράφεται στο “Smoke on the Water” των Deep Purple. Ενώ δηλαδή βρισκόταν στο Καζίνο του Montreux, στην Ελβετία, από την φωτιά που προκλήθηκε, καταστράφηκε ολοσχερώς όλος ο εξοπλισμός των Mothers. Η οικονομική ζημιά ήταν τεράστια. Και δεύτερον, σαν να μην έφτανε αυτό, μια εβδομάδα αργότερα, στο Rainbow Theatre του Λονδίνου όπου έπαιζαν (με νοικιασμένα μηχανήματα), συνέβη το χειρότερο: Ένα άτομο από το κοινό έσπρωξε τον Frank κι εκείνος έπεσε στο κενό, μεταξύ σκηνής και ακροατηρίου. Σε πρώτη φάση όλοι νόμισαν ότι σκοτώθηκε. Φυσικά δεν έγινε κάτι τέτοιο αλλά του άφησε – κι άλλα παραπάνω – ‘κουσούρια’: Τραύματα – και μόνιμος πόνος - στην πλάτη, στο λαιμό, στο πόδι αλλά και στον λάρυγγα, γεγονός που τον έκανε αρκετά πιο αδύναμο στο τραγούδι. Όλα αυτά τράβηξαν πίσω το προγραμμά του και τις live παραστάσεις για πάνω από ένα εξάμηνο. Όταν ξαναγύρισε, τον Σεπτέμβρη του ’72, φορούσε στη σκηνή επιδέσμους και αυχενικό στήριγμα. Παρατήρησε μάλιστα τότε ότι το ένα του πόδι ήταν κοντύτερο από το άλλο, ως αποτέλεσμα όπως έλεγε, της θεραπείας που είχε λάβει. Αυτό θα αποτελούσε κι έμπνευση για μελλοντικά του τραγούδια, όπως τα "Zomby Woof" και "Dancin' Fool”.
Zomby Woof (1973)
Παρόλα αυτά, η δεκαετία του ΄70 θα αποδειχθεί ιδιαίτερα παραγωγική, αφού θα παράγει δυο-τρία άλμπουμ κάθε χρόνο, κυκλοφορώντας τα πλέον αξιόλογα έργα του (σόλο ή με τους Mothers), όπως τα Waka/Jawaka και The Grand Wazoo (1972), Overnite Sensation (1973), Apostrophe (1974), Roxy & Elsewhere (1974) και One Size Fits All (1975) κ.α.
Eat That Question (1972)
ΤΕΛΟΣ Α' ΜΕΡΟΥΣ
ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΕΡΜΗΓΚΑΣ
Πηγή: https://musicoversixcenturies.blogspot.com
https://apotis4stis5.com/news-f/38009-frank-zappa-enas-idiofyis-rok-satirist-meros-v
