Το ρεπερτόριο της γειτονικής χώρας έχει μια ιδιαίτερη μαγεία για τους Έλληνες. Η φράση που έβγαλαν οι Ιταλοί «ούνα φάτσα, ούνα ράτσα», για να κοινά στοιχεία που έχουμε μαζί τους, δεν είναι διόλου τυχαία. Ειδικά οι μπαλάντες ξεχειλίζουν από συναίσθημα, έναν κοινό παρονομαστή όχι μόνο μεταξύ των δύο λαών, αλλά όλων των φύλων, των φυλών και των πεποιθήσεων. Κάποιες από αυτές που θα παρουσιαστούν δε γνώρισαν την επιτυχία, γι’ αυτό θα χαρακτηρίσω το αφιέρωμα προσωπικό αφού περιλαμβάνει δικές μου αγαπημένες μελωδίες. Ίσως, να αγγίξουν και εσάς.
Το ταξίδι περιλαμβάνει 20 τραγούδια από τη δεκαετία του ’50 ως αυτή του ’10. Όπως πάντα, θα συνοδευτούν με δυο λόγια είτε για την ίδια τη σύνθεση, είτε για τους ερμηνευτές. Η βόλτα στα ιταλικά σοκάκια ξεκινά…
Aldo Attuali – Cercavo una donna (1959)
Σύντομη η πορεία του στο ιταλικό πεντάγραμμο, δισκογράφησε στα τέλη της δεκαετίας του '50 ως τις αρχές της επόμενης. Στην υπέροχη ρετρό μελωδία του 1959, μας περιγράφει ότι αναζητώντας το άλλο του μισό βρήκε έναν «άγγελο» όπως τη χαρακτηρίζει, που τον έκανε να πιστέψει στην αληθινή αγάπη.
Gino Paoli – Sapore di sale (1963)
Δική του εξολοκλήρου δημιουργία, το 1963. Έγραψε τους στίχους και τη μουσική σ’ ένα έρημο σπίτι μιας απομακρυσμένης παραλίας στο Capo d'Orlando της Σικελίας. Εκείνη την εποχή ο Gino Paoli ήταν παντρεμένος με την Anna Fabbri, διατηρούσε όμως δεσμό με τη νεαρή ηθοποιό Stefania Sandrelli. Η παράνομη σχέση τους έφερε στη ζωή ένα κορίτσι. Σύμφωνα με τη Sandrelli, εκείνη τον ενέπνευσε να γράψει το… αλμυρό “Sapore di sale”, που έφτασε στο Νο.02 της Ιταλίας ενώ στο Νο.06 σε Ισπανία, Αργεντινή και Βραζιλία.
Nico Fidenco – A casa d'Irene (1965)
Γεννημένος στη Ρώμη, αυτοδίδακτος στη μουσική, έγινε συνθέτης και μετέπειτα τραγουδιστής. Η μεγάλη του αγάπη για τον κινηματογράφο τον οδήγησε να γράψει συνθέσεις για σάουντρακ εγχώριων και διεθνών ταινιών. Δημοφιλής έγινε από την ερμηνεία του στο “What a sky” το 1960, γραμμένο για το ιταλογαλλικό δραματικό φιλμ “I delfini” με τη Claudia Cardinale. Στον 45αρι δίσκο συμπεριλήφθηκε και η ιταλική εκδοχή, με τίτλο ”Su nel cielo”.
Χάρη στο τραγούδι “Legata a un granello di sabbia” έγινε ο πρώτος Ιταλός καλλιτέχνης που πούλησε 1 εκατ. αντίτυπα στη χώρα του, παρέμεινε στο Νο.01 για 14 εβδομάδες το 1961. Θεωρείται το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα καλοκαιρινής επιτυχίας στην ιστορία της ιταλικής μουσικής. Στην Ελλάδα τον θυμόμαστε κυρίως από το αξεπέραστο “A casa d’Irene” του 1965, με τα ανάμικτα συναισθήματα, σύμφωνα με τους στίχους.
Peppino Gagliardi – Che vuole questa musica stasera (1967)
Αξέχαστη μελαγχολική μπαλάντα του 1967, από τις πιο χαρακτηριστικές επιτυχίες ενός κανταδόρου που ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής τη δεκαετία του ’60 και του ’70, ειδικά στη Ρώμη. Πέρα από τη αξία της ως σύνθεση, η 7η τέχνη βοήθησε σημαντικά ώστε να διατηρηθεί στο πέρασμα του χρόνου, καθώς ακούστηκε σε τέσσερις ταινίες.
Mina & Alberto Lupo – Parole, parole (1972)
Ένα το τραγούδι, ουκ ολίγα τα ντουέτα που το τραγούδησαν και μάλιστα σε διαφορετικές γλώσσες. Κοινώς, κουβέντα να γίνεται… To “Parole parole” ερμηνεύτηκε αρχικά από τη Mina μαζί με τον ηθοποιό Alberto Lupo το 1972, στην καταξιωμένη ζωντανή μουσική εκπομπή “Teatro 10” του Ray 1 που παρουσίαζαν από κοινού. Η σπουδαία περσόνα το επανεκτέλεσε στα ισπανικά το 2007, αυτή τη φορά με τον Ισπανό ποδοσφαιριστή Javier Zanetti, στη γλώσσα αυτή το είχε κάνει ήδη επιτυχία η Sylivna Di Lorenzo με τον Osvalto Brandi, ως “Palabras, palabras”.
Ντουέτο ήταν και η πρώτη εκτέλεση στα γαλλικά, από τη θρυλική συνεργασία της εμβληματικής Dalida με τον 37χρονο τότε ζεν πρεμιέ του κινηματογράφου Alain Delon. Ήταν σφοδρά ερωτευμένοι τη δεκαετία του '60, το τραγούδησαν πλέον ως φίλοι το 1973. Κυκλοφόρησε την ημέρα των γενεθλίων της, όταν έκλεινε τα 40. Η Dalida το επανεκτέλεσε στα γερμανικά την ίδια χρονιά, μαζί με τον Γερμανό ηθοποιό Friedrich Schutter. Στα ελληνικά γνώρισε επιτυχία από τη Μαρινέλλα και τον Κώστα Σπυρόπουλο με τίτλο “Κουβέντες” το 1992, σε στίχους της Εύης Δρούτσα.
Toto Cutugno – L'Italiano (1983)
Ο νικητής στο Φεστιβάλ του Σαν Ρέμο το 1980, με το “Solo Noi”, απέκτησε τη φήμη του αιώνια επιλαχόντα στον παραπάνω διαγωνισμό καταλαμβάνοντας τη δεύτερη θέση έξι από τις 15 φορές που έλαβε μέρος. Για την ιστορία, τον ίδιο αριθμό συμμετοχών έχουν η Milva, ο Peppino di Capri, ο Al Bano και η Anna Oxa. Ο Toto Cutugno ήταν ο δεύτερος Ιταλός που έφερε το τρόπαιο της Γιουροβίζιον στη χώρα του, με το “Insieme: 1992” το 1990, σε δική του μουσική και στίχους.
Η σφραγίδα του είναι το “L'Italiano” του 1983, επίσης σε δικούς του στίχους και μουσική, που τον καταξίωσε σε όλη την Ευρώπη. To επανεκτέλεσε το 2010, με τον ομοεθνή του Al Bano. Το βιντεοκλίπ γυρίστηκε στο Παρίσι, στα Ηλύσια Πεδία, με τον Cutugno ως καθαρόαιμο Ιταλό να τρώει ζυμαρικά και να φλερτάρει τη σερβιτόρα. Το μαρτυρούν άλλωστε και οι στίχοι: «Sono un italiano, Un italiano vero».
Lucio Dalla – Caruso (1986)
Όταν η μελωδία, οι στίχοι και η εκτέλεση ανήκουν στο ίδιο πρόσωπο «μετρά» διαφορετικά ο καλλιτέχνης. Ένα τέτοιο πολύπλευρο ταλέντο είναι ο Μπολονέζος συνθέτης, μουσικός και τραγουδιστής Lucio Dalla. Το 1986 έγραψε και παρουσίασε το “Caruso”, κατάθεση ψυχής η ερμηνεία του, χρωματίζοντας κάθε λέξη. Το αφιέρωσε στον εμβληματικό Ιταλό τενόρο Enrico Caruso. Συμπεριλαμβάνεται στο άλμπουμ του “DallAmeriCaruso”, της ίδιας χρονιάς.
H Μαρία Φαραντούρη το τραγούδησε στα ιταλικά, ντουέτο με τον Διονύση Σαββόπουλο, το 1990. Ένα χρόνο αργότερα τα ακούσαμε στα ελληνικά από τον Γιάννη Πουλόπουλο με τίτλο “Αθώος κι ένοχος”, σε στίχους της Εύης Δρούτσα, καθώς και από τον Κώστα Χατζή ως “Πόσο σε θέλω απόψε” το 1993, σε στίχους της Νίνας Ναχμία. Μπορεί στα ιταλικά να έγινε παγκοσμίως γνωστό από τον τεράστιο Luciano Pavarotti το 1988, στα αυλάκια όμως του δίσκου της καρδιάς μας θα είναι για πάντα χαραγμένη η πρωτότυπη εκτέλεση.
Riccardo Cocciante – Se stiamo insieme (1991)
Ιδιαίτερα αγαπημένος στις γαλλόφωνες χώρες της Αμερικής, γεννημένος από Ιταλό πατέρα και Γαλλίδα μητέρα. Με το υπέροχο “Se stiamo insieme”, σε δική του σύνθεση, κέρδισε στο φεστιβάλ του Σαν Ρέμο το 1991. Παρέμεινε στην κορυφή της Ιταλίας για 14 εβδομάδες και αναδείχτηκε το δεύτερο πιο εμπορικό σινγκλ της χρονιάς.
Με αγγλικό στίχο διασκευάστηκε από τη Sarah Jane Morris το 1992, με τίτλο "I'm missing you", η οποία το έκανε αγνώριστο με το ρυθμό που του έδωσε. Στην Ελλάδα ξεχώρισαν και οι δύο εκδοχές. Από το άλμπουμ με τίτλο το επίθετό του, που πιστοποιήθηκε πλατινένιο στη Γαλλία ενώ μονά στο Βέλγιο.
Ornella Vanoni – Perduto (1992)
Από τις σημαντικότερες φιγούρες της γειτονικής χώρας, με παρουσία στη δισκογραφία από τα τέλη της δεκαετίας του '50, πρώτο σινγκλ το 1958 ενώ ολοκληρωμένο δίσκο το 1961. To “Perduto” όπου συμμετέχει στη γραφή του, είναι μια αισθαντική, μελαγχολική μπαλάντα που αδίκως δεν κυκλοφόρησε ως ξεχωριστό τραγούδι. Το συμπεριέλαβε στο άλμπουμ “Stella nascente” το 1992.
Στην Ελλάδα ξεχώρισε τριπλά. Εκτός από την πρωτότυπη εκτέλεση γνώρισε επιτυχία από την απίθανη διασκευή της Κωνσταντίνας το 1993, σε στίχους της Τασούλας Θωμαϊδου, για το δίσκο της “Η καρδιά μου τραγουδά τη Μεσόγειο”. Επίσης, το 2009, όταν ο ντι τζέι και παραγωγός Σπύρος Βοίδης που μάθαμε ως Inspiro, παρουσίασε μια εξαιρετική χορευτική εκδοχή χρησιμοποιώντας τα φωνητικά της Vanoni.
Luca Carboni – Farfallina (remix) (1993)
Δημιουργία του ίδιου, έγραψε τους στίχους, τη μουσική και το ερμήνευσε για το άλμπουμ με τίτλο το ονοματεπώνυμό του, που κυκλοφόρησε το 1987. O δίσκος κατέκτησε την κορυφή της Ιταλίας, ηχογραφήθηκε και στα ισπανικά, καταφέρνοντας να ξεπεράσει συνολικά τα 700.000 αντίτυπα.
Ως σινγκλ παρουσιάστηκε την επόμενη χρονιά. Στην Ελλάδα γνώρισε μεγάλη επιτυχία το 1993, όταν κυκλοφόρησε σε ρεμιξ.
Fabio Volo – Io e te (1996)
Αρχικά μας συστήθηκε ως Fabio B., ενώ στη συνέχεια ως Fabio Volo. Έχει δισκογραφήσει τραγούδια και με τα δύο ονόματα, το πραγματικό του είναι Fabio Luigi Bonetti. Πολυσχιδής προσωπικότητα, διάσημος στην Ιταλία ως ραδιοφωνικός παραγωγός και τηλεοπτικός παρουσιαστής σε κορυφαία μέσα ενημέρωσης. Ασχολήθηκε επίσης με τον κινηματογράφο ως σεναριογράφος και ηθοποιός σε πρωταγωνιστικούς ρόλους, καθώς και με τις εκδόσεις ως συγγραφέας. Τα μυθιστορήματά του πούλησαν πάνω από 5 εκατ. αντίτυπα, έχουν μεταφραστεί και σε άλλες γλώσσες. Το 2023, άνοιξε ένα κοκτέιλ εστιατόριο μαζί με τον δημοφιλή ομοεθνή ντι τζέι και παραγωγό Benny Benassi, και με δύο άλλους συνεργάτες. Πριν όμως από όλα αυτά, ήταν τραγουδιστής.
Στην Ελλάδα τον γνωρίσαμε από το εκπληκτικό “Io e te”. Κυκλοφόρησε στην Ιταλία το 1996, ενώ στη χώρα μας την επόμενη χρονιά, γνωρίζοντας ραδιοφωνική επιτυχία. Συμπεριλαμβάνεται στο μοναδικό ολοκληρωμένο άλμπουμ, με τίτλο το επώνυμό του, του 1998.
Eros Ramazzotti feat. Andrea Bocelli – Musica è (1997)
H μουσική είναι συναίσθημα. Έχει χρώματα, γεμίζει το «άβολο» κενό όταν δε βρίσκουμε τις λέξεις για να εκφράσουμε ό,τι αισθανόμαστε. To 1998, o Eros Ramazzotti παρουσίασε το μεγαλύτερο σε χρονική διάρκεια τραγούδι, 11 λεπτών, συμμετέχει στη δημιουργία του. Αν σας συγκινεί στο άκουσμα, η εμπειρία να το ακούσετε σε ζωντανή του εμφάνιση είναι απερίγραπτη. Όταν το επανηχογράφησε εννέα χρόνια αργότερα, το 1997, ντουέτο με τον διάσημο ομοεθνή τενόρο Andrea Bocelli, η διάρκειά του μειώθηκε σε κάτι λιγότερο από 10 λεπτά.
Η επανάληψη του ρεφραίν «Musica è» είναι τόσες πολλές φορές, σα να μας δίνεται τη δυνατότητα να προσθέσουμε τους δικούς μας στίχους, τη δική μας ερμηνεία, ως απάντηση στο ερώτημα «Η μουσική είναι...».
Mina – Noi soli insieme (1997)
H Mina θα φιλοξενηθεί για δεύτερη φορά στο ίδιο αφιέρωμα. Άλλωστε, κάποιες αδυναμίες δεν κρύβονται. Διανύει την έβδομη δεκαετία μιας αξιοζήλευτης καριέρας. Όπως έχω ξαναπεί στο παρελθόν, αποτελεί φαινόμενο στη δισκογραφία παγκοσμίως αν αναλογιστούμε ότι κυκλοφορεί περίπου δύο ολοκληρωμένες δουλειές ετησίως. Με πρώτο άλμπουμ το 1960 και πιο πρόσφατο το 2024, oι συνολικές πωλήσεις των δίσκων της έχουν ξεπεράσει τα 150 εκατ. αντίτυπα παγκοσμίως.
Ένα από τα τραγούδια που δεν κυκλοφόρησε ως σινγκλ αλλά το θεωρώ εξίσου υπέροχο με όσα προωθήθηκαν, είναι το “Non soli insieme”. Μελαγχολικό και συνάμα αθεράπευτα ρομαντικό, χαρακτηριστικοί οι στίχοι «Φώτα, δρόμοι, μοναξιά, γιατί», όπως και οι «Και ποιος είσαι εσύ, από πού έρχεσαι και τι περιμένεις; Όχι, μην απαντάς. Χρειάζομαι μόνο τα μάτια σου». Προσθέτοντας το σόλο του σαξόφωνου, στη συνέχεια το σόλο της ηλεκτρικής κιθάρας, εννοείται τη χροιά της φωνής της και την ερμηνεία που παραθέτει, το αποτέλεσμα είναι αφοπλιστικό. Από το άλμπουμ της “Leggera” του 1997.
Biagio Antonacci – Quanto tempo e ancora (1998)
Από τους επιδραστικότερους τραγουδιστές και μουσικούς της εποχής του, με σημαντικές διακρίσεις, όπως δύο Latin Grammy και τρία βραβεία MTV. Το 1998, κυκλοφόρησε το έκτο στούντιο άλμπουμ “Mi fai stare bene”, σε δική του μουσική και στίχους. Πούλησε 800.000 αντίτυπα στην Ιταλία και αναδείχτηκε πλατινένιο, ήταν το πέμπτο εμπορικότερο της επόμενης χρονιάς.
Το “Quanto tempo e ancora” είναι μια κιθαριστική μπαλάντα που παρουσιάστηκε ως το δεύτερο σινγκλ του δίσκου. Ο τίτλος φωτογραφίζει τη θεματολογία του, μια τυχαία συνάντηση δύο πρώην εραστών μετά από αρκετά χρόνια, με τον έναν να εξακολουθεί να είναι ερωτευμένος. Το επανηχογράφησε δέκα χρόνια αργότερα, το 2008, για το άλμπουμ “II Cielo ha una porta sola”.
Renato Zero – Cercami (1998)
Από τους παλαιότερες μορφές του πενταγράμμου της γειτονικής χώρας. Τη δεκαετία του ‘70 ήταν το ένα από τα τρία πιο σημαντικά ονόματα της Ιταλίας. Η λαμπερή διαδρομή του εκτείνεται σε οκτώ δεκαετίες, πρώτο σινγκλ το 1967 και πιο πρόσφατο το 2025, στο οποίο διασκεύασε στη μητρική του γλώσσα το “What a wonderful world” που ηχογράφησε πρώτος ο Louis Armstrong αφήνοντας τη σφραγίδα του.
Renato Facchini το πραγματικό του όνομα. Είναι ο μοναδικός καλλιτέχνης που έχει κατακτήσει την κορυφή των ιταλικών charts σε έξι διαφορετικές δεκαετίες. Οι δίσκοι του ξεπερνούν τα 60 εκατ. αντίτυπα, τρεις εκ των οποίων το 1 εκατομμύριο. Ο ένας που το κατάφερε έχει τον τίτλο “Amore doppo amore”, του 1998, πούλησε 1,2. Μέσα από αυτόν, ξεχωρίζει το εξομολογητικό “Cercami” με τους «πονεμένους» στίχους, τις επιδραστικές νότες και την αισθαντική ερμηνεία.
Gigi D'Alessio – Insieme a lei (2001)
«Πικραμένο» τραγούδι και αυτό, άλλωστε η πλειοψηφία των ερωτικών συνθέσεων, παγκοσμίως, αναφέρεται σε στενάχωρες καταστάσεις. Συμπεριλαμβάνεται στον Νο.01 δίσκο του “Il Cammino Dell'Età” του 2001, που ήταν ο πέμπτος πιο εμπορικός εκείνης της χρονιάς στην Ιταλία. Το “Insieme a lei” δε συστήνεται προς ακρόαση σε όσους έχουν ακόμη ανοιχτές πληγές στην καρδιά τους.
Nek – Abbracciami (2005)
Τρυφερή μπαλάντα από το όγδοο στούντιο άλμπουμ του “Una parte di me” που απονεμήθηκε διπλά πλατινένιο στην Ιταλία, περιλαμβάνει τη Νο.01 ραδιοφωνική επιτυχία στην Ιταλία “Lascia che io sia”. Tο “Abbracciami”, “Αγκάλιασέ με”, εκτός από τη σωματική επαφή αναφέρεται επίσης στην αμοιβαιότητα και την εμπιστοσύνη.
Gigi Finizio – E tu mi manchi (2009)
Οι μύστες του ιταλικού ρεπερτορίου ενδεχομένως να γνωρίζουν την πρωτότυπη εκτέλεση από τον Francesco Calabrese, του 1976. Ο Ναπολιτάνος ερμηνευτής και συνθέτης Gigi Finizio το διασκεύασε για το άλμπουμ του “Regalarti l’anima” το 2009. Αξίζει να αναζητήσετε τη ζωντανή εκτέλεση από συναυλία στη γενέτειρα πόλη του το 2011, με 10.000 κοινό να τραγουδά εκστασιασμένο τους στίχους. Αδίκως δεν προωθήθηκε ως ξεχωριστό τραγούδι. To 2012, κυκλοφόρησε σε CD/DVD τον τρίτο ζωντανά ηχογραφημένο δίσκο του “Più che posso live", όπου ερμηνεύει μεταξύ άλλων το φορτισμένο συναισθηματικά “E tu mi manchi”.
Sal Da Vinci – Da lontano (2009)
Ναπολιτάνος ερμηνευτής, πιανίστας και ηθοποιός αμερικανικής καταγωγής, βάδισε στα χνάρια του πατέρα του που είναι επίσης τραγουδιστής και ηθοποιός. Το πρώτο του ηχογραφημένο τραγούδι καθώς και το ντεμπούτο του στο θεατρικό σανίδι έγιναν μαζί του. Το μελωδικό “Da lontano” που έγραψε μαζί με τον Gigi D’Alessio δεν προωθήθηκε ως σινγκλ, υπάρχει στο άλμπουμ “Non riesco a farti innamorare” του 2009.
Tiziano Ferro – Accetto miracoli (2019)
Η δεκαετία του ‘10 έκλεισε με ένα εκπληκτικό ερωτικό τραγούδι, βασισμένο στο πιάνο. Είναι βαθιά θλιμμένο, κλείνει με τους στίχους «επιλέγω να μη σε ξαναδώ». Η σύνθεση και ο δίσκος φέρουν τον ίδιο τίτλο. Η 17η ολοκληρωμένη δουλειά του ηχογραφήθηκε στο Λος Άντζελες και κυκλοφόρησε το 2019. Κατέκτησε την κορυφή της Ιταλίας για τέσσερις εβδομάδες, αναδείχτηκε τριπλά πλατινένια αφού οι φυσικές πωλήσεις σε συνδυασμό με τις ψηφιακές ξεπέρασαν τις 150.000. Στην παραγωγή τόσο του άλμπουμ όσο και της συγκεκριμένης μπαλάντας συμμετέχει ο διάσημος Αμερικανός Timbaland.
